Subskrybuj nas na Youtube
Wynagrodzenie za pracę należy do podstawowych prawa pracownika>> Powinna je gwarantować już umowa o pracę - powinno być przy tym godziwe (>>Czytaj też: Godziwe wynagrodzenie, czyli jakie?) i nie powinno być niższe od pensji minimalnej>>
Zgodnie z kodeksem pracy wynagrodzenie składa się ze składników:
- obligatoryjnych - czyli wynagrodzenie za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku,
- fakultatywnych - chodzi o dodatki, przyznane pracownikowi na podstawie przepisów obowiązujących u danego pracodawcy.
Podstawowym elementem obowiązkowym jest wynagrodzenie zasadnicze, które wynika z przyjętego w danym zakładzie systemu wynagradzania. W umowie o pracę może wiec zostać określone stawką miesięczną, godzinową lub prowizyjną. W przypadku stawki miesięcznej powinno być wypłacane raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Ustawodawca przewidział też, że wypłata wynagrodzenia powinna dokonywać się w formie pieniężnej, czyli poprzez przekazanie gotówki pracownikowi do rąk własnych. >>Więcej na ten temat tutaj: Pracodawca nie chce wypłacić ci wynagrodzenia w gotówce? Możesz odejść natychmiast z pracy
Do stałych składników wypłaty zaliczane jest także wynagrodzenie za pracę w nocy, za którą pracownik otrzyma dodatkowo 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.
>>Czytaj też: Dyżur pod telefonem nie zawsze płatny. Zobacz, kiedy dostaniesz wynagrodzenie
Obowiązkowa jest także rekompensata dla pracownika za pracę w godzinach nadliczbowych - przysługuje mu wtedy dodatek w wysokości 50 proc., a jeśli nadgodziny obejmują pracę w godzinach nocnych, w niedziele i święta lub w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, wówczas danej osobie przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia.
Wreszcie osoba, która pracuje w niedzielę i święta ma prawo do rekompensaty w postaci dnia wolnego udzielonego do końca okresu rozliczeniowego. Jeżeli firma nie jest w stanie zrealizować tego obowiązku, musi pracownikowi wypłacić dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy.Jak dokładnie wygląda udzielanie dni wolnych i wypłata dodatków za pracę w sobotę, niedzielę i święta, dowiesz się tutaj>>
Usprawiedliwione nieobecności
W skład obowiązkowego wynagrodzenia wchodzą także wpłaty za usprawiedliwione nieobecności w pracy danej osoby, czyli przypadki, gdy pracodawca ma obowiązek zwolnić podwładnego z pracy, a za nieprzepracowany czas i tak przysługuje mu wynagrodzenie. Chodzi między innymi o zwolnienia:
- niezdolność do pracy z powodu choroby;
- dni wolne na poszukiwanie pracy ( Na co trzeba wykorzystać dni wolne na poszukiwanie pracy dowiesz się tutaj>>);
- dni wolne na opiekę na dzieckiem (Masz chore dziecko? Zobacz, ile dni wolnych dostaniesz na opiekę>>);
- urlop okolicznościowy (więcej o urlopie okolicznościowym przeczytasz tutaj>>);
- badania lekarskie okresowe i kontrolne czy badania związane z ciążą pracownicy;
- akcje ratunkowe czy sprawy przed organami państwowymi (więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>).
Wynagrodzenie przysługuje również w przypadku, gdy pracownik powstrzymuje się od wykonywania pracy lub oddala się z miejsca pracy, ponieważ zaistniało bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika.
Premie i dodatki
Ponadto w skład wynagrodzenia wchodzą składniki zmienne, przyznawane między innymi ze względu na rodzaj wykonywanej pracy, poziom kwalifikacji pracownika czy długość zatrudnienia.
Pracodawca może więc przyznać pracownikowi premię regulaminową, której zasady wypłacania i kryteria wypłaty powinny być wyraźnie określone w przepisach obowiązujących w firmie, o ile nie wynikają z przepisów prawa. Jej wysokość może być określana w sposób stały poprzez podanie kwoty pieniężnej, jako procent od wynagrodzenia lub poprzez oznaczenie minimalnej i maksymalnej kwoty w formie tzw. widełek. Niezależnie od sposobu wypłaty premii, pracownik powinien wiedzieć, po spełnieniu jakich przesłanek premia zostanie mu (lub nie) wypłacona. Premia nie jest uznaniowa - zobacz zasady jej wypłacania>>
Do wynagrodzenia może się wliczać również nagroda jubileuszowa, przysługująca niektórym grupom zawodowym, w tym urzędnikom, nauczycielom czy górnikom. Nagroda jubileuszowa przysługuje pracownikom w związku z osiągnięciem określonego stażu pracy i co do zasady jest wypłacana z dniem, w którym nabywa on do niej prawo. Jej wysokość zależy także właśnie od stażu i poszczególnych grup zawodowych. Kiedy i komu przysługuje nagroda jubileuszowa?>>
Fakultatywne są także dodatki do wynagrodzenia, wśród których najpopularniejsze są:
- dodatek funkcyjny - przysługuje osobom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych i dyrektorskich, a rekompensuje im większą odpowiedzialność, jak na nich spoczywa,
- stażowy (za wysługę lat) - przysługuje pracownikowi po przepracowaniu określonego czasu i od liczby przepracowanych lat zależy też jego wysokość;
- za szczególne umiejętności - otrzymują go pracownicy posiadający wysokie kwalifikacje zawodowe, między innymi z tytułem naukowym czy znajomością języków obcych;
- zmianowy - przysługuje pracownikom, którzy są zatrudnieni w systemie pracy zmianowej; pracodawca rekompensuje w ten sposób pracę w różnych porach dnia i nocy;
- za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia - przyznawany jest za wykonywanie pracy w trudnych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach, jako rekompensata za ryzyko, że tego typu praca może obniżać sprawność fizyczną i psychiczną pracownika lub wywołać chorobę zawodową;
- za niepalenie i za zdrowie - pracodawca może w wewnętrznych przepisach przewidzieć specjalne bonusy dla podwładnych, którzy nie nie palą tytoniu; wyróżnieni mogą zostać także pracownicy, którzy nie korzystają ze zwolnień lekarskich.
Jakie grupy pracowników mogą otrzymać dodatki nieobowiązkowe, dowiesz się z naszej galerii: