Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
W jakiej sytuacji krewni mają obowiązek wspierać opiekuńczo lub finansowo spokrewnione osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji? Co na temat opieki nad członkami najbliższej rodziny mówią przepisy prawa?
Przypomnijmy, że obowiązek alimentacyjny to konieczne świadczenie pomocy finansowej lub rzeczowej (w tym również opiekuńczej). Polega na wsparciu w zaspokojeniu najważniejszych potrzeb, jak jedzenie, mieszkanie, leczenie, ubranie, ogrzewanie czy podstawowa opieka.
Kto wśród członków rodziny może mieć zasądzony obowiązek alimentacyjny i w jakich sytuacjach? Radczyni prawna Justyna Kowalczyk z kancelarii Jaroch-Konwent Pakos we Wrocławiu omawia te kwestie.
Alimenty dla dziadków od wnuków. Co mówią przepisy?
Obowiązek alimentacyjny wnuków wobec dziadków w polskim prawie istnieje, ale ma wyjątkowy charakter i pojawia się tylko w szczególnych sytuacjach.
Zgodnie z art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek między innymi utrzymania obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W związku należy podkreślić, że ten obowiązek alimentacyjny ma swoją kolejność.
Ważne
W pierwszej kolejności do wsparcia zobowiązane są dzieci wobec rodziców, rodzice wobec dzieci i rodzeństwo wobec siebie nawzajem.
Kiedy może powstać obowiązek alimentacyjny wnuków wobec dziadków?
Zgodnie z art. 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności, czyli wnuka, powstaje dopiero, gdy:
- nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo
- osoba w bliższej kolejności nie jest w stanie uczynić zadość swojemu obowiązkowi (uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania nie jest możliwe lub jest utrudnione)
Obowiązek alimentacyjny ciąży na wnukach dopiero wówczas, gdy dzieci dziadków bądź rodzeństwo albo nie żyje, albo jest niewypłacalne. Oznacza to, że sami nie mają z czego pomagać, bo nie mają wystarczających środków, albo nie można od nich skutecznie egzekwować tych świadczeń. Może się tak zdarzyć na przykład, gdy mieszkają za granicą i nie można zlokalizować ich pobytu.
Alimenty od wnuków dla dziadków. Podsumowanie
/>
Wnuk będzie zobowiązany do świadczenia obowiązku alimentacyjnego wobec dziadków, gdy spełnione są następujące warunki:
- Po pierwsze, dziadkowie muszą się znajdować w niedostatku, czyli nie mają pieniędzy ani możliwości, żeby zaspokoić swoje podstawowe potrzeby.
- Po drugie, dzieci tych dziadków, czyli rodzice wnuków albo nie żyją, albo są niezdolni do świadczenia, albo niewypłacani lub z innych po prostu nie mogą pomóc swoim rodzicom.
- Po trzecie, wnuk musi mieć możliwości finansowe, żeby pomóc dziadkom bez narażania siebie i swojej rodziny na jakieś poważne problemy finansowe.
Oczywiście takie zobowiązanie musi wynikać z wyroku sądu.
Przykład
Antoni, dziadek Jakuba, jest w trudnej sytuacji finansowej. Mieszka sam i w wyniku postępującej choroby bardzo źle widzi. Jego dzieci zmarły, został mu jeden wnuk. Jakub prowadzi firmę, która dobrze prosperuje. Zwraca się z prośbą do Jakuba, by pomógł mu finansowo. Ten jednak odmawia dziadkowi. Antoni postanawia wystąpić do sądu, by ten wydał wyrok o obowiązku płaceniu alimentów od Jakuba na rzecz dziadka w kwocie 1500 zł miesięcznie. To pozwoli mu na wsparcie w pokryciu kosztów opieki. Sam ma trudność trudności z załatwianiem codziennych spraw, jak gotowanie czy pójście do sklepu.
W takiej sytuacji sąd zbada sytuację materialną dziadka oraz wnuka, a także sprawdzi, czy nie ma innych krewnych, którzy mogliby w tej sytuacji pomóc. Wówczas można podzielić obowiązek wsparcia między kilka osób.
Co w przypadku niewywiązania się z obowiązku płacenia alimentów?
Wówczas komornik może wejść na konto takiego wnuka, zająć mu środki i wypłacić dziadkowi. Niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego grozi także odpowiedzialnością karną.
W tej kwestii wprost wypowiedział się Sąd Najwyższy. Pomimo że jest to wyrok z 24.05.1966 r., jego tezy są wciąż aktualne.
Sąd orzekł wprost, że z perspektywy wnuka obowiązek alimentacyjny wobec dziadków spoczywa w pierwszej kolejności na jego rodzicach.
Natomiast jeżeli dzieci dziadków nie są w stanie temu obowiązkowi sprostać, obowiązek przechodzi wprost na wnuków. Sąd w tym wyroku się jasno wypowiedział, że każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie z uwzględnieniem sytuacji finansowej zarówno dziadków, jak i wnuków.
Sąd musi wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności, w tym możliwości zarobkowe i majątkowe obu stron oraz ich usprawiedliwione potrzeby.
Nie ma takiego przepisu, który mówi wprost, że za każdym razem zawsze wnuk musi płacić alimenty na dziadka bądź go wspierać. Natomiast jeżeli są spełnione konkretne okoliczności, to obowiązek powstaje i może być dochodzony na drodze sądowej.
