Rozliczenie roczne PIT. Ulgę prorodzinną można dzielić między byłych małżonków na różne sposoby

Nie ma problemu, gdy byli małżonkowie ustalą między sobą, który z nich i w jakim zakresie skorzysta z odliczenia w PIT na dzieci w ramach ulgi prorodzinnej. Gdy brak takiego porozumienia, podział po połowie wcale nie jest oczywisty – wynika z najnowszych interpretacji dyrektora KIS.

Chodzi o ulgę prorodzinną przysługującą na podstawie art. 27f ustawy o PIT. To inna preferencja niż ta, z której korzystają samotni rodzice na podstawie art. 6 ust. 4c i 4d tej ustawy. Jedna nie wyklucza drugiej, natomiast przy uldze prorodzinnej ważne jest to, czy rodzice po rozstaniu porozumieli się w sprawie ewentualnego podziału kwoty odliczenia.

Wysokość tej kwoty określa art. 27f ust. 2 ustawy o PIT. Zależy ona głównie (choć nie tylko) od liczby dzieci (patrz: infografika). Z ulgi prorodzinnej mogą korzystać również, pod pewnymi warunkami, podatnicy mający na utrzymaniu pełnoletnie pociechy.

Jak podzielić ulgę prorodzinną

Odliczenie jest od podatku (nie od dochodu) i dotyczy łącznie obojga rodziców. Rodzice mogą skorzystać z ulgi:

1. w dowolnej proporcji, którą ustalili między sobą,

2. w równych częściach – jeżeli nie porozumieli się w tej sprawie, a:

• po rozwodzie lub w trakcie separacji, zgodnie z rozstrzygnięciem sądu, wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad dzieckiem (piecza naprzemienna), lub
• miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców.

W pozostałych przypadkach ulgę odlicza w 100 proc. ten rodzic, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu kodeksu cywilnego (art. 27f ust. 4 ustawy o PIT). Art. 27f mówi w niektórych miejscach o dzieciach małoletnich, a w innych tego nie uwzględnia. To nie przypadek. Przy braku porozumienia między rodzicami należy wziąć pod uwagę to, czy dziecko jest małoletnie, czy pełnoletnie.

Z ulgi prorodzinnej mogą korzystać również podatnicy utrzymujący pełnoletnie dzieci:

• które w minionym roku otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• do ukończenia 25. roku życia, które nadal się uczyły.

Ważne, żeby w roku, za który jest składane zeznanie, rodzic wykonywał wobec takiego dziecka obowiązek alimentacyjny (co niekoniecznie musi oznaczać płacenie alimentów) lub sprawował funkcję rodziny zastępczej.

Jeżeli po rozwodzie rodzice nie porozumieli się w sprawie podziału ulgi na małoletniego, to przysługuje ona temu, kto w roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską. W przypadku gdy była to matka, to wyłącznie jej przysługuje odliczenie, a więc w pełnej wysokości (100 proc.) i za cały rok – potwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacjach z 29 stycznia 2025 r. (0112-KDSL1-1.4011.648.2024.1.MW) i 14 stycznia br. (0114-KDIP3-2.4011.982.2024.1.AC).

Ulga przysługuje też w całości matce, jeżeli sąd, orzekając o rozwodzie:

• pozostawił obojgu rodzicom wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi, ale
• orzekł, że dzieci będą mieszkać u matki.

W takiej sytuacji – jak tłumaczy dyrektor KIS – ma zastosowanie zdanie czwarte art. 27f ust. 4 ustawy o PIT, zgodnie z którym „w pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100 proc. stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu kodeksu cywilnego”. Tak samo fiskus uznał 17 lutego 2025 r. (0115-KDIT2.4011.602. -2024.2.MM) i 30 stycznia br. (0115-KDIT2.4011.554.2024.3.MD).

Potwierdza to również interpretacja z 28 czerwca 2024 r. (0115-KDIT2.4011.250.2024.3.MD). Nie miało znaczenia to, że ojciec, zgodnie z wyrokiem sądu i po uzgodnieniu z byłą żoną, utrzymywał regularny kontakt z małoletnimi synami i rzeczywiście przebywał z nimi dwa razy w tygodniu po południu i wieczorem oraz w co drugi weekend.

Ministerstwo Finansów o opiece naprzemiennej

W odpowiedzi z 6 lutego 2025 r. na pytanie mediów Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że rodzice sprawujący naprzemienną opiekę nad dzieckiem mogą odliczyć ulgę prorodzinną w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.

„Jedynie w przypadku braku porozumienia między rodzicami – którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo, jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim – kwotę tę rodzice odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100 proc. stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy – Kodeks cywilny” – tłumaczy MF.

Na pełnoletnie dzieci też można

Inaczej jest z dziećmi pełnoletnimi, które nadal się uczą. Wtedy ulga przysługuje rodzicowi, na którym w minionym roku ciążył obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z art. 133 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”.

Jeżeli oboje rodzice utrzymują pełnoletnie dziecko, to mogą zdecydować o podziale ulgi, czyli odliczyć ją w dowolnej, wspólnie ustalonej proporcji. „W przypadku braku porozumienia między rodzicami, którzy wypełniają swoje obowiązki alimentacyjne, ulga przysługuje każdemu z rodziców w częściach równych” – wyjaśnił dyrektor KIS 5 grudnia 2024 r. (0115-KDIT2.4011.472.2024.2.MM). Dlatego stwierdził, że ponieważ po rozwodzie rodzice nie porozumieli się co do podziału ulgi, to:

• ulgę na dwójkę małoletnich dzieci wykorzysta w całości matka, skoro to ona wykonywała wobec nich władzę rodzicielską,
• ulga na dwójkę pełnoletnich dzieci przysługuje obojgu rodzicom po połowie, skoro dzieci pozostawały na utrzymaniu matki, a ojciec płacił alimenty (więc oboje rodzice realizowali obowiązek alimentacyjny).

Ulga a skończenie 18. roku życia przez dziecko

Jeżeli dziecko stało się pełnoletnie w trakcie roku, to:

• do końca tego miesiąca, w którym skończyło 18 lat, z ulgi korzysta w całości rodzic sprawujący władzę rodzicielską,
• od następnego miesiąca rodzicom przysługuje ulga po połowie, jeżeli oboje wykonują ciążący na nich obowiązek alimentacyjny (np. dziecko pozostaje na utrzymaniu matki, a ojciec płaci alimenty).

Potwierdził to dyrektor KIS 8 października 2024 r. (0115-KDWT.4011.103. -2024.2.DS). Suma miesięcznych odliczeń dokonanych przez oboje rodziców względem tego samego dziecka nie może przekroczyć kwoty wynikającej z art. 27f ust. 2 ustawy o PIT. Gdy obojgu rodzicom przysługuje ulga za cały rok, ale składają oni odrębne zeznania podatkowe, to każde z nich:

• w części E formularza PIT/O w wierszu „liczba miesięcy, za które przysługuje odliczenie ulgi na dzieci” wpisuje liczbę 12,
• w części C w poz. „Ulga na dzieci” wpisuje kwotę, którą odlicza od podatku. ©℗