ZUS: czternasta emerytura do zwrotu. Kto odda 1878,91 zł i do kiedy?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca kolejne transze czternastej emerytury. To dodatkowe świadczenie, które we wrześniu 2025 roku trafi łącznie do ponad 8,8 miliona emerytów i rencistów. Dla wielu osób będzie to realne wsparcie domowego budżetu, ale nie dla wszystkich zakończy się ono happy endem. ZUS przypomina, że istnieją sytuacje, w których dodatkowe pieniądze trzeba będzie… oddać. I to w całości. Kogo dotyczy ten obowiązek? Jakie są limity dorabiania? Do kiedy trzeba się rozliczyć i na jakiej podstawie prawnej ZUS ma prawo zażądać zwrotu pieniędzy? W tym tekście znajdziesz pełne zasady, kwoty brutto i netto, a także tabele i harmonogramy.

Na skróty – 14. emerytura: najważniejsze liczby

• 1 878,91 zł brutto – maksymalna kwota czternastej emerytury w 2025 r.
• 2 900 zł brutto – próg, do którego czternastka wypłacana jest w pełnej wysokości.
• 4 728,91 zł brutto – powyżej tej kwoty czternastka już nie przysługuje.
• 31 sierpnia 2025 r. – kluczowa data: prawo do świadczenia musiało istnieć tego dnia.
• Wrzesień 2025 r. – miesiąc wypłat.
• 31 stycznia 2026 r. – ostateczny termin rozliczenia, kiedy ZUS może zażądać zwrotu.

Kto dostanie czternastą emeryturę, a kto może ją stracić?

Zacznijmy od najprostszej reguły. Pełna czternastka w wysokości 1 878,91 zł brutto należy się tym, których emerytura lub renta nie przekracza 2 900 zł brutto. To znaczy, że ktoś z emeryturą w wysokości 2 500 zł brutto we wrześniu otrzyma jeszcze dodatkowy przelew w pełnej wysokości.

Dla osób, których świadczenie jest wyższe, działa mechanizm dobrze znany już z trzynastej emerytury – zasada „złotówka za złotówkę”. Oznacza to, że każda złotówka przekraczająca próg 2 900 zł brutto obniża czternastkę dokładnie o złotówkę. Jeśli więc ktoś ma świadczenie na poziomie 3 200 zł brutto, jego dodatek wyniesie 1 578,91 zł brutto.

Nie wszyscy seniorzy mogą jednak liczyć na wypłatę. W przypadku osób, których emerytura wynosi ponad 4 728,91 zł brutto, czternastka zostaje „wyzerowana”. To górna granica – powyżej niej dodatkowe świadczenie już nie przysługuje.

Ale jest jeszcze druga kategoria osób zagrożonych – ci, którzy dorabiają i przekroczą limity przychodu. W ich przypadku pieniądze mogą trafić na konto we wrześniu, a kilka miesięcy później… trzeba je będzie oddać.

Ile „na rękę” z czternastki w 2025 roku?

Nominalnie czternastka to 1 878,91 zł brutto. Ale nikt nie dostaje jej w pełnej wysokości. Potrącana jest bowiem składka zdrowotna i podatek dochodowy. W rezultacie większość seniorów otrzyma na rękę od 1 480 do 1 630 zł. Ostateczna kwota zależy od wysokości podstawowego świadczenia i indywidualnych ulg podatkowych.

Tabela: Przykładowe wyliczenia brutto i netto czternastej emerytury 2025

To pokazuje, że różnice są ogromne. Dla jednych będzie to dodatkowa emerytura na cały miesiąc, dla innych – kilkadziesiąt złotych symbolicznego dodatku.

Czternasta emerytura: Harmonogram wypłat ZUS we wrześniu 2025

Czternastka nie wymaga składania żadnych wniosków. ZUS wypłaca ją automatycznie, razem ze świadczeniem głównym.

Świadczeniobiorcy otrzymują pieniądze zgodnie z tym samym kalendarzem, w którym wypłacane są ich emerytury i renty:

• 1 września
• 5 września
• 6 września
• 10 września
• 15 września
• 20 września
• 25 września

Już pod koniec sierpnia (29–31.08) pierwsze transze zostały wypłacone.

Czternasta emerytura: Oś czasu

• 29–31 sierpnia 2025 – pierwsze przelewy czternastki.
• Wrzesień 2025 – główna fala wypłat według harmonogramu.
• 31 stycznia 2026 – termin rozliczenia i moment, w którym ZUS może wystąpić o zwrot nienależnie pobranego świadczenia.

Kiedy trzeba oddać czternastą emeryturę?

To kluczowe pytanie, na które odpowiedź może zmartwić spore grono emerytów. ZUS może zażądać zwrotu czternastki w dwóch przypadkach:

1. Brak prawa do świadczenia na dzień 31 sierpnia 2025 roku. Jeśli ktoś przeszedł na emeryturę dopiero we wrześniu, czternastka mu nie przysługuje – nawet jeśli została omyłkowo wypłacona. Wtedy ZUS wysyła wezwanie do zwrotu. Jest to jednak bardzo rzadkie - z reguły ZUS nie myli się.
2. Przekroczenie limitów dorabiania. Renciści, wcześniejsi emeryci i osoby na świadczeniach przedemerytalnych podlegają kwartalnym limitom przychodów. Jeśli zarobią zbyt dużo, ZUS zawiesi lub zmniejszy ich świadczenie. A jeśli w sierpniu 2025 roku świadczenie powinno być zawieszone, a mimo to czternastka została wypłacona – w styczniu 2026 roku trzeba ją będzie oddać.

Limity dorabiania do emerytury – najnowsze kwoty [wrzesień 2025]

Od 1 września do 30 listopada 2025 roku obowiązują następujące granice:

• do 6 124,10 zł brutto miesięcznie – świadczenie wypłacane w całości, choć może być pomniejszone;
• powyżej 6 124,10 zł, ale do 11 373,30 zł – ZUS pomniejsza emeryturę lub rentę;
• powyżej 11 373,30 zł brutto – świadczenie zostaje zawieszone.

To oznacza, że jeśli ktoś w sierpniu zarobił więcej niż 11 373,30 zł brutto, jego świadczenie powinno zostać zawieszone. W konsekwencji czternastka nie przysługuje i będzie podlegać zwrotowi.

Procedura zwrotu czternastej emerytury – jak działa ZUS?

Gdy ZUS stwierdzi, że czternastka została wypłacona nienależnie, wysyła pismo z żądaniem zwrotu. Senior ma prawo złożyć wyjaśnienia i odwołanie. Zwrotu dokonuje się zwykle przelewem na rachunek ZUS lub przez potrącenia z bieżących świadczeń.

Czasami seniorzy są zaskoczeni – bo dodatkowe pieniądze wydali na bieżące wydatki. Tymczasem ZUS może naliczać również odsetki. W praktyce wezwania opiewają niekiedy na kilka tysięcy złotych.

Wyjątki i wykluczenia – kto nie musi się obawiać zwrotu 14. emerytury?

• Emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (kobiety 60 lat, mężczyźni 65 lat) – mogą dorabiać bez limitu.
• Osoby, których dochody nie przekroczyły progów kwartalnych – czternastka pozostaje bezpieczna.
• Seniorzy pobierający tylko emeryturę minimalną – otrzymają pełną czternastkę i nie będą musieli jej zwracać.

Czternasta emerytura 2025. Koszt dla budżetu i skala wypłat

Łącznie czternastka trafi do 8,8 mln seniorów, z czego 6,4 mln dostanie pełną kwotę. Koszt budżetowy świadczenia szacowany jest na ponad 10 mld zł rocznie. Jeśli doliczymy trzynastą emeryturę – suma wydatków na oba dodatki sięga nawet 32 mld zł.

To pokazuje, jak istotny finansowo jest system dodatkowych emerytur i dlaczego każda nieprawidłowość podlega kontroli.

14. emerytura, a progi dorabiania. Opinie ekspertów

Wiceminister rodziny Sebastian Gajewski przyznał, że resort prowadzi analizy dotyczące sensowności dalszego utrzymywania progów dorabiania. Zastrzegł jednak, że Ministerstwo Finansów jest przeciwne zmianom, argumentując to wysokim kosztem dla budżetu.

Eksperci rynku pracy dodają, że problem tzw. „pułapki rentowej” powraca co roku. W praktyce najbardziej cierpią renciści i wcześniejsi emeryci, którzy chcą być aktywni zawodowo, a zamiast nagrody – dostają wezwanie do zwrotu kilkutysięcznych świadczeń.

FAQ – najczęstsze pytania seniorów o czternastą emeryturę

Czy muszę składać wniosek o czternastkę?
Nie, ZUS wypłaca świadczenie automatycznie.

Czy czternastka liczy się do dochodu przy świadczeniach rodzinnych?
Nie, ustawa wyłącza ją z dochodu.

Czy każdy emeryt ją dostaje?
Nie – obowiązuje próg 2 900 zł brutto. Powyżej tej kwoty czternastka jest pomniejszana, a powyżej 4 728,91 zł nie przysługuje.

Czy można się odwołać od decyzji ZUS o zwrocie?
Tak, w ciągu 30 dni można złożyć odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Czy renciści muszą szczególnie uważać?
Tak – to oni najczęściej przekraczają limity dorabiania i dostają wezwania do zwrotu.