Nie wolno przesuwać terminu wypłat dla członków komisji rozwiązywania problemów alkoholowych

Gmina wypłaca wynagrodzenia dla członków gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. W uchwale na 2024 r. przewidziano, że wypłata następuje do 10. dnia następnego miesiąca. Mamy jednak problem, bo pracownik, który zajmuje się obsługą i naliczaniem tych świadczeń, w styczniu i lutym będzie nieobecny. Czy biorąc pod uwagę powyższą sytuację oraz to, że uchwała ustalająca wysokość tych świadczeń nie jest aktem prawa miejscowego, wypłaty mogą być przesunięte na początek marca?

Z pytania można wnioskować, że rada gminy przyjęła na 2024 r. gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. Ten akt prawny ma podstawy normatywne w przepisach ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: u.w.t.p.a.).

Zadanie gminy

W art. 41 ust. 1 u.w.t.p.a. postanowiono, że prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gmin. W szczególności zadania te obejmują:

1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu;

2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą domową;

3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej oraz działalności szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii oraz uzależnieniom behawioralnym, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjo terapeutycznych;

5) wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych;

6) podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 131 i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego;

7) wspieranie zatrudnienia socjalnego przez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej i klubów integracji społecznej.

Natomiast w art. 41 ust. 2 u.w.t.p.a. przesądzono, że „realizacja zadań, o których mowa w ust. 1, jest prowadzona w postaci uchwalonego przez radę gminy gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii”. Program ten stanowi część strategii rozwiązywania problemów społecznych i powinien uwzględniać cele operacyjne dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, określone w Narodowym Programie Zdrowia.

Zasady wynagradzania

Z kolei z art. 41 ust. 5 u.w.t.p.a. wynika, że „zasady wynagradzania członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych określa rada gminy w gminnych programach rozwiązywania problemów alkoholowych”. Zatem kwestie dotyczące wynagradzania członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych rada gminy powinna ująć w ramach stosownej uchwały.

Argumentem za przesunięciem wypłaty wynagrodzeń nie może być to, że gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii nie ma statusu aktu prawa miejscowego. Należy podkreślić, że gmina powinna przestrzegać ustalonego terminu wypłaty świadczeń bez względu na zewnętrzne okoliczności. Wynika z to z konieczności stosowania, w ramach dokonywania powyższych wydatków, zasad określonych w art. 44 ust. 2‒3 ustawy o finansach publicznych. Z tych przepisów wynika, że jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów;

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Orzecznictwo potwierdza

Brak możliwości przesuwania terminu wypłaty świadczeń dla członków komisji potwierdza również orzecznictwo regionalnych izb obrachunkowych. W wystąpieniu pokontrolnym RIO w Poznaniu z 30 listopada 2023 r. (znak WK-0911/37/2023, https://bip.poznan.rio.gov.pl) opóźnienie w wypłatach omawianych świadczeń uznano za nieprawidłowość: „Kontrola (….) wykazała, że za miesiące styczeń i maj 2022 roku wypłacono członkom Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynagrodzenie na podstawie przedłożonych list płac po terminie odpowiednio 16 lutego i 20 czerwca”. W ramach wniosku pokontrolnego nakazano gminie, aby wypłacać wynagrodzenia zgodnie z zasadami określonymi przez radę miejską w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, stosownie do art. 41 ust. 5 u.w.t.p.a.

Podsumowując: wynagrodzenie należne członkom gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych jest z formalnego punktu widzenia wydatkiem budżetu gminy, a więc powinno być wypłacane w terminach określonych przepisami. Takim przepisem jest także program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. Nie ma znaczenia, że uchwała taka nie ma statusu aktu prawa miejscowego. W konsekwencji nie ma podstaw, aby przesuwać płatności wynagrodzeń należnych członkom gminnej komisji poza terminy ustalone we wspomnianym programie, będzie to bowiem kwalifikowane jako naruszenie podstawowych zasad wydatkowania środków publicznych. ©℗