Czy emeryt musi płacić składki ZUS? Co grozi za brak wpłat i kto jest zwolniony

Kiedy emeryt musi płacić składki ZUS?

Emerytura sama w sobie nie wiąże się z obowiązkiem opłacania składek – to świadczenie wypłacane przez ZUS, a nie dochód z pracy. Jednak sytuacja zmienia się, gdy emeryt zdecyduje się dorabiać. Emeryt jest zobowiązany do opłacania składek ZUS jeżeli poza emeryturą jest nadal aktywny zawodowo.

Do opłacania składek zmuszają następujący typy zatrudnienia:

• Umowa o pracę – obowiązkowe są pełne składki: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz składka zdrowotna. Składki potrąca pracodawca z wynagrodzenia pracownika, z wyjątkiem składki wypadkowej, która jest opłacana wyłącznie ze środków pracodawcy.
• Umowa zlecenie – obowiązkowe są składki emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne. Składka chorobowa jest dobrowolna. Zleceniodawca potrąca składki z wynagrodzenia zleceniobiorcy z wyjątkiem składki wypadkowej, która jest opłacana wyłącznie ze środków pracodawcy.
• Działalność gospodarcza – emeryt prowadzący firmę musi opłacać składkę zdrowotną.

Co grozi emerytowi za nieopłacanie składek ZUS?

Jeśli emeryt pracuje w oparciu o umowę o pracę albo umowę zlecenia, całość obowiązków związanych z opłacaniem składek spoczywa na pracodawcy/zleceniodawcy. Emeryt nie ponosi odpowiedzialności za nieopłacanie składek przez podmiot zatrudniający.

Inaczej jest, gdy emeryt prowadzi działalność gospodarczą. W takiej sytuacji niezgłoszenie się do ZUS lub brak opłacania wymaganych składek przy dodatkowej działalności zarobkowej może prowadzić do poważnych konsekwencji:

• Naliczanie odsetek – za każdy dzień zwłoki.
• Kary finansowe – ZUS może nałożyć sankcję administracyjną.
• Kontrola i egzekucja – brak uregulowanych składek może skutkować windykacją przez urząd skarbowy lub komornika.

Emeryt, który ukończył powszechny wiek emerytalny (60/65 lat), nie ma żadnych ograniczeń w dorabianiu. Nawet gdy osiągnie wysoki dochód, jego emerytura nie zostanie ani zawieszona, ani zmniejszona.

Zwolnienie ze składek ZUS, wtedy nie trzeba płacić

Nie każdy emeryt ma obowiązek opłacania składek. Poniżej przedstawiamy sytuacje, w których senior jest zwolniony z tego obowiązku:

• brak dodatkowego dochodu – osoby, które utrzymują się wyłącznie z emerytury, nie opłacają żadnych składek ZUS;
• umowa o dzieło – jeśli emeryt podejmuje pracę na podstawie umowy o dzieło, nie odprowadza się od niej składek ZUS;
• działalność gospodarcza – emeryt prowadzący firmę jest zwolniony ze składek społecznych, ale musi opłacać składkę zdrowotną (chyba że spełnia warunki do zwolnienia);
• umowa zlecenia, jeśli oprócz tego emeryt zatrudniony jest na umowę o pracę, z której opłacane są składki od podstawy wymiaru wynoszącej co najmniej minimalne wynagrodzenie - w takiej sytuacji obowiązkowa jest składka zdrowotna.

Emeryci prowadzący działalność gospodarczą mogą uzyskać zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej

Emeryci prowadzący działalność gospodarczą są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym i co do zasady muszą opłacać składkę zdrowotną – niezależnie od tego, czy ich emerytura pochodzi z ZUS, KRUS czy zakładu służb mundurowych. Podstawę wymiaru składki ustala się w zależności od formy opodatkowania: dla skali i podatku liniowego – na podstawie dochodu, dla ryczałtu – na podstawie przychodu, a przy karcie podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Istnieje jednak możliwość skorzystania ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej na podstawie art. 82 ust. 8 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Ulga przysługuje emerytom, których świadczenie nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (4666 zł w II połowie 2025 r.), pod warunkiem że ich miesięczny dochód z działalności nie przekracza 50 proc. najniższej emerytury (obecnie 939,46 zł) lub gdy rozliczają się kartą podatkową. Zwolnienie przysługuje tylko w tych miesiącach, w których spełnione są wszystkie wymagane warunki.