Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
- Czym jest mobbing według prawa pracy?
- Dlaczego spraw jest mniej niż przypadków mobbingu?
- Obowiązki pracodawcy: reakcja to za mało
- Pracownik sprawcą – kto odpowiada za mobbing?
- Jakich roszczeń może domagać się ofiara mobbingu?
Czym jest mobbing według prawa pracy?
Kodeks pracy definiuje mobbing jako długotrwałe i uporczywe działania wymierzone w pracownika, które prowadzą do jego poniżenia, ośmieszenia, izolacji lub podważenia przydatności zawodowej. Kluczowe znaczenie mają tu nie pojedyncze incydenty, lecz powtarzalność i długofalowy charakter zachowań.
Mobbing nie jest przypisany do jednej grupy zawodowej albo konkretnego sektora rynku. Dotyka zarówno pracowników fizycznych, jak i umysłowych, osoby na stanowiskach kierowniczych, jak i niższego szczebla. Statystyki sądowe pokazują, że choć częściej ofiarami są kobiety, problem dotyczy również mężczyzn – a jego rzeczywista skala pozostaje trudna do oszacowania, ponieważ wiele osób nigdy nie decyduje się na formalne zgłoszenie lub wystąpienie z powództwem do sądu.
Dlaczego spraw jest mniej niż przypadków mobbingu?
Wiele osób doświadczających mobbingu rezygnuje z dochodzenia swoich praw. Przyczyną bywa głównie obawa przed utratą pracy, długotrwałym procesem sądowym czy trudnościami dowodowymi. Część pracowników – zamiast walczyć z mobberem - decyduje się po prostu odejść z firmy, nawet jeśli wcześniej byli zadowoleni ze swojej pracy. Dane z ostatnich lat wskazują, że liczba spraw trafiających do sądów utrzymuje się na podobnym poziomie, co pokazuje, że sama odpowiedzialność prawna nie zawsze działa odstraszająco na sprawców.
Obowiązki pracodawcy: reakcja to za mało
Prawo pracy nakłada na przedsiębiorcę obowiązek aktywnego przeciwdziałania mobbingowi. Oznacza to nie tylko reagowanie na zgłoszenia, ale także tworzenie warunków, które ograniczają ryzyko wystąpienia takich zachowań, co wiąże się z koniecznością wdrożenia rozwiązań antymobbingowych dostosowanych do specyfiki zakładu pracy. O jakich procedurach mowa? Przepisy nie narzucają na pracodawców jednego rozwiązania. W praktyce przedsiębiorcy mogą przykładowo organizować tematyczne szkolenia pracownicze, powoływać komisje antymobbingowe albo wyznaczać konkretne osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń od ofiar mobbingu.
Pracownik sprawcą – kto odpowiada za mobbing?
Nawet jeśli mobbing stosuje jeden z pracowników, odpowiedzialność wobec ofiary ponosi pracodawca. W praktyce oznacza to, że to on może zostać pozwany o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Nie oznacza to jednak bezkarności sprawcy.
Osoba dopuszczająca się mobbingu może ponieść odpowiedzialność cywilną, a w określonych sytuacjach również karną. Co więcej, jeśli pracodawca wypłaci świadczenia poszkodowanemu, ma możliwość dochodzenia zwrotu tych kosztów od pracownika, który dopuścił się nękania.
Ważne
W sprawach dotyczących mobbingu obowiązują ogólne reguły dotyczące procesu, a zatem zgodnie z art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W zakresie zarzutu podejmowania przez pracodawcę mobbingu, podobnie jak przy zarzucie działań dyskryminujących pracownika, na pracowniku spoczywa obowiązek dowodowy w zakresie wskazania okoliczności, które uzasadniałyby roszczenie oparte na tych zarzutach (uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 4 kwietnia 2019 r.).
Jakich roszczeń może domagać się ofiara mobbingu?
Pracownik dotknięty mobbingiem może żądać:
- odszkodowania obejmującego realne straty i utracone korzyści,
- zadośćuczynienia, jeśli mobbing doprowadził do rozstroju zdrowia,
- dodatkowego odszkodowania w przypadku rozwiązania umowy z winy pracodawcy.
Minimalna wysokość odszkodowania nie może być niższa niż aktualne minimalne wynagrodzenie. Wysokość zadośćuczynienia zależy natomiast od skali szkód zdrowotnych i ich wpływu na życie pracownika.
Odpowiedzialność karna mobbera
W określonych przypadkach mobbing może skutkować również odpowiedzialnością karną. Przepisy przewidują sankcje dla osób, które uporczywie lub złośliwie naruszają prawa pracownicze, w tym grzywnę, karę ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do lat 2.
Czym jest mobbing według Kodeksu pracy i co odróżnia go od incydentów jednorazowych?
„Kodeks pracy definiuje mobbing jako długotrwałe i uporczywe działania [...] prowadzące do poniżenia, ośmieszenia, izolacji lub podważenia przydatności zawodowej.” Kluczowa jest powtarzalność i długofalowy charakter zachowań, nie pojedyncze incydenty.
Kto ponosi odpowiedzialność za mobbing, gdy sprawcą jest pracownik, a nie przełożony?
Nawet jeśli mobbing stosuje jeden z pracowników, odpowiedzialność wobec ofiary ponosi pracodawca; to pracodawca może zostać pozwany o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Sprawca mobbingu może ponieść odpowiedzialność cywilną, a w określonych sytuacjach również karną.
Jakie działania antymobbingowe powinien wdrożyć pracodawca w celu przeciwdziałania mobbingowi?
Prawo pracy nakłada na pracodawcę obowiązek aktywnego przeciwdziałania mobbingowi poprzez nie tylko reagowanie, ale tworzenie warunków ograniczających ryzyko. Przykłady to szkolenia tematyczne, komisje antymobbingowe i wyznaczanie osób przyjmujących zgłoszenia.
Jakie roszczenia przysługują pracownikowi dotkniętemu mobbingiem i jaka jest minimalna kwota odszkodowania?
Pracownik może żądać odszkodowania (realne straty i utracone korzyści), zadośćuczynienia przy rozstroju zdrowia oraz dodatkowego odszkodowania przy rozwiązaniu umowy z winy pracodawcy. Minimalna wysokość odszkodowania nie może być niższa niż aktualne minimalne wynagrodzenie.
Jakie sankcje karne grożą sprawcy mobbingu za uporczywe naruszanie praw pracowniczych?
W określonych przypadkach przepisy przewidują grzywnę, karę ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do lat 2 wobec osoby, która „uporczywie lub złośliwie narusza prawa pracownicze”.
