Inspektorów ochrony środowiska i celników czekają nowe wyzwania. Będą sprawdzali, czy deski lub parkiet nielegalnie nie wjadą na teren Polski i czy handel nimi będzie prowadzony we właściwy sposób
Dzięki wprowadzeniu administracyjnych kar pieniężnych za nielegalny przywóz i obrót drewnem spoza UE i produktami z niego pochodzącymi (tj. bez właściwego zezwolenia FLEGT) możliwa będzie skuteczniejsza walka z nielegalnym handlem egzotycznym drewnem. Taki ma być skutek zmian w ustawie o lasach (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 358 ze zm.), które wprowadzone zostaną na mocy nowelizacji z 20 marca br. Została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw 14 maja pod poz. 671 i wejdzie w życie po 14 dniach, tj. 29 maja 2015 r.
Mimo krótkiego terminu wejścia w życie nowej regulacji wojewódzkie inspekcje ochrony środowiska, które będą stosować większość przewidzianych w ustawie kar, nie są jeszcze odpowiednio do tego przygotowane.
A wytycznych brak
– Wprowadzanie drewna do obrotu i jego skala to zagadnienie, które dotychczas w żaden sposób nie należało do kompetencji inspekcji ochrony środowiska. Nie dostaliśmy jeszcze w tym zakresie żadnych wytycznych – mówi Małgorzata Zielonka, specjalista ds. organizacji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach.
– Dotychczas nie zajmowaliśmy się zagadnieniami obrotu drewnem. Przygotowania do działalności inspekcji w zakresie wypełniania zapisów nowelizacji ustawy o lasach prowadzone są w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska i pod jego nadzorem – wtóruje Lech Januszko, zastępca podlaskiego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Podkreśla on, że w białostockim WIOŚ zachodzi jednak konieczność zatrudnienia inspektorów specjalizujących się w tym zakresie. Na możliwe problemy kadrowe wskazuje też inspektorat w Bydgoszczy.
– Uchwalenie nowych obowiązków nie spowodowało u nas wzmocnienia kadrowego. Żaden z naszych inspektorów nie został też przeszkolony w tym zakresie – informuje Małgorzata Witkowska, naczelnik wydziału inspekcji w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Bydgoszczy.
Jej zdaniem na razie trudno jest przewidzieć, czy w praktyce będą występować jakieś trudności bądź wątpliwości w interpretacji i stosowaniu nowych przepisów, a okaże się to dopiero po przeprowadzeniu pierwszych kontroli. Podkreśla też, że nowe zadania są odmienne od dotychczasowych m.in. ze względu na to, że kontroli i ocenie nie podlega konkretny komponent środowiska, jak np. ścieki czy hałas.
– Celem tych przepisów jest ochrona rynku UE przed obrotem nielegalnie pozyskanym drewnem z innych rejonów świata, który negatywnie wpływa na konkurencyjność firm z państw członkowskich. System zezwoleń pozwala chronić zasoby leśne państw trzecich, ale także nasze środowisko. Pozwoli lepiej sprawdzać przywożone do nas drewno, wraz z którym niejednokrotnie wprowadzane są szkodliwe dla naszego środowiska gatunki, np. pajęczaków – wskazuje dr Adam Erechemla, prawnik i ekolog, ekspert Polskiej Izby Ekologii.
Ukarzą na granicy...
Prawo unijne wymaga, aby każde państwo członkowskie określiło sankcje w razie naruszenia przepisów dotyczących przywozu i obrotu drewnem oraz produktami z niego pochodzącymi. Nowelizacja ustawy o lasach realizuje ten postulat. W pierwszej kolejności przewiduje kary za przywóz na teren Polski z terytorium państwa partnerskiego produktów z drewna bez zezwolenia FLEGT. Będą one wymierzane w drodze decyzji administracyjnej przez naczelników urzędów celnych. Nowe przepisy nakładają też na dyrektorów izb celnych obowiązek sporządzania co kwartał informacji o podmiotach importujących drewno i produkty z drewna do Polski.
...i wewnątrz kraju
Inspekcja Ochrony Środowiska będzie kontrolować podmioty wprowadzające do obrotu drewno i jego produkty już na terenie naszego kraju. Szczegółowe obowiązki w tym zakresie określa rozporządzenie EUTR. [ramka] Kary będą mogły się kumulować, a dochody z nich trafią do budżetu państwa.
Organy celne i inspekcyjne będą miały też możliwość odstąpienia od wymierzenia kary i umorzenia postępowania, jeżeli do naruszenia przepisów dojdzie wskutek zdarzeń i okoliczności, których dany podmiot nie mógł przewidzieć. Wprowadzony zostanie też trzyletni okres przedawnienia karalności za powyższe naruszenia. ©?
Ramy prawne
Do wdrożenia nowych przepisów zobowiązują nas regulacje unijne – rozporządzenie nr 2173/2005 z 20 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia systemu zezwoleń na przywóz drewna do Wspólnoty Europejskiej FLEGT (Dz.Urz. UE z 2005 r. L 347, s. 1, ze zm.; tzw. rozporządzenie FLEGT) oraz rozporządzenie nr 995/2010 z 20 października 2010 r. ustanawiające obowiązki podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna (Dz.Urz. UE z 2010 r. L 295, s. 23; tzw. rozporządzenie EUTR).
Pierwsze wprowadza licencjonowanie przywozu drewna poprzez ustanowienie systemu zezwoleń, drugie zaś przewiduje obowiązki dla przedsiębiorców wprowadzających drewno i produkty z drewna do obrotu na rynku wewnętrznym oraz podmiotów handlujących nimi. Na mocy tych przepisów import z państw partnerskich do UE drewna i produktów z niego wytworzonych jest zakazany, jeżeli dostawa nie jest objęta zezwoleniem FLEGT (ang. Forest Law Enforcement, Governance and Trade). System licencjonowania przywozu drewna jest wdrażany dobrowolnie na podstawie umów partnerskich między UE a krajami produkującymi drewno. Takie umowy podpisały dotychczas m.in. Kongo, Ghana, Indonezja, Kamerun, Liberia i Republika Środkowoafrykańska.