Subskrybuj nas na Youtube
Ustawa o fundacji rodzinnej, która weszła w życie 22 maja 2023 roku wprowadziła do systemu prawa zupełnie nową instytucję – fundację rodzinną. Wraz z nowymi przepisami, doszło też do zmian w prawie spadkowym. Wszystko po to, by uregulować zasady wypłaty zachowku po śmierci założyciela fundacji. Nowe przepisy rozciągają się jednak na wszystkich, którym w testamencie zapisano duży spadek, jednocześnie pozbawiając go innych uprawnionych. Przyjrzyjmy się, jakie zmiany zaszły w zakresie zachowku.
Zachowek z zasady wynosi połowę udziału spadkowego, który by przypadł osobom pominiętym w przypadku dziedziczenia ustawowego. Zgodnie z zapisami Kodeksu cywilnego jest on płatny jednorazowo. To spadkobiercom rodzi to problem konieczności wypłaty w krótkim czasie dużych pieniędzy. Zmiany przepisów o zachowku dostosowują je do współczesnych realiów. Przed wszystkim dają one możliwość osobie zobowiązanej do wypłaty zachowku pozyskania odpowiednich środków do wypłaty, bez konieczności brania pożyczki, czy też konieczności wyzbycia się odziedziczonego majątku.
Co to jest zachowek
Zachowek to swego rodzaju substytut spadku. To forma ochrony interesów majątkowych najbliższych członków rodziny, którzy nie zostali uwzględnieni w testamencie. Jeśli osoba została pominięta, może domagać się od pozostałych spadkobierców rekompensaty właśnie zwanej zachowkiem. Chodzi o wystąpienie z powództwem przeciwko spadkobiercy o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia schedy, która należałby się w przypadku dziedziczenia ustawowego (czyli bez sporządzonego testamentu).
Zachowek. Odroczenie, raty, obniżenie zachowku
Ustawa o fundacji rodzinnej dodaje do Kodeksu cywilnego nowy artykuł, który daje nowe możliwości spadkobiercy zobowiązanemu do wypłaty zachowku.
Ustawa wprowadza możliwość:
- żądania odroczenia terminu płatności,
- rozłożenia na raty,
- a w wyjątkowych przypadkach obniżenia zachowku, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku. Rozwiązanie to ma zastosowanie do wszystkich obowiązanych i uprawnionych do zapłaty zachowku.
Beneficjent, który jest jednocześnie uprawniony do zachowku, będzie mógł otrzymać tylko jedno z tych świadczeń.
Zrzeczenie się zachowku
Do niedawna zrzeczenie się dziedziczenia, a więc także prawa do zachowku było skuteczne tylko na podstawie umowy zawartej z żyjącym jeszcze spadkodawcą.
Nowelizacja przepisów dodaje do art. 1048 kc. paragraf, według którego zrzeczenie się dziedziczenia może być ograniczone do zrzeczenia się tylko prawa do zachowku w całości lub w części. Inny przepis zaś wskazuje, że zrzeczenie się dziedziczenia na korzyść innej osoby uważa się w razie wątpliwości za zrzeczenie się pod warunkiem, że ta osoba będzie dziedziczyć.
Fundacja rodzinna. Inne zmiany w zachowku
Nowelizacja KC wprowadziła rewolucyjne zmiany w zachowku, które ułatwią sukcesję dużych firm. Zasadnicza zmiana, jaka zostaje wprowadzona do Kodeksu cywilnego w związku z realizacją roszczenia o zapłatę zachowku to to, że przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku - chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą.
Nie dolicza się też do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej i mienia, w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, jeśli ich przekazanie nastąpiło w czasie, kiedy spadkodawca nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy przekazanie nastąpiło na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.
Przy obliczaniu zachowku dolicza się natomiast do spadku fundusz założycielski fundacji rodzinnej wniesiony przez spadkodawcę, w przypadku gdy fundacja ta nie jest ustanowiona w testamencie. Bierze się pod uwagę także mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, o wartości nie większej niż wysokość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przez spadkodawcę.
Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej i mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej przekazanych przed zawarciem małżeństwa ze spadkodawcą.