Zanim pracownik nabędzie prawo do świadczeń chorobowych, powinien pamiętać o uregulowaniu zobowiązań wobec firmy. Jakie obowiązki ma z kolei prawodawca wobec chorego pracownika, dowiesz się tutaj>>
Zawiadomienie o chorobie i dostarczenie zwolnienia chorobowego. Przede wszystkim, jeśli regulacje wewnątrzzakładowe nie stanowią inaczej, pracownik musi poinformować pracodawcę o absencji niezwłocznie, a jeśli natychmiastowa reakcja nie jest możliwa - najpóźniej drugiego dnia nieobecności. Zatrudniony nie musi tego robić osobiście, może to zrobić także za pośrednictwem osób trzecich (też współpracowników), telefonicznie, e-mailem czy drogą pocztową. Niedotrzymanie terminu 2 dni może być uzasadnione wyłącznie poważnymi okolicznościami, w szczególności obłożną chorobą pracownika połączoną z brakiem lub nieobecnością domowników, albo innym zdarzeniem losowym.
Ponadto pracownik musi przedstawić pracodawcy dowód niezdolności do pracy w postaci zaświadczenia lekarskiego wystawionego albo na papierowym formularzu (ZUS ZLA) albo w formie elektronicznej (e-ZLA). Tym razem pracownik ma siedem dni od daty otrzymania zwolnienia na jego dostarczenie do pracodawcy, przy czym nie uwzględnia się dnia, w którym chory otrzymał zaświadczenie lekarskie. Jeśli pracownik się spóźni, jego zasiłek chorobowy zostanie obniżony o 25 proc. od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego. Zobacz, kiedy wysokość zasiłku chorobowego może zostać obniżona>>
Świadczenia chorobowe. Jeżeli pracownik właściwie wywiązał się ze swoich zobowiązań, otrzyma zasiłek chorobowy, jeżeli jest ubezpieczony - obowiązkowo (umowa o pracę) lub dobrowolne (umowa zlecenia, rzadko o dzieło - więcej na ten temat czytaj tutaj>>).
Zasiłek zostanie przyznany, jeśli niezdolność do pracy powstała w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, czyli ustania zatrudnienia. Choroba musi przy tym trwać co najmniej 30 dni bez przerwy. Przy chorobie zakaźnej, kiedy okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, termin wydłuża się do 3 miesięcy od momentu ustania ubezpieczenia. W efekcie zasiłek chorobowy przysługuje też po zwolnieniu z pracy>> Niezbędny jest też okres wyczekiwania, który wnosi 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego przy ubezpieczeniu obowiązkowym i 90 dni przy ubezpieczeniu dobrowolnym.
Przez pierwszy okres choroby, czyli 33 dni, pracownik otrzyma wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy. Od 34 dnia niezdolności do pracy wypłatę świadczenia przejmuje ZUS i wypłaca osobom ubezpieczonym zasiłek chorobowy. Inne są zasady wypłacania chorobowego dla osób 50+>>
Chory otrzymuje wynagrodzenie i zasiłek w wysokości 80 procent normalnego wynagrodzenia, które ulega obniżeniu do 70 proc., gdy ubezpieczony przebywa w szpitalu. Na 100 proc. świadczenia mogą liczyć tylko ofiary wypadku przy pracy, chore kobiety w ciąży i osoby oddające komórki bądź narządy. Więcej o zasiłku chorobowym za pobyt w szpitalu czytaj tutaj>>
Długość pobierania zasiłku chorobowego jest jednak ograniczona i wynosi 182 dni, a w przypadku gruźlicy oraz gdy niezdolność do pracy przypada na okres ciąży - maksymalnie 270 dni. Jeżeli pracownik jest po tym okresie nadal niezdolny do pracy, to lekarz orzecznik ZUS może przyznać choremu świadczenie rehabilitacyjne, jeśli dalsze leczenie umożliwi mu powrót do aktywności zawodowej. Na jak długo przyznawane jest świadczenie rehabilitacyjne, przeczytasz tutaj>> Natomiast, gdy orzecznik ZUS stwierdzi, że pracownik utracił zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, to może przyznać ubezpieczonemu rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jakie prawa ma pracownik na rencie chorobowej, dowiesz się tutaj>>
Jak pracownik powinien wykorzystać zwolnienie. Celem zasiłku chorobowego, pobieranego przez pracownika, jest stworzenie mu warunków do jak najszybszego odzyskania pełnej zdolności do pracy.
Okres zwolnienia pracownik powinien więc wykorzystać w sposób, który umożliwi mu jak najszybszy powrót do zdrowia. Jak orzekł Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 16 listopada 2000 r., I PKN 44/00), chory powinien stosować się do wskazań lekarskich i nie podejmować czynności, które mogłyby przedłużyć niezdolność do pracy. Należy do nich między innymi podejmowanie pracy zarobkowej - zarówno na podstawie umowy o pracę, jak na podstawie umów cywilnoprawnych czy samozatrudnienia. Nie liczy się przy tym motywacja samego zatrudnionego (pracownik nie może na przykład tłumaczyć się terapeutycznym charakterem zatrudnienia) ani w jakim wymiarze praca jest wykonywana (pełny lub częściowy wymiar) lub czy znacznie obciąża organizm pracownika. Zarówno pracodawca, jak i ZUS mogą skontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnienia lekarskiego przez pracownika>>
ZUS może od osoby pracującej na chorobowym zażądać zwrotu zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres zwolnienia, w trakcie którego praca była świadczona. A jeśli doszło do ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, może to skutkować dyscyplinarnym zwolnieniem pracownika. Kiedy dokładnie można zwolnić chorego pracownika, przeczytasz tutaj>>