Subskrybuj nas na Youtube
Polska wciąż pozostaje jednym z najmłodszych krajów Unii Europejskiej. Jednocześnie jednak jesteśmy jednym z tych państw, który starzeje się najszybciej. Coraz starsze społeczeństwo to jednak niejedyne wyzwanie demograficzne dla samorządów w Polsce - pisze burmistrz Iłowej Paweł Lichtański.
Z roku na rok odsetek osób w wieku emerytalnym rośnie, a maleje liczba Polaków w wieku produkcyjnym. Stwarza to zagrożenie dla funkcjonowania wielu gmin.
Cele i zasady polityki społecznej w zakresie starzenia się społeczeństwa realizowane są głównie na szczeblu gminnym. Dla samorządu jest to problem wielowymiarowy. Starzejące się społeczeństwo wpływa na rozwój gminy oraz podejmowane przez nią decyzje. Każda z gmin musi brać pod uwagę rosnące zapotrzebowanie na usługi społeczne oraz infrastrukturę niezbędną do rozwoju usług dla seniorów.
Jak klocki domina
Zmiany demograficzne oddziałują również na zmiany w strukturze osób w wieku produkcyjnym oraz poprodukcyjnym, co bezpośrednio wpływa na sytuację ekonomiczną samorządu. Mniej osób pracujących to mniejsze wpływy z podatków od nowych nieruchomości budowanych w gminie, bo najczęściej inwestorami są właśnie osoby w wieku produkcyjnym.
Skutki zmian demograficznych to dla samorządów również duże wyzwanie w sprawnym zarządzaniu oświatą. Mniejsza liczba dzieci i młodzieży to zmniejszenie liczby uczniów w szkołach. To z kolei prowadzi do zmniejszenia liczby oddziałów, a w konsekwencji wysokich kosztów funkcjonowania placówek w przeliczeniu na jednego ucznia. Problem ten zmusza samorządy do szukania rozwiązań dotyczących sieci szkół. Coraz częściej ten proces będzie kończył się wygaszaniem małych placówek i filii. W większości przypadków spotyka się to z dużym niezadowoleniem mieszkańców. Redukcje w szkołach spowodowane mniejszą liczbą uczniów pociągają za sobą inne konsekwencje dotyczące zmniejszenia liczby zatrudnionych w oświacie. Te osoby często są mieszkańcami gminy. To tutaj skupia się ich całe centrum życiowe i zawodowe.
Każdej gminie zależy na nowych mieszkańcach. Tak naprawdę jest to rywalizacja i wyścig z czasem. Czynnikami decydującymi o zamieszkaniu są bowiem rozwój gospodarczy i miejsca pracy. Ważne są oferty pracodawcy oraz jakość życia w gminie.
Zadbać o seniorów
Ujemny trend demograficzny utrzymuje się niemal w całym kraju. Są oczywiście regiony, najczęściej w obszarze metropolii, w których jest on niezauważalny. Najwięcej problemów z niżem demograficznym mają małe gminy znacznie oddalone od obszarów miejskich (z wyjątkiem tych o charakterze turystycznym).
Okres pandemii nawarstwił problemy seniorów. Wprowadzone obostrzenia zmieniły tempo życia, zmusiły do pozostania w domu. Zmiany demograficzne coraz częściej będą wpływały na procesy zarządzania regionów, miast i wsi. Będą determinowały powstawanie nowych instytucji, nie tylko publicznych, niezbędnych do uruchomienia usług dla najstarszej grupy wiekowej. Już dzisiaj mamy wiele przykładów przekształcenia OPS-ów w centra usług społecznych. Centra poza realizacją ustawowych świadczeń mogą prowadzić rozszerzony katalog usług społecznych, w tym realizować politykę senioralną.
Zmiana struktury wieku Polaków będzie miała bezpośredni wpływ na rynek pracy i wydatkowanie środków publicznych. Zwiększą się nakłady budżetowe na wypłatę świadczeń emerytalnych, przy jednoczesnym zmniejszeniu wpływów z tytułu podatku dochodowego osób wycofujących się z rynku pracy ze względu na osiągnięty wiek emerytalny.
Szybki rozwój nauki i medycyny oraz rozwijające się w zawrotnym tempie technologie (gerotechnologie) pozwolą zaangażować seniorów nie tylko w życie społeczne, ale także w rozwój ekonomiczny. Założenia silver economy mają na celu wykorzystanie zasobu nabywczego osób starszych. To wyzwanie dla sektora prywatnego, który już dzisiaj dostrzega potencjał srebrnego rynku. W przypadku spowodowanego na przykład przez pandemię zamrożenia gospodarki siła nabywcza najstarszej grupy wiekowej była niewykorzystana. Dlatego rozwój technologiczny usprawniający życie seniorów jest nieunikniony.
Konsekwencje niżu demograficznego oraz szybkiego starzenia się społeczeństwa, przy jednoczesnym obniżeniu wieku emerytalnego, będą miały istotny wpływ na niemal wszystkie obszary naszego życia.
Coraz większa liczba osób starszych w społeczeństwie spowoduje nie tylko zwiększenie nakładów na systemy ochrony zdrowia czy innych świadczeń społecznych. Ta sytuacja zmieni zupełnie spojrzenie na inwestycje kształtujące przestrzeń publiczną, edukację, kulturę czy warunki mieszkaniowe w samorządach. Chcąc zapewnić seniorom godne i bezpieczne życie, będziemy zobligowani do stwarzania wysokich standardów i warunków życia.
Starzejemy się
Inne teksty Samorządowców przeczytasz tu: https://www.gazetaprawna.pl/perlysamorzadu
