Pieniądze po zmarłym w ZUS 2025. Jak odzyskać średnio 29 tys. zł? Procedura krok po kroku

Dla jasności: mówimy zarówno o dziedziczeniu środków z subkonta ZUS, jak i o wypłacie gwarantowanej po emerycie – to dwa różne mechanizmy, ale oba mogą dać rodzinie konkretny zastrzyk gotówki w trudnym momencie.

ZUS trzyma średnio 29 tys. zł po zmarłych. Ile z tego realnie możesz odzyskać?

ZUS i eksperci podają, że w 2025 roku przeciętna kwota zgromadzona na subkontach osób zmarłych oscyluje właśnie wokół 29 tysięcy złotych, czasem zaokrąglana do „prawie 30 tys. zł”. Ważne, żeby dobrze zrozumieć, co kryje się za tą liczbą:

• chodzi o średnią kwotę zgromadzoną na subkontach osób zmarłych,
• to nie jest żaden dodatkowy „prezent od państwa”, ale składki, które zmarły odprowadzał przez lata pracy,
• statystyka nie oznacza, że każdy dostanie dokładnie 29 tys. zł – część wypłat będzie dużo niższa, część wyższa.

Na Twoją sytuację wpływa kilka czynników: długość stażu pracy zmarłego, wysokość jego wynagrodzeń, to, czy był członkiem OFE, liczba osób uprawnionych do dziedziczenia oraz to, czy zmarły zdążył pobierać emeryturę i jak długo.

Dodatkowo warto rozróżnić dwie rzeczy:

• średnio 29 tys. zł na subkontach zmarłych – to dane o środkach gromadzonych w czasie aktywności zawodowej,
• wypłata gwarantowana po emerycie – przeciętnie to raczej „kilkanaście tysięcy złotych”, a 29–30 tys. zł pojawia się jako górna granica w lepiej opłacanych, krótszych emeryturach.

W praktyce osoba uprawniona może dostać zarówno kilka tysięcy złotych, jak i ponad 30 tys. – 29 tys. zł to po prostu orientacyjny punkt odniesienia.

Kto dostanie pieniądze z subkonta ZUS po zmarłym, a kto nie zobaczy ani złotówki

Nie każda rodzina zmarłego automatycznie dostaje pieniądze z ZUS. Inne zasady obowiązują, gdy:

• zmarły nie był jeszcze emerytem,
• zmarły pobierał już emeryturę (tzw. emeryturę docelową).

W dużym uproszczeniu: jeśli zmarły nie miał przyznanej emerytury – środki z subkonta podlegają dziedziczeniu. Natomiast jeśli zmarły był już emerytem – środki z subkonta służą finansowaniu emerytury, a po jego śmierci w grę może wchodzić wypłata gwarantowana, ale tylko w określonym czasie i przy spełnieniu warunków.

Małżonek, dzieci, uposażeni. Lista osób, którym ZUS wypłaci pieniądze po zmarłym

Kto konkretnie może sięgać po pieniądze z subkonta ZUS? Oto lista:

• Małżonek – w ramach wspólności majątkowej połowa środków zgromadzonych w trakcie małżeństwa trafia na jego subkonto lub rachunek w OFE. Druga część może być dziedziczona zgodnie z dyspozycją lub zasadami spadkowymi.
• Osoby wskazane przez zmarłego – w tzw. dyspozycji na wypadek śmierci (uposażeni). Mogą to być dzieci, partner, rodzeństwo, ale także osoba spoza rodziny.
• Spadkobiercy ustawowi lub testamentowi – jeżeli zmarły nie wskazał uposażonych, środki wchodzą do masy spadkowej i są dziedziczone jak zwykły majątek, według kodeksu cywilnego.

OFE i subkonto w ZUS po śmierci bliskiego. Co dokładnie musisz zrobić krok po kroku

Częsty scenariusz wygląda tak: zmarły należał do OFE i równocześnie miał subkonto w ZUS. Wtedy procedura jest dwuetapowa, co dla rodzin bywa sporym zaskoczeniem.

Krok 1. Zgłoś się do OFE po pieniądze po zmarłym

Jeżeli zmarły był członkiem Otwartych Funduszy Emerytalnych:

• po jego śmierci rodzina powinna najpierw zgłosić się do OFE,
• tam następuje podział środków zgromadzonych na rachunku funduszu,
• fundusz sprawdza dyspozycje zmarłego (kogo wskazał, w jakich udziałach),
• połowa środków z okresu trwania małżeństwa może zostać dopisana do rachunku małżonka w OFE lub na jego subkonto w ZUS.

Krok 2. ZUS dzieli subkonto po zmarłym według informacji z OFE

Dopiero po przeprowadzeniu podziału w OFE fundusz informuje ZUS, komu i w jakiej części przyznał środki oraz przekazuje dane o udziale poszczególnych osób. Na tej podstawie ZUS dzieli w ten sam sposób środki zapisane na subkoncie zmarłego. Pamiętajmy, że ma na to określony czas (do kilku miesięcy), a po zakończeniu procedury wypłaca pieniądze osobom uprawnionym.

W praktyce:

• jeśli zmarły miał OFE – zaczynasz od kontaktu z funduszem,
• jeśli nie był członkiem OFE, ale miał subkonto – od razu idziesz do ZUS.

Brzmi biurokratycznie, ale dzięki temu zasady podziału są spójne – środki z OFE i subkonta są dzielone według tych samych dyspozycji i udziałów procentowych.

Jak odzyskać pieniądze z ZUS po zmarłym – prosty poradnik krok po kroku

Bez względu na to, czy chodzi o środki z subkonta, czy o wypłatę gwarantowaną, bez wniosku nic nie ruszy. ZUS nie ma obowiązku samodzielnie wyszukiwać spadkobierców i przelewać im pieniędzy.

Krok 1. Ustal, czy zmarły miał subkonto (i OFE)

Na początek warto sprawdzić, czy w ogóle jest o co walczyć. Możesz:

• przejrzeć domowe archiwum – roczne informacje z ZUS, listy z OFE, umowy z funduszem,
• zapytać w rodzinie, czy ktoś pamięta, do którego OFE należał zmarły,
• jeśli nie masz żadnych dokumentów, zwrócić się do ZUS z wnioskiem o informację – wtedy jednak będziesz potrzebować prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia, inaczej urząd nie udzieli danych.

To ważne zabezpieczenie – informacje o środkach emerytalnych są objęte tajemnicą i nie każdy zainteresowany może je sobie „po prostu sprawdzić”.

Krok 2. Zbierz niezbędne dokumenty

Standardowo przydadzą się:

• akt zgonu zmarłego,
• dokument potwierdzający tytuł do dziedziczenia:
• dyspozycja zmarłego złożona w OFE lub ZUS, albo
• postanowienie sądu o nabyciu spadku, albo
• notarialny akt poświadczenia dziedziczenia,
• Twój dokument tożsamości,
• w przypadku małżonka – dokumenty potwierdzające wspólność majątkową (zwykle wystarczy sam akt małżeństwa, chyba że małżonkowie mieli rozdzielność majątkową).

Im lepiej przygotujesz się do wizyty w ZUS czy OFE, tym szybciej uda się załatwić sprawę.

Krok 3. Wypełnij i złóż wniosek

ZUS udostępnia specjalne formularze dotyczące:

• wypłaty środków z subkonta po zmarłym,
• wypłaty gwarantowanej po emerycie.

Formularze można pobrać ze strony ZUS i wydrukować, dostać na miejscu w oddziale, w w części spraw złożyć elektronicznie przez PUE ZUS. W praktyce przy dziedziczeniu często i tak kończy się na osobistej wizycie lub wysyłce dokumentów pocztą, bo urzędnicy muszą zobaczyć oryginały orzeczeń sądowych i aktów notarialnych.

Krok 4. Czekaj na decyzję i wypłatę

Po złożeniu kompletnego wniosku:

• ZUS sprawdza dokumenty,
• ustala, ile dokładnie środków pozostało na subkoncie,
• oblicza udziały poszczególnych osób uprawnionych.

Jeśli w sprawie występuje także OFE, cała procedura zaczyna się właśnie w funduszu, a ZUS działa na podstawie przekazanych stamtąd danych. Wtedy OFE dzieli środki i informuje ZUS o wynikach, a ZUS ma kilka miesięcy na dokonanie analogicznego podziału środków z subkonta. Dopiero na końcu wypłaca należne pieniądze na wskazane konta. Czas trwania postępowania zależy od tego, czy dokumenty są kompletne, ile osób dziedziczy środki i czy po drodze nie ma sporów spadkowych.

ZUS po śmierci emeryta. Kiedy należy się wypłata gwarantowana z subkonta?

Osobny mechanizm dotyczy sytuacji, gdy zmarły był już emerytem. Wtedy część środków z subkonta została „zamieniona” na emeryturę i wypłacana co miesiąc. Po jego śmierci w grę może wchodzić tzw. wypłata gwarantowana.

Najważniejsze zasady:

• wypłata gwarantowana przysługuje tylko wtedy, gdy emeryt zmarł w ciągu 3 lat od przyznania emerytury,
• dotyczy emerytur obliczanych na nowych zasadach (czyli m.in. osób urodzonych po 1948 r., które przeszły na emeryturę po reformie),
• świadczenie trafia do osób wskazanych przez emeryta w dyspozycji lub – w razie braku dyspozycji – do spadkobierców.

Jak liczy się wypłatę gwarantowaną? Upraszczając bierze się pod uwagę środki, które były na subkoncie w momencie przejścia na emeryturę, odejmuje się to, co ZUS już „wypłacił” w formie comiesięcznych emerytur. Różnica może zostać wypłacona jako wypłata gwarantowana. Średnie wypłaty gwarantowane mieszczą się przeważnie w przedziale kilkunastu tysięcy złotych, ale w korzystnych przypadkach mogą sięgać właśnie ok. 29–30 tys. zł.

Możesz stracić nawet 29 tys. zł. Najczęstsze błędy rodzin po śmierci bliskiego

Choć przepisy przewidują dziedziczenie środków z subkonta i wypłatę gwarantowaną, wciąż niewiele osób korzysta z tych możliwości. Wiele rodzin dopiero po latach dowiaduje się, że mogły dostać dodatkowe pieniądze.

Najczęstsze pułapki:

• Brak świadomości, że coś się należy - Duża część osób zakłada, że „emerytura po prostu się kończy” i na tym koniec. Tymczasem subkonto to realne pieniądze, które mogą trafić do bliskich.
• Liczenie na to, że ZUS sam się odezwie - ZUS nie szuka spadkobierców na własną rękę. Bez wniosku i dokumentów urząd jest bierny – pieniądze „leżą” na subkontach.
• Brak dyspozycji na wypadek śmierci - Wielu ubezpieczonych i emerytów nigdy nie wskazuje uposażonych. Wtedy środki trafiają do masy spadkowej i trzeba przechodzić pełne postępowanie spadkowe, co wydłuża wszystko w czasie i generuje koszty.
• Odwlekanie formalności - Choć w przypadku subkonta nie ma sztywnego terminu na złożenie wniosku, im więcej czasu mija, tym trudniej odnaleźć dokumenty i ustalić sytuację prawną.
• Mylenie wypłaty gwarantowanej z dziedziczeniem subkonta - Rodziny zakładają, że „po emerycie zawsze coś się należy”, podczas gdy wypłata gwarantowana działa tylko przez pierwsze 3 lata od przyznania emerytury. Później środki z subkonta są już na tyle „zużyte” na wypłaty, że nie ma z czego wypłacać dodatkowych pieniędzy.

Świadomość tych mechanizmów to często różnica między „nie wiedziałem, że coś mi przysługuje” a kilkunastoma czy kilkudziesięcioma tysiącami złotych na koncie.

Czy trzeba płacić podatek od pieniędzy z ZUS po zmarłym?

Podatki to temat, który zawsze budzi emocje - szczególnie gdy chodzi o pieniądze po zmarłym. Większość osób od razu pyta: czy ZUS potrąci podatek? Tak, bo wypłaty z subkonta i wypłaty gwarantowane są traktowane jak zwykłe świadczenia emerytalne. ZUS od razu pobiera PIT i przelewa już kwotę „na rękę”, a w dokumentach, które dostajesz, znajdziesz informację o brutto i o tym, ile podatku potrącono.

Ile realnie możesz dostać z ZUS po zmarłym? Dwa scenariusze z życia

Te same przepisy potrafią działać bardzo różnie w zależności od konkretnej historii. Poniżej prezentujemy dwa uproszczone, ale życiowe scenariusze.

Przykład 1. Wdowa po pracującym mężu (bez emerytury)

Pan Marek, 52 lata, pracuje od wielu lat, jest członkiem OFE, ma subkonto w ZUS. Umiera nagle, zanim zdążył przejść na emeryturę.

• Na subkoncie i w OFE ma łącznie ok. 120 tys. zł.
• W trakcie małżeństwa nie było rozdzielności majątkowej.
• Nie wskazał innych osób uposażonych poza żoną.

Co się dzieje?

• połowa środków z okresu trwania małżeństwa trafia na subkonto żony lub jej rachunek w OFE,
• druga połowa jest dziedziczona zgodnie z dyspozycją lub zasadami spadkowymi – w tym przypadku również przez żonę.

W efekcie żona może przejąć całość środków, z tym że część środków powiększy jej przyszłą emeryturę, a część może zostać wypłacona w gotówce.

Przykład 2. Dorosłe dzieci po emerycie z krótkim stażem na emeryturze

Pani Anna, 67 lat, przeszła na emeryturę i miała środki na subkoncie. Zmarła po roku od uzyskania świadczenia.

• Nie zdążyła „wykorzystać” większości środków,
• w dyspozycji na wypadek śmierci wskazała dwoje dorosłych dzieci.

Jeżeli do wypłaty gwarantowanej pozostało np. 20 tys. zł, każde z dzieci może dostać około 10 tys. zł, pomniejszone o podatek. Takie kwoty – kilkanaście czy kilkadziesiąt tysięcy złotych do podziału – są w praktyce bardzo realne.

Podstawa prawna

• Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – reguluje m.in. zasady prowadzenia kont i subkont w ZUS oraz ewidencjonowania składek.
• Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – określa zasady ustalania i wypłaty emerytur oraz mechanizm wypłaty gwarantowanej po śmierci emeryta.
• Ustawa z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych – reguluje m.in. dziedziczenie środków zgromadzonych w OFE.
• Kodeks cywilny – dział dotyczący dziedziczenia, w tym zasady nabywania spadku i podziału masy spadkowej.