Minister Sprawiedliwości pracuje nad projektem nowelizacji rozporządzenia z 21 grudnia 2018 r. w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (Dz. U. z 2025 r. poz. 317). Zmiana jest konieczna, ponieważ od 1 stycznia 2026 r. wejdą w życie nowe zasady funkcjonowania systemu bezpłatnego poradnictwa prawnego.

Zdalne porady już na stałe

Od tego momentu z darmowej pomocy prawnej będzie można korzystać nie tylko w punktach stacjonarnych, lecz także zdalnie – przez internet lub telefon. Przepisy przewidują, że osoba ubiegająca się o poradę musi złożyć oświadczenie, iż nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. W przypadku pomocy udzielanej na odległość oświadczenie to będzie można złożyć ustnie.

Nowelizacja rozporządzenia precyzuje, jak ma wyglądać udzielanie zdalnych porad po wejściu w życie nowych przepisów. Osoba uprawniona będzie informować o wybranym sposobie skorzystania z pomocy: osobiście w punkcie albo zdalnie – za pośrednictwem środków komunikacji na odległość.

Szczegółowe zasady porad online

Jeśli pomoc ma być udzielona zdalnie, prawnik lub doradca obywatelski, po otrzymaniu od starosty drogą elektroniczną danych kontaktowych osoby uprawnionej, kontaktuje się z nią w umówionym terminie. Gdy w wyznaczonym czasie nie uda się nawiązać kontaktu, należy podjąć co najmniej dwie próby, w odstępie nie krótszym niż pięć minut.

Jeżeli okaże się, że problem nie może być rozwiązany w całości lub częściowo na odległość, bo wymaga bezpośredniej analizy dokumentów, prawnik zapisuje osobę potrzebującą pomocy na dyżur, który prowadzi w punkcie, jeśli uzależnia poradę od osobistego stawiennictwa. W przeciwnym razie podaje numer telefonu, pod którym można zapisać się na wizytę, i rekomenduje udanie się do najbliższego punktu.

Bez epidemicznych przepisów

Z rozporządzenia znikną przepisy o darmowych poradach w czasie pandemii. Ministerstwo Sprawiedliwości wyjaśnia, że nie ma potrzeby ich utrzymywania, bo identyczne zasady znalazły się już w art. 8 ust. 3b ustawy. Przepis ten pozwala staroście zdecydować, że w razie stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii lub stanu nadzwyczajnego pomoc prawna i poradnictwo obywatelskie będą udzielane wyłącznie zdalnie – przez internet lub telefon.

Jednocześnie utrzymany zostanie przepis precyzujący, jakimi kryteriami ma kierować się starosta przy podejmowaniu takich decyzji. Dzięki temu rozwiązania w rozporządzeniu będą spójne z nowymi zapisami w ustawie.