Znowelizowane przepisy kodeksu spółek handlowych umożliwiają zawiązanie online oraz zgłoszenie przez internet do KRS spółek jawnych i komandytowych. Ustawowe wymogi nałożone na założycieli, a także konstrukcja online’owych wzorców umów utrudniają jednak korzystanie z nowych regulacji
Pierwszy problem, na który od 15 stycznia 2015 r. natrafią osoby planujące zawiązać jedną ze wskazanych spółek przez internet, są ustawowe wymagania dotyczące formy takiej czynności prawnej. Zawarcie umowy spółki wymaga bowiem nie tylko założenia konta w systemie teleinformatycznym Ministerstwa Sprawiedliwości (https://ems.ms.gov.pl) oraz wypełnienia dostępnego online wzorca umowy. Konieczne jest również opatrzenie umowy bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Tymczasem te formy podpisów elektronicznych są mało popularne wśród przedsiębiorców. Zważywszy, że tradycyjna umowa spółki jawnej (s.j.) może zostać zawarta w zwykłej formie pisemnej, konieczność zakupienia kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub założenia profilu zaufanego ePUAP może zniechęcać.
Bez przekształceń i restrukturyzacji
Więcej korzyści mogą odnieść osoby pragnące założyć spółkę komandytową (sp. k.). W trybie tradycyjnym bowiem niezbędne jest do tego zachowanie formy aktu notarialnego. Dodatkowe trudności związane z rejestracją spółek przy użyciu wzorców umów rekompensować mają dwukrotnie niższe opłaty sądowe od wniosku o wpis e-spółki do rejestru, wynoszące 250 zł (w postępowaniu tradycyjnym – 500 zł).
Istotnym ograniczeniem jest zawężenie wykorzystania internetowej strony wyłącznie do zawarcia umowy spółki oraz jej rejestracji. Na dodatek ustawodawca wprost wykluczył możliwość zawiązania e-spółki jawnej, w przypadku gdy dochodzi do tego na skutek przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną (art. 26 par. 4 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych; t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.; dalej: k.s.h.). Wykluczone jest także dokonywanie innych przekształceń e-spółek przez internet (art. 555 par. 2 k.s.h.).
Sytuacja poprawi się nieco od 1 kwietnia 2016 r. Od tego momentu możliwe będzie dokonywanie zmian umów e-spółek przez internet oraz przenoszenie ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej i komandytowej na inną osobę, a także zbywanie udziałów w spółce z o.o. przy użyciu systemu teleinformatycznego. Ale uwaga: wszystkie te możliwości będą dostępne wyłącznie dla spółek, które zarejestrowano przez internet.
Tylko typowe spółki
Zawarcie umowy e-spółki odbywać się będzie przy wykorzystaniu dostępnego online formularza, w którym wyróżnić można trzy rodzaje postanowień. Pierwsze z nich nie będą podlegać edytowaniu. W postanowieniach drugiego typu wspólnicy będą mogli wybrać jedną z dostępnych opcji, nie będzie natomiast możliwe wpisanie własnych rozwiązań. Trzecia kategoria postanowień wymaga zaś wpisania konkretnych danych przez założycieli. Już zatem z samego sposobu tworzenia umowy spółki wynikają ograniczenia – umowa będzie bowiem typowa, a dodawanie postanowień możliwe będzie wyłącznie w zakresie opcji zawartych we wzorcu.
Najpoważniejszym ograniczeniem jest niemożność wnoszenia do spółki wkładów niepieniężnych (aportów). Ogranicza to możliwość zawiązania e-spółek tylko do tych jednostek, do których wspólnicy zamierzają wnieść wyłącznie wkłady pieniężne.
Do kolejnych ograniczeń mogących utrudnić funkcjonowanie spółki należą postanowienia, zgodnie z którymi:
ww razie śmierci wspólnika, ogłoszenia jego upadłości lub wystąpienia ze spółki spółka nie ulega rozwiązaniu (par. 6 ust. 3 wzorca umowy sp. j., par. 8 ust. 3 wzorca umowy sp. k.); postanowienie to modyfikuje art. 58 k.s.h. przewidujący rozwiązanie spółki w tych przypadkach; ponadto brak jest możliwości dopisania przez wspólników innych warunków rozwiązania spółki;
wdo składania oświadczeń woli i podpisów w imieniu spółki uprawnieni są dwaj wspólnicy lub jeden wspólnik łącznie z prokurentem – brak jest możliwości wprowadzenia innych rozwiązań w tym zakresie; brak jest także możliwości pozbawienia wspólnika prawa jej reprezentowania (par. 7 wzorca sp. j.);
wograniczony został wybór opcji dotyczących udziału w zyskach i stratach spółki, np. nie jest możliwe uregulowanie tej kwestii w taki sposób, że wszyscy wspólnicy w inny sposób uczestniczą w zyskach i stratach spółki (par 9 i 10 wzorca umowy sp. j., par. 11 i 12 wzorca umowy sp. k.);
wograniczono możliwość określenia warunków dla skuteczności uchwały o zmianie umowy spółki, dopuszczalny jest tylko wybór pomiędzy uchwałą podjętą jednomyślnie a uchwałą podjętą bezwzględną ilością głosów; nie ma więc możliwości określenia większości kwalifikowanej niezbędnej do podjęcia takiej uchwały (par. 12 wzorca umowy sp. j., par. 14 wzorca umowy sp. k.).
Wzorzec uniemożliwia także dokonanie wprost w umowie sp. j. podziału czynności dokonywanych przez wspólników na nieprzekraczające oraz przekraczające zwykłe czynności spółki. Podział ten w praktyce może być bardzo przydatny w obrocie gospodarczym. Pozwala na wyselekcjonowanie spraw, które mogą być prowadzone przez poszczególnych wspólników spółki samodzielnie, oraz tych, które wymagają uprzedniej uchwały wspólników.
W pozostałych przypadkach wspólnikom pozostaje zawarcie umowy w formie tradycyjnej oraz jej samodzielne zgłoszenie do sądu rejestrowego albo też zawarcie umowy e-spółki i następnie już po rejestracji odpowiednie dostosowanie umowy spółki do szczególnych potrzeb wspólników.
