Renta wdowia w 2025 roku. Bez złożenia wniosku nie otrzymasz pieniędzy

Obecnie nie jest możliwe uzyskiwanie renty rodzinnej po zmarłym mężu lub żonie oraz równocześnie własnej emerytury czy renty. Osoba owdowiała musi wybrać jedno świadczenie. Od 1 lipca 2025 r. będzie mogła je łączyć w odpowiednich proporcjach właśnie w postaci renty wdowiej, tzn. otrzymywać jedno w pełnej wysokości, a drugie w części – najpierw w 15 proc., a od 1 stycznia 2027 r. w 25 proc. Wnioski o nie można składać od 1 stycznia 2025 r. (art. 95 ust. 1, art. 95a ustawy o emeryturach i rentach z FUS; t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna, w zw. z art. 14 nowelizacji z 26 lipca 2024 r. różnych ustaw, w tym emerytalnej; Dz.U. poz. 1243; dalej: nowelizacja).

– Dziś wypłacamy ok. 1,15 mln rent rodzinnych, z czego 580 tys. to osoby, które są uprawnione do renty rodzinnej i własnego świadczenia w ZUS – informuje Wojciech Dąbrówka, rzecznik prasowy ZUS. – Szacunki te nie uwzględniają jednak osób, które obecnie pobierają świadczenie emerytalne i nigdy nie składały wniosku o rentę rodzinną po zmarłym małżonku.

Kilka warunków

Aby uzyskiwać wypłaty w zbiegu, wdowa lub wdowiec musi spełnić łącznie kilka przesłanek:

1) mieć prawo do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku (w tym do rolniczej, wojskowej, policyjnej, inwalidzkiej lub wypadkowej renty rodzinnej) oraz mieć prawo do własnego świadczenia (np. emerytury, zasiłku przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy).

2) ukończyć wiek emerytalny: wdowa 60 lat, wdowiec – 65 lat;

3) pozostawać we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka;

4) posiadać ustalone prawo do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku najwcześniej w wieku 55 lat wdowa lub 60 lat wdowiec;

5) nie wejść w kolejny związek małżeński po śmierci męża lub żony, na którą otrzymuje rentę rodzinną; prawo do renty wdowiej ustaje bowiem w dniu poprzedzającym dzień, w którym uprawniony zdecydował się zawrzeć nowy związek małżeński;

6) zgłosić wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną na druku ERWD.

Proporcje łączenia

Zainteresowany, który sprosta wszystkim wymaganiom, będzie mógł pobierać od 1 lipca 2025 r. zsumowane należności w dwóch opcjach:

■ 100 proc. renty rodzinnej oraz jednocześnie 15 proc. własnego świadczenia (25 proc. od 1 stycznia 2027 r.) albo

■ 15 proc. (25 proc. od 1 stycznia 2027 r.) renty rodzinnej oraz jednocześnie 100 proc. własnego świadczenia.

Decyduje osoba uprawniona, wskazując wybraną opcję we wniosku, bądź też pozostawiając wyliczenia organowi rentowemu i zaznaczając, by organ wskazał korzystniejszy wariant.

Zsumowane świadczenia nie będą mogły przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury, czyli w realiach II połowy 2025 r. – kwoty 5705,13 zł (zakładając wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. na poziomie 106,78 proc. i wzrost minimalnej emerytury do kwoty 1901,71 zł). Gdy naruszą wskazany limit, zostaną pomniejszone o kwotę przekroczenia (art. 95a ust. 4 i 7 ustawy emerytalnej).

Każdy organ rentowy będzie przy tym wypłacać tę część renty wdowiej, za którą odpowiada, czyli nawiązując do przykładu 2, emeryturę policyjną 4700 zł Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, a dodatek wdowi 420,75 zł – ZUS.

Wyjątkowo inne rachunki

W razie wystąpienia szczególnych kumulacji wskazanych świadczeń (potrójnych zbiegów) proporcje ich łączenia zostaną ustalone inaczej. I tak, gdy zainteresowany będzie miał prawo do renty rodzinnej oraz jednocześnie do własnego świadczenia i okresowej emerytury kapitałowej, ta ostatnia podzieli losy własnego świadczenia.

Według odrębnych reguł będzie się też rozstrzygać zbieg prawa do renty rodzinnej oraz równocześnie do emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (dalej: renta wypadkowa) lub renty inwalidzkiej (art. 95b ustawy emerytalnej; art. 54 ust. 1b i 1e ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin; t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1100 ze zm.). Uprawniony, postawiony w takiej sytuacji, będzie mógł we wniosku ERWD desygnować jedną z opcji:

■ 100 proc. renty rodzinnej, 15 proc. (25 proc.) emerytury i 50 proc. renty wypadkowej/inwalidzkiej albo

■ 100 proc. emerytury, 15 proc. (25 proc.) renty rodzinnej i 50 proc. renty wypadkowej/inwalidzkiej albo

■ 100 proc. renty wypadkowej/inwalidzkiej, 15 proc. (25 proc.) renty rodzinnej i 50 proc. emerytury.

ZUS nie ustali z urzędu prawa do renty wdowiej. Zainteresowany musi sam zgłosić w postaci papierowej lub elektronicznej (poprzez PUE/e-ZUS) wniosek o ustalenie świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną na druku ERWD, począwszy od 1 stycznia 2025 r. Wzory wniosków można znaleźć od Nowego Roku na stronie www.zus.pl, we wszystkich oddziałach ZUS oraz na platformie PUE/e-ZUS. Jeśli aplikant spełni warunki do nabycia renty wdowiej, a wniosek złoży w I połowie 2025 r., skumulowane świadczenia zacznie pobierać najwcześniej od 1 lipca 2025 r. (art. 14 nowelizacji). Gdy wprawdzie przekaże wniosek w I półroczu 2025 r., ale nie sprosta wymogom, albo wniosek złoży później, to połączone wypłaty będzie dostawał od momentu spełnienia kryteriów, ale nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku. Przepisy o rencie wdowiej są trudne, zagmatwane i zawierają wiele pułapek. Jak choćby tę, że prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu lub żonie trzeba nabyć nie wcześniej niż w wieku 55 lat kobieta i 60 mężczyzna. Pierwsze półrocze nowego roku to pora dla zainteresowanych na uporządkowanie uprawnień: wystąpienie o rentę rodzinną (na wniosku ERR), jeśli tego wcześniej nie zrobili. Aby pomóc im w przebiciu się przez gąszcz nowych regulacji, ZUS opracował ankietę dostępną na jego stronie WWW, która pozwala seniorom sprawdzić, czy będą mogli pobierać połączone świadczenia. Wystarczy odpowiedzieć na kilka pytań. ©℗

opinia

Chętny na nowy dodatek sporo ryzykuje

Lepiej, by zainteresowany spełniający potencjalnie wszystkie kryteria do nabycia renty wdowiej zastanowił się dwa razy, zanim skorzysta z przywileju. W dalszej perspektywie może bowiem na tym sporo stracić. Wynika to z tego, że ustawodawca określił maksymalną wysokość połączonych świadczeń na poziomie trzykrotności najniższej emerytury. Oznacza to, że dodatku 15 proc. (25 proc.) nie otrzyma osoba pobierająca świadczenie przekraczające ten pułap. Wdowa lub wdowiec, która\który dostaje wysoką rentę rodzinną po zmarłym małżonku – w granicy wskazanego limitu górnego, o własną emeryturę powinna/powinien wystąpić jak najpóźniej. Jeśli tak zrobi (tj. pozostanie przy rencie rodzinnej i nie wystąpi o wdowi dodatek), środki zgromadzone co roku na jej/jego koncie emerytalnym będą ciągle waloryzowane. Wysokość emerytury zależy bowiem od wysokości zgromadzonych na koncie pieniędzy oraz prognozowanej długości życia. Z każdym rokiem środków jest coraz więcej (ze względu na waloryzację), a hipotetyczna długość życia ulega skróceniu. Rezygnujący z renty wdowiej może więc zyskać alternatywę, że w przyszłości jego emerytura okaże się większa od pobieranej renty rodzinnej i będzie mógł przejść na świadczenie korzystniejsze (tj. tu na emeryturę). ©℗

opinia

Wiekowa dyferencjacja na cenzurowanym

Renta wdowia ma wspierać osoby, które po śmierci małżonka znalazły się w trudnej sytuacji życiowej, ale dostęp do niej został uzależniony od różnych kryteriów wieku dla obu płci – wdowa musi ukończyć 60 lat, a wdowiec 65 lat. Nie sposób tymczasem zakładać, że np. 55-letni mężczyzna ma większe możliwości zabezpieczenia finansowego od kobiety w podobnym wieku. Na obu czekają problemy z podjęciem pracy, z samotnością, dolegliwościami zdrowotnymi lub koniecznością sprawowania opieki nad bliskimi. Mimo to kobieta uzyska prawo do renty wdowiej pięć lat wcześniej niż mężczyzna. Niespójność systemu dodatkowo podkreśla porównanie zasad przyznawania renty wdowiej i renty rodzinnej; nabycie tej ostatniej też zależy wyłącznie od trudnego położenia, a wiekowe przesłanki jej uzyskania są o wiele bardziej liberalne. To nieuzasadniona dyferencjacja, która nie realizuje założonego celu i przez to jest sprzeczna z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa. Konieczne jest ujednolicenie kryterium wieku dla kobiet i mężczyzn ubiegających się o rentę wdowią. Neutralne płciowo zasady zapewnią sprawiedliwość społeczną i zgodność z konstytucją. ©℗