Czy emeryt musi płacić składki ZUS? Co grozi za brak wpłat i kto jest zwolniony

Kiedy emeryt musi płacić składki ZUS?

Emerytura sama w sobie nie wiąże się z obowiązkiem opłacania składek – to świadczenie wypłacane przez ZUS, a nie dochód z pracy. Jednak sytuacja zmienia się, gdy emeryt zdecyduje się dorabiać. Emeryt jest zobowiązany do opłacania składek ZUS jeżeli poza emeryturą jest nadal aktywny zawodowo.

Do opłacania składek zmuszają następujący typy zatrudnienia:

• Umowa o pracę – obowiązkowe są pełne składki: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Składki potrąca pracodawca.
• Umowa zlecenie – składki zależą od wysokości wynagrodzenia i innych źródeł dochodu. Zazwyczaj obowiązuje ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne.
• Działalność gospodarcza – emeryt prowadzący firmę musi płacić co najmniej składkę zdrowotną, a często także składki społeczne (chyba że spełnia warunki do ich nieopłacania).

Co grozi emerytowi za nieopłacanie składek ZUS?

Niezgłoszenie się do ZUS lub brak opłacania wymaganych składek przy dodatkowej działalności zarobkowej może prowadzić do poważnych konsekwencji:

• Naliczanie odsetek – za każdy dzień zwłoki.
• Kary finansowe – ZUS może nałożyć sankcję administracyjną.
• Kontrola i egzekucja – brak uregulowanych składek może skutkować windykacją przez urząd skarbowy lub komornika.
• Ograniczenie świadczenia – przy przekroczeniu dopuszczalnych progów dochodowych emerytura może zostać zmniejszona lub zawieszona.

Dlatego każdy dorabiający senior powinien na bieżąco monitorować dochody i upewnić się, że są poprawnie zgłoszone i rozliczane przez ZUS lub pracodawcę.

Zwolnienie ze składek ZUS, wtedy nie trzeba płacić

Nie każdy emeryt ma obowiązek opłacania składek. Poniżej przedstawiamy sytuacje, w których senior jest zwolniony z tego obowiązku:

• Brak dodatkowego dochodu – osoby, które żyją wyłącznie z emerytury, nie opłacają żadnych składek ZUS.
• Umowa o dzieło – jeśli emeryt podejmuje pracę na podstawie umowy o dzieło, nie odprowadza się od niej składek ZUS (z wyjątkiem ubezpieczenia zdrowotnego w niektórych przypadkach).
• Działalność gospodarcza bez składek społecznych – emeryt prowadzący firmę może być zwolniony ze składek społecznych, ale musi opłacać składkę zdrowotną (chyba że ma inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, np. pracę na etat).

Emeryci prowadzący działalność gospodarczą mogą uzyskać zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej

Emeryci prowadzący działalność gospodarczą są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym i co do zasady muszą opłacać składkę zdrowotną – niezależnie od tego, czy ich emerytura pochodzi z ZUS, KRUS czy zakładu służb mundurowych. Podstawę wymiaru składki ustala się w zależności od formy opodatkowania: dla skali i podatku liniowego – na podstawie dochodu, dla ryczałtu – na podstawie przychodu, a przy karcie podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Istnieje jednak możliwość skorzystania ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej na podstawie art. 82 ust. 8 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Ulga przysługuje emerytom, których świadczenie nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (4666 zł w II połowie 2025 r.), pod warunkiem że ich miesięczny dochód z działalności nie przekracza 50 proc. najniższej emerytury (obecnie 939,46 zł) lub gdy rozliczają się kartą podatkową. Zwolnienie przysługuje tylko w tych miesiącach, w których spełnione są wszystkie wymagane warunki.