Jakie zmiany w Karcie Nauczyciela w 2026? - kluczowe modyfikacje

Zmiany w nagrodach jubileuszowych - art. 47 ust. 1 Karty Nauczyciela

Od 1 stycznia 2026 r. wzrośnie wysokość nagród jubileuszowych dla nauczycieli z najdłuższym stażem pracy.

Nowe kwoty nagród:

  • 40 lat pracy - 300% wynagrodzenia miesięcznego (dotychczas 250%),
  • 45 lat pracy - 400% wynagrodzenia miesięcznego (nowa nagroda w systemie).

Zmiana ta znacząco zwiększa koszty po stronie organów prowadzących szkoły i musi zostać uwzględniona w planach finansowych samorządów.

Finansowanie zadań oświatowych

Nowelizacja wprowadza całkowicie nowy mechanizm podziału środków w budżetach wojewodów.

Jak dzielone będą środki od 2026 roku? Od 1 stycznia 2026 r. zaczną obowiązywać poniższe zasady:

  • Środki dzielone proporcjonalnie do liczby nauczycieli zatrudnionych w danym województwie (zaokrąglenie do pełnych tysięcy zł).
  • Liczba nauczycieli ustalana na podstawie SIO według stanu na 31 stycznia roku poprzedzającego.
  • Minister Edukacji do 31 marca podaje wojewodom: iloraz liczby nauczycieli w województwie do liczby nauczycieli w kraju.
  • Minister monitoruje planowanie i wykorzystanie środków.

Odprawy przy przejściu na emeryturę

Od 2026 roku zacznie obowiązywać całkowicie nowy system odpraw dla nauczycieli odchodzących na emeryturę, rentę lub świadczenie kompensacyjne.

Nowe wysokości odpraw (art. 87 ust. 1):

  • po 10 latach pracy - 2-miesięczne wynagrodzenie,
  • po 15 latach pracy - 3-miesięczne wynagrodzenie,
  • po 20 latach pracy - 6-miesięczne wynagrodzenie (wcześniej - 3-miesięczne wynagrodzenie po 20 latach).

Dodatkowe reguły:

  • odprawa wypłacana jest w szkole wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia,
  • do okresu pracy wlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia,
  • w razie zbiegu odpraw stosuje się zasadę:
  • przysługuje odprawa korzystniejsza,
  • przy zbiegu z odprawą z art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela: nauczyciel otrzymuje pełną odprawę emerytalną + połowę odprawy z art. 20 ust. 2.

Zmiana wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r.

Godziny ponadwymiarowe - nowe zasady od 2026 roku

Ustawa z dnia 21 listopada 2025 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela została skierowana do podpisu Prezydenta. Przewiduje ona znaczną modyfikację art. 35 Karty Nauczyciela - w zakresie wynagradzania godzin ponadwymiarowych.

1. Wynagrodzenie przysługuje także wtedy, gdy nauczyciel był gotów do pracy, ale nie mógł zrealizować godzin

Nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, jeżeli:

  • był gotów do realizacji zajęć,
  • zajęcia nie odbyły się z przyczyn niedotyczących nauczyciela.

Dyrektor może w takim czasie zlecić nauczycielowi:

  • zajęcia opiekuńcze,
  • zajęcia wychowawcze,
  • inne czynności statutowe.

2. Nowy sposób obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe

W tygodniach z dniami wolnymi / nieobecnościami podstawą obliczeń jest tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin pomniejszony o 1/5 za każdy dzień wolny lub nieobecności albo o 1/4 - gdy nauczyciel ma czterodniowy tydzień pracy.

→ Liczba godzin płatnych nie może przekroczyć liczby godzin przydzielonych w planie zajęć.

3. Terminy stosowania przepisu

  • Art. 35 ust. 3e działa z mocą od 1 września 2025 r., choć ustawa wchodzi 1 stycznia 2026.
  • Wynagrodzenie za okres 1.09-31.12.2025 wypłaca się do 6 lutego 2026 r.

Urlopy nauczycieli - wpływ zmian na organizację pracy szkoły

Choć przepisy obowiązujące od 2026 roku nie zmieniają wprost wymiaru urlopu wypoczynkowego nauczycieli, nowe regulacje dotyczące godzin ponadwymiarowych, zastępstw oraz świadczeń związanych z odejściem z zawodu mają realny wpływ na organizację urlopów i planowanie czasu pracy w szkołach.

1. Urlop wypoczynkowy a nowe zasady godzin ponadwymiarowych

Nowy sposób ustalania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe wpływa na:

  • planowanie obsady zajęć w okresach wzmożonych nieobecności,
  • konieczność dokładniejszego bilansowania godzin w tygodniach skróconych przez dni ustawowo wolne,
  • ustalanie harmonogramów urlopów tak, aby nie zaburzać rozliczeń czasu pracy.

Zmiany te powodują, że dyrektorzy muszą bardziej precyzyjnie rozplanowywać urlopy nauczycieli, zwłaszcza w szkołach o dużej liczbie godzin ponadwymiarowych.

2. Urlopy zdrowotne - konsekwencje finansowe dla organów prowadzących

Choć przepisy urlopowe nie zostały zmienione, wprowadzenie wyższych odpraw emerytalnych oraz wzrost nagród jubileuszowych zwiększa łączny koszt okresów absencji, w tym urlopów dla poratowania zdrowia.

3. Urlopy związane z zakończeniem zatrudnienia

Reforma odpraw (art. 87 Karty Nauczyciela) wpływa na sposób planowania odejść z zawodu — a tym samym:

  • obowiązek udzielenia urlopu niewykorzystanego przed rozwiązaniem stosunku pracy,
  • konieczność zabezpieczenia środków na zastępstwa długoterminowe,
  • reorganizację pracy szkoły w okresach zwiększonej liczby odejść.

Skutki finansowe zmian od 2026 roku

Zmiany ustawy generują znaczne koszty dla JST i budżetu państwa. Najbardziej kosztowne elementy:

  • wzrost nagród jubileuszowych (40 i 45 lat),
  • wzrost odpraw emerytalnych (do 6-miesięcznego wynagrodzenia),
  • nowe obowiązki wojewodów i system monitorowania wydatkowania środków,
  • konieczność wypłaty wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe wstecz (do 6.02.2026).

Dodatkowo wzrost obciążeń kadrowych dotyczy dyrektorów szkół - szczególnie w zakresie planowania organizacji pracy.

FAQ — najczęściej zadawane pytania o zmiany w Karcie Nauczyciela 2026

1. Czy nagrody jubileuszowe wzrastają od 2026 roku?

Tak. Zmieniono wysokość nagród za 40 i 45 lat pracy.

2. Czy zmieniły się odprawy emerytalne nauczycieli?

Tak. Maksymalna odprawa wynosi teraz 6 miesięcy wynagrodzenia.

3. Czy nauczyciel dostanie wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, jeśli lekcja się nie odbyła?

Tak, o ile był gotów do pracy, a lekcja nie odbyła się z przyczyn dotyczących szkoły.

4. Kiedy stosuje się nowy sposób obliczania godzin ponadwymiarowych?

Od 1 stycznia 2026 r.

5. Czy nowe przepisy obejmują zastępstwa?

Tak. Godziny doraźnych zastępstw mogą być realizowane w czasie zaplanowanych zajęć i są opłacane w ramach wynagrodzenia za te zajęcia.

Źródła informacji

  1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. 2024 r. poz. 986)
  2. Ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. 2025 r. poz. 1160)
  3. Ustawa z dnia 21 listopada 2025 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela
  4. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1043)
  5. https://www.gov.pl/web/edukacja