Na ostatniej sesji rady gminy w tym roku radni przyjmą uchwałę w sprawie opłat za odpady z domków letniskowych. Mamy jednak wątpliwość, czy właściwe będzie ujęcie w niej terminu płatności opłaty, tj. do 30 czerwca?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba przeanalizować regulacje ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z jej art. 6i obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje w przypadku nieruchomości, na której:
- zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc jej użytkowania przez nich;
- nie zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym powstały na niej odpady komunalne;
- znajduje się domek letniskowy, i inna nieruchomość wykorzystywana na cele rekreacyjno-wypoczynkowe – za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości.
Istota ryczałtu
Na kanwie wspomnianych wyżej przepisów w orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych akcentuje się, że obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Ryczałtowa stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ma charakter roczny i powinna obowiązywać w okresie całego roku (por. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowe we Wrocławiu z 25 marca 2020 r. nr 58/2020).
Z kolei w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 września 2021 r. (sygn. akt III FSK 2871/21) zaakcentowano, że istota ryczałtowej stawki opłaty jest ściśle powiązana z okresem, na jaki jest ona ustalana. Ryczałtowa stawka tej opłaty jest zatem ustalana za rok. Takiego normatywnego wyrażenia, gdzie ustawodawca odnosi się do ustalenia ryczałtowej stawki opłaty ,,za rok’’, nie można rozumieć w taki sposób, że z uwagi na wprowadzenie mechanizmu ryczałtu można w dowolnym okresie danego roku ustalać tę stawkę opłaty.
Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe znaczenie ma też art. 6l ust. 1 wspomnianej wyżej ustawy. Zgodnie z nim rada gminy określi – biorąc pod uwagę warunki miejscowe – w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego termin, częstotliwość i tryb uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym wskaże, czy opłatę uiszcza się z dołu, czy z góry. Niewątpliwie przepis ten obliguje radę gminy do ustanowienia m.in. terminu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 września 2021 r. (sygn. akt III FSK 1800/21) zaakcentowano, że istotne jest, aby w konkretnej uchwale nastąpiło de facto określenie terminu, częstotliwości i trybu uiszczania tej opłaty. Natomiast wybór środków wyrazu normatywnego został pozostawiony w gestii rady gminy z założeniem, że przyjęte określenia muszą być jasne, a tym samym uchwała jest wykonalna. Tylko kwalifikowany stopień niejasności danego unormowania stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności.
Bez dowolności
Nie oznacza to jednak, że termin uiszczania wspomnianych opłat może być ustanowiony w sposób dowolny. Dano temu wyraz z uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 24 listopada 2022 r. nr 160/g324/P/22. Zakwestionowano w niej zapis, zgodnie z którym opłata za odbieranie odpadów z ww. nieruchomości płatna jest z góry do 30 czerwca każdego roku. Organ nadzoru ustalił, że rada miejska wprowadziła zapis o tym, iż uiszcza się opłatę za cały rok w terminie do 30 czerwca każdego roku. Jednocześnie w uchwale nie określono innych terminów uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zdaniem organu nadzoru taki zapis narusza postanowienia art. 6l ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przypomnijmy, przepis ten stanowi, że rada gminy m.in. określa, czy ww. opłatę uiszcza się z dołu czy z góry. Dalej podkreślono, że rada miejska nie określiła terminu płatności opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla niektórych właścicieli nieruchomości. Wskazano, że terminem płatności, zgodnie z art. 47 par 3 ustawy – Ordynacja podatkowa w zw. z art. 6q ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jest ostatni dzień, w którym zgodnie z postanowieniami uchwalonego przez radę gminy aktu prawa miejscowego powinna nastąpić wpłata. Zaznaczono: „Podejmując badaną uchwałę, Rada Miejska nie określiła terminu płatności dla osób, co do których obowiązek uiszczenia opłaty powstanie po terminie płatności (np. dla osób, które nabędą nieruchomość po terminie płatności wskazanym w uchwale), to jest w okresie od 1 lipca do 31 grudnia danego roku. Tym samym Rada Miejska w (…) nie wypełniła ustawowego obowiązku ustalenia terminu uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla wszystkich właścicieli nieruchomości”.
Finalnie podkreślono, że brak zapisów o określeniu terminu płatności opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi naruszenia prawa. Dodano, że istnieje jednak możliwość uzupełnienia uchwały o regulacje wskazujące termin płatności tej opłaty.
A zatem odpowiadając na podane na wstępie pytanie: należy wskazać, że rada musi określić terminy płatności opłaty za odbieranie odpadów z nieruchomości letniskowych w uchwale. Niepełne określenie terminu płatności narusza prawo. Rada gminy powinna dookreślić podaną kwestię tak, aby wszyscy mieszkańcy mieli punkt odniesienia, jaki jest termin do wniesienia opłaty w perspektywie całego roku kalendarzowego. A więc także trzeba w niej wskazać terminy płatności w przypadkach, gdy nabycie nieruchomości letniskowej nastąpiło po wyznaczonym terminie płatności rocznej.©℗
Podstawa prawna
art. 6, art. 6i, art. 6j ust. 3b, art. 6l, art. 6q ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1768)
art. 47 par. 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301)