Komisarz wyborczy jest pełnomocnikiem Państwowej Komisji Wyborczej, wyznaczonym na obszar stanowiący województwo lub część jednego województwa. Nie mogą nim być kandydaci w wyborach, pełnomocnicy wyborczy, pełnomocnicy finansowi, mężowie zaufania, urzędnicy wyborczy i członkowie komisji wyborczej. Zarówno członkom komisji jak i komisarzom wyborczym, w związku z wykonywaniem swych zadań, przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży i noclegów.

Państwowa Komisja Wyborcza określa właściwość rzeczową komisarzy wyborczych, w tym w zakresie wykonywania czynności o charakterze ogólnowojewódzkim, z uwzględnieniem zadań związanych z wyborami do organów jednostek samorządu terytorialnego, a także właściwość terytorialną komisarzy wyborczych i ich siedzibę.

Komisarzy wyborczych powołuje na okres 5 lat Państwowa Komisja Wyborcza. Czyni to na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, spośród osób mających wykształcenie wyższe prawnicze oraz dających rękojmię należytego pełnienia tej funkcji. Ta sama osoba może być ponownie powołana na stanowisko komisarza. Z przepisów wynika, że ma być ich 100. W przypadku uzasadnionych zastrzeżeń do kandydatów na komisarzy wyborczych, PKW musi niezwłocznie poinformować o tym ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Ten z kolei wskazuje nowych kandydatów.

Komisarzem nie zostanie…

Komisarz wyborczy nie może należeć do partii politycznych, ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z pełnioną funkcją. Nie może nim być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Nie mogą być też komisarzami wyborczymi kandydaci w wyborach, pełnomocnicy wyborczy, pełnomocnicy finansowi, mężowie zaufania, urzędnicy wyborczy, członkowie komisji wyborczej.

Za pracę należy się płaca

Komisarzom wyborczym przysługuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości wynagrodzenia członka Państwowej Komisji Wyborczej. Przepis art.159 § 3 Kodeksu wyborczego stosuje się tu odpowiednio. I tak wynagrodzenie ustalane jest na podstawie kwoty bazowej przyjmowanej do ustalenia wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, z zastosowaniem mnożnika dla członków Komisji – tj. 3,0.

Jak podała Państwowa Komisja Wyborcza, wynagrodzenie miesięczne komisarza wyborczego plasować się będzie na poziomie ok. 5,4 tys. zł brutto.

Taka pensja przysługuje niezależnie od uposażenia lub wynagrodzenia wypłacanego z innego tytułu.

W czasie poprzednich wyborów samorządowych, które odbyły się w 2014 roku, szeregowy członek komisji obwodowej otrzymał 300 zł za dzień pracy, zastępca przewodniczącego 330 zł, natomiast przewodniczący komisji – 380 zł.
Zaś przewodniczący terytorialnych komisji wyborczych otrzymywali 650 zł, ich zastępcy - 600 zł, a członkowie terytorialnych komisji wyborczych - 550 zł.

Do wynagrodzenia należy też doliczyć zwroty kosztów z tytułu podróży i noclegów.

Funkcja komisarza wyborczego wygasa w przypadku:

• zrzeczenia się funkcji;

• śmierci;

• podpisania zgody na zgłoszenie do komisji wyborczej, kandydowanie w wyborach bądź objęcia funkcji pełnomocnika wyborczego, pełnomocnika finansowego, męża zaufania, urzędnika wyborczego;

• odwołania.

Państwowa Komisja Wyborcza odwołuje komisarza wyborczego przed upływem okresu, na jaki został powołany, w przypadku niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków komisarza wyborczego.

W razie czasowej niemożności pełnienia funkcji przez komisarza wyborczego Państwowa Komisja Wyborcza może powierzyć pełnienie tej funkcji, na ten okres, innemu komisarzowi wyborczemu lub innej osobie zapewniającej rzetelne wykonanie czynności wyborczych.

Do zadań komisarza wyborczego należy:

• sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego;

• zapewnianie, we współdziałaniu z organami jednostek samorządu terytorialnego oraz urzędnikami wyborczymi, organizacji wyborów do rad na obszarze województwa;

• powoływanie terytorialnych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie terytorialnych komisji wyborczych w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego po wykonaniu ich ustawowych zadań;

• powoływanie obwodowych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań;

• tworzenie i zmiana obwodów głosowania, w szczególności ustalenie ich numerów, granic oraz siedzib obwodowych komisji wyborczych;

• zarządzanie wydrukowania kart do głosowania w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego oraz zapewnienie ich przekazania właściwym komisjom wyborczym;

• dokonywanie podziału odpowiednio gminy, powiatu, województwa na okręgi wyborcze, ustalenie ich granic, numerów, liczby radnych wybieranych w każdym okręgu, w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego;

• rozpatrywanie skarg na działalność terytorialnych komisji wyborczych;

• kontrolowanie, w zakresie ustalonym przez Państwową Komisję Wyborczą, prawidłowości sporządzania spisów wyborców;

• podawanie do publicznej wiadomości informacji o składach terytorialnych komisji wyborczych powołanych na obszarze województwa;

• udzielanie, w miarę potrzeby, terytorialnym, obwodowym komisjom wyborczym oraz urzędnikom wyborczym wyjaśnień;

• ustalanie zbiorczych wyników wyborów do rad oraz wyborów wójtów przeprowadzonych na obszarze województwa i ich ogłaszanie

• przedkładanie sprawozdania z przebiegu wyborów na obszarze województwa, wraz z ich wynikami, Państwowej Komisji Wyborczej;

• wykonywanie innych czynności przewidzianych w ustawach lub zleconych przez Państwową Komisję Wyborczą.

Komisarz wyborczy uchyla uchwały terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych podjęte z naruszeniem prawa lub niezgodne z wytycznymi Państwowej Komisji Wyborczej i przekazuje sprawę właściwej komisji do ponownego rozpatrzenia lub podejmuje rozstrzygnięcie w sprawie. Warto pamiętać, że jako delegat PKW jest zwierzchnikiem urzędników wyborczych w terenie.