W polskim prawie wciąż istnieje rękojmia, ale w relacjach z konsumentami od 1 stycznia 2023 r. stosuje się pojęcie braku zgodności towaru z umową. Ochrona ta ma wobec konsumentów charakter bezwzględnie obowiązujący. Uprawnienia te przysługują również przedsiębiorcy prowadzącemu jednoosobową działalność gospodarczą, jeśli transakcja nie ma charakteru zawodowego. Odpowiedzialność za wady nie może zostać wyłączona ani ograniczona, a wszystkie postanowienia regulaminów lub umów, stanowiące inaczej są nieważne.

- Aby towar był zgodny z umową, musi odpowiadać opisowi, rodzajowi, ilości, jakości, kompletności oraz funkcjonalności określonej w umowie, a także nadawać się do zwykłego lub szczególnego celu, o którym strony się porozumiały. Powinien być dostarczony z opakowaniem, akcesoriami oraz instrukcjami, których dostarczenia konsument może racjonalnie oczekiwać oraz być zgodny z próbką lub wzorem przedstawionym przed zawarciem umowy. Odpowiedzialność sprzedawcy może obejmować także sytuację, w której nieprawidłowe zamontowanie towaru przez konsumenta wynikało z błędów w instrukcji – mówi Hanna Górska, radczyni prawna prowadząca własną kancelarię.

Jak dodaje, ochrona ustawowa nie obejmuje natomiast wad mechanicznych oraz tych, które powstały w wyniku niewłaściwego użytkowania. Zgodnie z prawem, sprzedawca odpowiada za brak zgodności towaru z umową przez 2 lata od momentu wydania rzeczy kupującemu. Reklamacja może zostać złożona ustnie, pisemnie, e-mailem lub telefonicznie.

Prawa konsumenta przy niezgodności towaru z umową

Prawo reguluje kwestie związane z wadami zakupionych produktów. Co do zasady, jeśli towar jest niezgodny z umową, konsument lub przedsiębiorca na prawach konsumenta może żądać jego naprawy lub wymiany. Z tym, że sprzedawca ma prawo zaproponować inne rozwiązanie, jeśli realizacja żądania kupującego jest niemożliwa lub wiązałaby się z nadmiernymi kosztami.

- Jeżeli wada jest istotna albo sprzedawca nie usunął jej w odpowiednim czasie lub jeśli pomimo reklamacji niezgodność wciąż występuje, konsument może żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy, przy czym prawo do odstąpienia przysługuje wyłącznie w przypadku istotnej niezgodności towaru z umową. Do czasu rozpatrzenia reklamacji konsument może wstrzymać się z zapłatą ceny – informuje radczyni prawna.

Na czym polega gwarancja producenta lub sprzedawcy?

Niezależnie od odpowiedzialności sklepu za brak zgodności towaru z umową, kupującemu może przysługiwać gwarancja. Jest to dobrowolne zobowiązanie się producenta lub sprzedawcy, że produkt będzie spełniał określone warunki przez dany okres, a w przypadku ujawnienia się wady, zostanie ona usunięta poprzez naprawę lub wymianę towaru.

- Może ona wynikać z karty gwarancyjnej, regulaminu, a nawet z treści reklamy. Dopuszczalne jest również uzależnienie jej udzielenia od spełnienia określonych warunków, takich jak rejestracja produktu, wypełnienie ankiety lub udzielenie zgody marketingowej – mówi Hanna Górska.

Czym różni się rękojmia od gwarancji?

Między jedną a drugą ochroną występują znaczące różnice. Najważniejsze z nich obejmują:

  • inną podstawę prawną,
  • zakres odpowiedzialności,
  • to, czy jest obowiązkowa,
  • okres odpowiedzialności,
  • domniemanie istnienia wady w chwili zakupu,
  • czas rozpatrzenia reklamacji,
  • uprawnienia kupującego.

- Podstawowa różnica między odpowiedzialnością z tytułu niezgodności towaru z umową a gwarancją polega na sposobie ich nabycia. Ochrona ustawowa przysługuje konsumentowi z mocy prawa – automatycznie i bez konieczności podejmowania jakichkolwiek dodatkowych działań. Poza tym odpowiedzialność z tytułu niezgodności towaru nie obejmuje wad mechanicznych ani tych powstałych w wyniku niewłaściwego użytkowania. Gwarancja z kolei może przewidywać odpowiedzialność także za takie wady – o ile tak stanowią jej warunki – tłumaczy radczyni prawna.

Kolejną różnicą jest czas, w jakim sprzedawca ma obowiązek udzielić odpowiedzi na reklamację. W przypadku ochrony ustawowej jest to 14 dni, a brak odpowiedzi w tym terminie oznacza jej uznanie. W przypadku gwarancji taki obowiązek nie istnieje.

- W ochronie ustawowej obowiązuje domniemanie, że jeżeli wada ujawni się w ciągu dwóch lat od wydania towaru, istniała ona już w chwili zakupu. W gwarancji takiego domniemania nie ma, chyba że gwarant wprowadził je do treści oświadczenia. Okres odpowiedzialności ustawowej wynosi co najmniej dwa lata i nie może być skrócony, ale może zostać wydłużony. W przypadku gwarancji zakres uprawnień, czas ich trwania oraz sposób realizacji określa treść oświadczenia gwarancyjnego. Może ono przewidywać wyłącznie naprawę, ale też obejmować szerszy katalog świadczeń niż te ustawowe. Gwarancja w zakresie trwałości nie może jednak przewidywać dla konsumenta uprawnień mniej korzystnych niż wynikające z ustawy – wyjaśnia Hanna Górska.

Ważne

Kupujący ma prawo samodzielnie zdecydować, czy chce reklamować wadliwy produkt na podstawie niezgodności towaru z umową czy woli skorzystać z gwarancji.