Pieniądze z programu Aktywny rodzic wlicza się do limitu dochodu w pomocy społecznej. Przy rodzinnym kapitale opiekuńczym, wprowadzonym przez poprzedni rząd, było inaczej. Resort rodziny problem dostrzega, będą zmiany w przepisach

Od października Aktywny rodzic zastąpił wprowadzone przez poprzedni obóz rządzący rodzinny kapitał opiekuńczy (12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko) i żłobkowe (400 zł na dziecko, na które rodzice nie pobierają RKO). Jeśli rodzina uzna, że np. RKO jest dla niej korzystniejszy, to może wciąż pobierać to świadczenie, lecz pod warunkiem, że uzyskała do niego prawa przed wejściem w życie nowego programu.

Problem z zasiłkami będą mieli także rodzice, którzy nie pracują

Ten ostatni aspekt może być istotny dla rodzin pobierających zasiłki. Zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej RKO nie wliczał się do dochodu, na którego podstawie są ustalane prawa do świadczeń wypłacanych przez ośrodki pomocy społecznej. Inaczej jest z Aktywnym rodzicem. Przy ustalaniu prawa np. do zasiłku celowego (przyznawanego m.in. poszkodowanym w wyniku klęski żywiołowej) czy stałego pracownicy socjalni są zobowiązani do uwzględniania w dochodach rodziny pieniędzy z nowego programu.

– Jeśli chodzi o komponent „Aktywni w pracy”, to do uzyskania pomocy wymagana jest pełna aktywność zawodowa, czyli potencjalni beneficjenci i tak przekraczają progi w pomocy społecznej – mówi dr hab. Paweł Kubicki ze Szkoły Głównej Handlowej. – Dyskusyjne jest ujęcie pozostałych dwóch komponentów, szczególnie świadczenia „Aktywni w domu”. Nie wiem, czy to był przemyślany krok, czy po prostu kwestia ta gdzieś uciekła w trakcie prac nad programem – ocenia.

Dodaje, że ma mieszane uczucia co do tej decyzji. Zastanawia się, że być może rządowi przyświecał pomysł, by zachować spójność programu i nie wyodrębniać poszczególnych komponentów z zasad wliczania się do dochodu w pomocy społecznej.

Ministerstwo Rodziny: będą zmiany w Aktywnym rodzicu

O powody zapytaliśmy przedstawicieli Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W odpowiedzi słyszymy, że sprawa ta zostanie uregulowana w niedługim czasie.

– Zależy nam na tym, aby rodziny miały poczucie stabilności i bezpieczeństwa. Dlatego na podstawie przepisów przejściowych ustawy „Aktywny rodzic” utrzymaliśmy zasadę, że rodzinny kapitał opiekuńczy oraz dofinansowanie żłobkowe w wysokości do 400 zł miesięcznie nie będą wliczane do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z pomocy społecznej. Jednocześnie pracujemy nad kolejną nowelizacją ustawy o pomocy społecznej, która rozwiąże również kwestię wyłączenia z tej definicji świadczeń „Aktywny rodzic”. To dla nas priorytet, aby wsparcie dla rodziców było skuteczne, a jednocześnie sprawiedliwe i dostępne dla wszystkich potrzebujących – mówi Aleksandra Gajewska, wiceszefowa MRPiPS.

Kto wypadnie z systemu zasiłkowego pomocy społecznej?

Nie precyzuje jednak, kiedy zmiany miałyby wejść w życie. Trudno też oszacować, ile rodzin będzie poszkodowanych przez zmianę zasad. Jak słyszymy nieoficjalnie w MOPS-ach, nikt nie prowadzi na bieżąco takich statystyk. Skalę zatem będzie można oszacować dopiero za kilka miesięcy, kiedy już wszyscy zainteresowani będą pobierać świadczenia z Aktywnego rodzica i wypadną z systemu zasiłkowego pomocy społecznej.

Zasiłki w czteroosobowej rodzinie. Pokazujemy na przykładzie

Jak zmiana może wpłynąć na sytuację rodzin? Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy w firmie InFakt, tłumaczy to na przykładzie. Mowa o czteroosobowej rodzinie z dwójką dzieci, z których jedno jest w wieku szkolnym, a drugie w przedziale 12-36 miesięcy. Jeden z dorosłych pracuje na podstawie umowy zlecenia w niepełnym wymiarze godzin i zapewnia dochód netto na poziomie 590 zł na osobę. Drugi wychowuje dziecko w domu i pobiera na nie Aktywnie w domu.

– Świadczenie w wysokości 500 zł spowoduje, że dochód na członka rodziny wzrośnie do 715 zł. Oznacza to zmniejszenie zasiłku stałego ze 190 zł na 100 zł. Po nowym roku zasiłek wyniesie 354,90 zł, ale gdyby świadczenie „Aktywnie w domu” nie wliczało się do dochodu, zasiłek byłby wyższy o 125 zł – wylicza ekspert.

Jaka jest wysokość zasiłków, jaka świadczeń z Aktywnego rodzica?

Nowy program gwarantuje rodzinom 1,5 tys. zł miesięcznie na dziecko w wariantach Aktywni w pracy i Aktywni w żłobku oraz 500 zł w przypadku Aktywnych w domu. Z kolei obecnie świadczenia z pomocy społecznej przysługują, jeśli średni miesięczny dochód netto na osobę wynosi maksymalnie 776 zł w gospodarstwie jednoosobowym lub 600 zł w wieloosobowym. Podlegają one waloryzacji raz na trzy lata, dlatego od 1 stycznia 2025 r. progi te wzrosną do poziomu odpowiednio 1010 zł i 823 zł. Natomiast zasiłek stały w pomocy społecznej jest różnicą między kwotą wynoszącą 130 proc. kryterium dochodowego a średnim dochodem na członka rodziny. Nie może być jednak niższy niż 100 zł i wyższy niż 1000 zł (od stycznia – 1229 zł).