ODPOWIEDŹ: Moim zdaniem nie. Wynika to z istoty opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, która ma pokrywać rzeczywiste „koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi”.
NSA potwierdził: nie wolno ustalić stawek wyższych niż to wynika z wyliczeń
Omawiane zagadnienie zostało prawomocnie rozstrzygnięte w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 lipca 2025 r. (sygn. akt III FSK 222/25).
Stan faktyczny rozpatrywanej przez NSA sprawy był następujący: rada gminy przyjęła uchwałę w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ustalenia stawki tej opłaty oraz określenia stawek opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zgodnie z par. 1 tego aktu „w przypadku odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, ustalenie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dokonywane jest w zależności od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość”. Natomiast w par. 2 uchwały rada gminy ustaliła stawkę:
- opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, w wysokości 34,90 zł miesięcznie za jedną osobę oraz
- opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, a właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny, w wysokości 69,80 zł miesięcznie za jedną osobę.
Uchwała została zaskarżona przez prokuratora. Sąd I instancji, stwierdzając jej nieważność w zakresie dotyczącym określenia opisanych powyżej opłat, wyjaśnił, że w sprawie nie wynika, na jakiej podstawie została ustalona stawka opłaty dla mieszkańca. Między innymi w pierwszej kalkulacji wyliczono stawki 36,09 zł oraz 38,71 zł, a w drugiej – w wysokości 37,59 zł. Dodatkowo w jednym z załączników pojawiła się kwota 34,45 zł i ostatecznie uchwalono tę stawkę, ale zaokrągloną w górę – w wysokości 34,90 zł. Na rozprawie pełnomocnik organu nie był w stanie uzasadnić zaokrąglenia.
Zdaniem sądu rzetelność kalkulacji stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oznacza finalne pobieranie opłaty odpowiadającej poniesionym wydatkom bez możliwości dodatkowego zarobkowania przez gminę w ramach jej inkasowania. „Jeżeli rada uchwala stawkę, zaokrąglając wartości po przecinku bez uzasadnienia, przyjętą uchwałę również z tej przyczyny należy uznać za rażąco naruszającą prawo” – stwierdził WSA.
Argumentacja sądu: czy można zaokrąglać kwotę opłaty za odpady
Wójt złożył skargę kasacyjną, jednak NSA ją oddalił. Sąd wskazał, że na podstawie art. 6k ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.) rada gminy ma obowiązek wybrać metodę ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, korzystając z opcji zawartych w art. 6j ust. 1 i 2 tej ustawy. Rada musi również ustalić stawkę tej opłaty, uwzględniając czynniki wskazane w art. 6k ust. 2 u.c.p.g., takie jak liczba mieszkańców oraz „koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi”.
Z kolei art. 6r ust. 2 u.c.p.g. stanowi, że gmina pokrywa koszty systemu gospodarowania odpadami z pobranych opłat, przy czym ustawa szczegółowo określa, jakie koszty wchodzą w grę (pkt 1–4). Co ważne, w ust. 1aa tego samego przepisu zaznaczono, że środki z opłat mogą być wykorzystywane tylko na pokrycie kosztów związanych z gospodarką odpadami, wykluczając ich użycie na inne cele.
Z tych przepisów, a także z wykładni systemowej art. 6r ust. 1aa u.c.p.g. wynika, że sąd pierwszej instancji słusznie uznał, iż wysokość stawki musi być powiązana z rzeczywistymi kosztami funkcjonowania systemu odpadów w gminie.
Uwaga! Nie jest dopuszczalne, by gmina uzyskiwała nadwyżkę opłat ponad te koszty, ponieważ byłoby to sprzeczne z ustawą.
W praktyce oznacza to, że rada gminy, ustalając opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, powinna:
- wybrać metodę obliczania opłaty (zgodnie z art. 6j ust. 1 i 2 u.c.p.g.),
- wziąć pod uwagę czynniki wpływające na wysokość stawki opłaty (art. 6k ust. 2 u.c.p.g.). Rada musi przy tym pamiętać, że:
- pieniądze z tych opłat mogą być przeznaczone tylko na pokrycie kosztów działania systemu gospodarowania odpadami (art. 6r ust. 2 u.c.p.g.),
- gmina nie może czerpać z tego tytułu dodatkowych zysków (art. 6r ust. 1aa u.c.p.g.).
Dodatkowo NSA wskazał, że samo określenie wysokości stawki opłaty (niezależnie od jej zaokrąglenia) budzi uzasadnione wątpliwości ze względu na nieuwzględnienie przy jej kalkulowaniu nadpłaty za poprzednie okresy. ©℗
Podstawa prawna
- art. 6j ust. 1 i 2, art. 6k ust. 1 pkt 1, art. 6r ust. 2 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz.U. z 2025 r. poz. 733)