Przepisy mające przyspieszyć wydawanie dzieci w sprawach opartych na konwencji haskiej budzą kontrowersje

Przepisy, które umożliwiają prokuratorowi generalnemu, rzecznikowi praw obywatelskich oraz rzecznikowi praw dziecka wstrzymać wykonalność prawomocnego orzeczenia o odesłaniu do domu dziecka uprowadzonego przez jednego z rodziców, nie powinny zniknąć z kodeksu postępowania cywilnego. Tak uważa Sąd Najwyższy.

Resort sprawiedliwości przedstawił pod koniec lipca br. projekt zmian w k.p.c. Ich celem ma być zapewnienie zgodności polskiego prawa z konwencją haską i odwrócenie zmian wprowadzonych do k.p.c. za rządów ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry. Te bowiem nie gwarantują szybkiej realizacji orzeczeń w sprawie powrotu do domu uprowadzonych dzieci. Tymczasem zgodnie z postanowieniami konwencji dziecko uprowadzone za granicę przez jednego z rodziców powinno jak najszybciej wrócić do swojego stałego opiekuna i kraju, w którym zamieszkuje.

Wzrost spraw, do których zastosowanie ma konwencja haska

Projektodawcy chcą m.in. usunąć z k.p.c. przepisy, zgodnie z którymi wniesienie skargi kasacyjnej przez PG, RPO lub RPD skutkuje wstrzymaniem z mocy prawa wykonania prawomocnego orzeczenia wydanego w sprawie haskiej. Propozycja ta spotkała się z krytyką SN, który w uwagach do omawianego projektu stwierdza, że zaproponowane przez resort zmiany „są kontrowersyjne i nie zasługują na aprobatę”.

Konwencja haska ma być lepiej respektowana. Prokurator nie zablokuje powrotu dziecka do innego kraju

SN zauważa, że konwencja haska obowiązuje w Polsce już ponad 30 lat, na przestrzeni których doszło do zauważalnego wzrostu liczby spraw, do których ma zastosowanie. Jest to skutek zwiększania się kontaktów międzynarodowych obywateli, czego efektem jest z kolei wzrost binacjonalnych małżeństw oraz związków pozamałżeńskich, z których pochodzą dzieci. „Rozpadowi takich związków towarzyszą niekiedy konflikty o charakterze transgranicznym dotyczące miejsca stałego pobytu wspólnych dzieci, sprawowania nad nimi pieczy i kontaktów z nimi” – podkreślono w opinii.

Profesjonalizm PG, RPO i RPD

Odnosząc się do ministerialnych propozycji, SN podkreśla, że PK, RPO i RPD to podmioty utożsamiane z potrzebą ochrony interesu publicznego. Co więcej, korzystają one z uprawnienia do żądania wstrzymania wykonania nakazu wydania dziecka tylko wówczas, gdy dojdą do przekonania na podstawie niebudzących wątpliwości okoliczności ujawnionych w toku postępowania, że w interesie dziecka jest bezwzględnie konieczne wniesienie skargi. „Profesjonalizm służb podległych podmiotom uprawnionym do wniesienia nadzwyczajnego środka prawnego, który należy zakładać, zważywszy na pozycję PG, RPO i RPD, wymaga przyjęcia założenia, że te podmioty ze swojego uprawnienia korzystają rozważnie, po należytym, wszechstronnym przeanalizowaniu spraw z uwzględnieniem założeń konwencji haskiej” – czytamy w opinii. Z tych też powodów SN jest przekonany, że należy się opowiedzieć za utrzymaniem obowiązujących w tym zakresie rozwiązań. ©℗