• Czy jeśli gmina nie ma obowiązku zapewnienia dzieciom transportu do szkoły, a chce to zrobić, to musi przyjąć uchwałę
  • Dlaczego burmistrz nie może wskazać nowego dyrektora szkoły, dopóki nie dojdzie do skutecznego odwołania jego poprzednika
  • Kto powinien wydać regulamin organizacyjny dziennego domu pobytu
  • Jak określić prawidłowo w statucie nadzór nad działalnością ośrodka kultury
  • Czy rada gminy może ustalić sztywną stawkę za pobyt w mieszkaniach chronionych
Radni postanowili, że gmina zapewni dzieciom dowóz do placówek oświatowych, mimo że na jednostce taki obowiązek nie ciąży. Czy w tej sprawie rada musi podjąć uchwałę?

Regulowanie spraw związanych z dowozem uczniów do przedszkoli i szkół, wobec których gmina nie ma obowiązku zapewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu, nie może stanowić przedmiotu uchwały wydanej przez radę gminy. Takie stanowisko wyraził wojewoda dolnośląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 15 czerwca 2021 r. (nr NK-N.4131.114.7.2021.MS6). W uzasadnianiu podał, że zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) wykonywanie zadań gminy określonych przepisami prawa należy do wójta. Tylko że zgodnie z art. 32 ust. 7 prawa oświatowego (dalej: u.p.o.) to gmina jest organizatorem bezpłatnego transportu dzieci, a na gruncie tej ustawy brakuje doprecyzowania organu właściwego do realizacji tego zadania. Z tych też względów – zdaniem wojewody – należy przyjąć ogólne zasady podziału kompetencji między organami gminy ustalone w u.s.g.

Oprócz wojewody dolnośląskiego na ten temat wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 11 czerwca 2019 r. (sygn. akt II SA/Rz 390/19). W ocenie sądu art. 18 ust. 2 pkt 15 u.s.g. oraz art. 32 ust. 7 i art. 39 ust. 3 pkt 2 u.p.o. nie stanowią podstawy kompetencyjnej do wydania uchwały w sprawie zasad dowozu do przedszkoli i szkół tych uczniów, względem których gmina nie ma ustawowego obowiązku zapewnienia transportu. Jednostka może jednak zorganizować taką usługę w myśl art. 39 ust. 3 pkt 2 u.p.o., ale przepis ten nie może stanowić podstawy do podejmowania uchwał określających zasady organizacji takiego transportu. Sprawy związane z odległością placówek oświatowych od miejsca zamieszkania dzieci powinny być uwzględniane w uchwale rady gminy w przedmiocie sieci prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego szkół. Rzeszowski WSA wskazał zatem, że gmina może fakultatywnie objąć dzieci bezpłatnym dowozem do szkoły nawet wtedy, gdy obowiązek taki nie wynika z ustawy. W sprawie tej rada gminy nie musi podejmować uchwały. ©℗
Podstawa prawna
art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 30 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1378; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1038)
art. 32 ust. 7, art. 39 ust. 3 pkt 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. ‒ Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 762)
Wojewoda stwierdził nieważność zarządzenia włodarza w sprawie odwołania dyrektor szkoły podstawowej. Tymczasem burmistrz powołał już inną osobę na stanowisko dyrektora. Czy mógł to zrobić?

Jeżeli wojewoda stwierdził nieważność zarządzenia o odwołaniu, to burmistrz nie mógł wyznaczyć innej osoby na stanowisko, które de facto jest obsadzone. Mówiąc inaczej – można powołać nauczyciela na stanowisko dyrektora, gdy jest na nim wakat. Z orzecznictwa wynika, że stwierdzenie nieważności zarządzenia ma skutek ex tunc (czyli z mocą wsteczną). Oznacza to, że akt odwołania nie wywołał żadnych skutków prawnych od momentu jego wydania (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 4 października 2017 r., sygn. akt IV SA/Wr 364/17 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 kwietnia 2018 r., sygn. akt II OSK 137/18). Rozstrzygnięcie nadzorcze wyeliminowało dane zarządzenie z obrotu prawnego ze skutkiem od daty jego podjęcia (wyroki WSA w: Łodzi z 9 listopada 2012 r., sygn. akt II SA/Łd 754/12, oraz Szczecinie z 5 sierpnia 2010 r., sygn. akt II SA/Sz 500/10).

Na ten temat wypowiedział się też wojewoda dolnośląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 30 kwietnia 2021 r. (nr NK-N.4131.128.4.2021.MF), wskazując, że warunkiem legalności powierzenia stanowiska dyrektora jest jego nieobsadzenie albo na skutek upływu kadencji (art. 63 ust. 21 u.p.o.), albo w efekcie skutecznego i legalnego odwołania (art. 66 ust. 1 u.p.o.). W innym wypadku dojdzie do sytuacji, w której powierzeniem stanowiska dyrektora szkoły w tożsamym czasie będą legitymować się dwie osoby, co jest niedopuszczalne wobec jednoosobowości tego etatu. Wojewoda podkreślił, że niezgodne z prawem jest wyznaczenie osoby na stanowisko dyrektora w sytuacji, w której jest ono już obsadzone w rozumieniu administracyjnoprawnym wobec trwania dotychczasowej kadencji, a osoba je zajmująca nie została skutecznie odwołana. ©℗
Podstawa prawna
art. 63 ust. 21, art. 66 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2016 r. ‒ Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 762)
Radni postanowili w statucie dziennego domu pobytu dla osób starszych i niepełnosprawnych, że regulamin organizacyjny nada wójt. Czy jest on podmiotem właściwym do ustalenia regulaminu dla tej jednostki organizacyjnej gminy?

Nie, takie uprawnienie włodarza nie wynika ani z ustawy o samorządzie gminnym, ani z ustawy o pomocy społecznej (dalej: u.p.s.). W szczególności kompetencji wójta do zatwierdzania treści regulaminu organizacyjnego dziennego domu pobytu nie znajdziemy w przepisach u.p.s., stanowiących podstawę prawną do nadania statutu przez radę gminy. Zauważyć należy, że choć wójt (jako organ wykonawczy) ma określone kompetencje w stosunku do kierowników jednostek organizacyjnych, to wynikają one ze stosunku służbowego i pozycji ustrojowej włodarza w gminie. Tak więc co do zasady w sferze uprawnień włodarza pozostaje zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych oraz udzielanie stosownych upoważnień do wydawania decyzji administracyjnych na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Regulamin organizacyjny dziennego domu pobytu nadawany jest przez kierownika tej jednostki, a wszelkie ograniczenia w wypełnianiu przez niego zadań powinny wynikać z określonych unormowań ustawowych, takie zaś w tej sprawie nie występują (por. wojewoda lubelski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 8 czerwca 20201 r., nr PN-II.4131.168.2021).

Na koniec należy zauważyć, że dzienny dom pobytu został utworzony na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych ustaw, tworzą, łączą i likwidują organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego ‒ gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe. Tworząc jednostkę budżetową, wspomniany organ nadaje jej statut, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej, oraz określa mienie przekazywane tej jednostce w zarząd (art. 12 ust. 2 ustawy o finansach publicznych). W myśl natomiast art. 17 ust. 2 pkt 3 oraz art. 111 u.p.s. do zadań własnych gminy należy prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki. W celu realizacji zadań pomocy społecznej gmina może tworzyć również inne jednostki organizacyjne (art. 111 u.p.s.).
Rybnik dostrzegł problem smogu i działa. Efekty już są

Zobacz również
Podstawa prawna
art. 17 ust. 2 pkt 3 oraz art. 111 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 803)
art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305)
W statucie gminnego ośrodka kultury postanowiono, że nadzór nad nim sprawuje wójt, natomiast roczne sprawozdanie z działalności merytorycznej i finansowej przedkładane jest radzie. Czy postanowienia statutu są prawidłowe?

Jest dokładnie odwrotnie, tzn. nadzór nad instytucją kultury sprawuje rada, a sprawozdanie jednostka ta przedkłada wójtowi. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Ona kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną (art. 18a ust. 1). Oznacza to, że to rada gminy ma ustawowo przyznaną kompetencję do przeprowadzania kontroli działalności gminnych jednostek organizacyjnych, w tym m.in. instytucji kultury (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z 28 maja 2014 r., sygn. akt II SA/Go 291/14). Niezgodny z prawem jest zapis statutu, w którym wskazano, że gminny ośrodek kultury przekłada roczne sprawozdanie z działalności merytorycznej i finansowej radzie gminy. Kwestie sprawozdania finansowego instytucji kultury uregulowane są w art. 29 ust. 5 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, który stanowi, że roczne sprawozdanie finansowe instytucji kultury zatwierdza organizator. W przypadku samorządowej instytucji kultury roczne sprawozdanie finansowe zatwierdza organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Ustawodawca wprost wskazał, który organ JST jest właściwy do zatwierdzenia rocznego sprawozdania samorządowej instytucji kultury. Z dyspozycji normy zawartej w powyższym przepisie wynika jednoznacznie, że w przypadku samorządowej instytucji kultury organem posiadającym kompetencje do zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego jest organ wykonawczy, tj. wójt (por. rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody lubuskiego z 21 kwietnia 2021 r., nr NK-I.4131.51.2021.ACze). ©℗

Podstawa prawna
art. 15 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1378; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1038)
art. 29 ust. 5 ustawy z 25 października 1991r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 194)
Pracujemy nad projektem uchwały w sprawie zasad ponoszenia odpłatności za pobyt w mieszkaniach chronionych. Czy możemy przyjąć 50 zł jako stawkę dobową opłaty za jeden dzień pobytu dla jednej osoby?

Nie jest to poprawny sposób ustalenia odpłatności. Uważa się, że wskazanie w sposób sztywny wysokości opłaty ponoszonej przez osobę korzystającą ze świadczenia w formie pobytu w mieszkaniu chronionym jest przekroczeniem delegacji zawartej w art. 97 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej (dalej: u.p.s.). Tak m.in. orzekł wojewoda mazowiecki w rozstrzygnięciu nadzorczym z 24 czerwca 2021 r. (nr WNP-I.4131.139.2021.KS). Ponadto wyjaśnił on, że ustawodawca upoważnił radę gminy do określenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności, a nie do ustalenia wysokości konkretnych opłat. To zadanie dla podmiotu kierującego do mieszkania chronionego, w uzgodnieniu z osobą do niego kierowaną i z uwzględnieniem przyznanego jej zakresu usług (art. 97 ust. 1 u.p.s.). Tym samym rada ustalając sztywną wysokość opłaty, wkracza w cudze kompetencje, co stanowi istotne naruszenie prawa.

Na ten temat wypowiedział się także Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu. W wyroku z 28 stycznia 2014 r. (sygn. akt IV SA/Wr 629/13) wskazał, że rada gminy powinna określić jedynie granice, w ramach których opłata powinna zostać ustalona przez uprawnione podmioty. Granic tych nie stanowią konkretne stawki opłat (wyrażone w procentach) uzależnione od wysokości dochodu. Ustalenie przez organ uchwałodawczy konkretnego wymiaru ponoszonej opłaty w istocie jest działaniem przekraczającym upoważnienie ustawowe zawarte w art. 97 ust. 5 u.p.s. oraz wkroczeniem w kompetencje innego organu. Ustawodawca nie przyznał radzie prawa do ustalania wysokości opłat za pobyt w mieszkaniu chronionym, a jedynie uprawnienie do ustanawiania określonych reguł, jakie powinien stosować podmiot kierujący do mieszkania chronionego. Uchwała powinna wskazywać maksymalny pułap odpłatności przy określonym w tabeli dochodzie.
Nadmienić należy, że na podstawie art. 97 ust. 5 u.p.s. rada powiatu lub rada gminy w drodze uchwały ustala, w zakresie zadań własnych, szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych. Stosownie zaś do art. 53 ust. 2 u.p.s. mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia lub zastępującą pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę. Mieszkanie chronione zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną ©℗
Podstawa prawna
art. 53 ust. 2, art. 97 ust. 5 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 803)