Wysokości odsetek nie można kwestionować w skardze na odmowę umorzenia składek

ZUS odmówił nam umorzenia odsetek od zaległych składek za naszych pracowników. W naszej ocenie niezasadnie, bo wysokość zadłużenia określona wcześniejszą decyzją ZUS była zawyżona. Ponadto dług powstał z przyczyn niezależnych od spółki. Prowadzimy jeszcze niewielką działalność, ale zadłużenie jest dla nas dużym obciążeniem. Czy w tej sytuacji można podważyć niekorzystną decyzję ZUS?

Z art. 28 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) wynika, że należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności. Na marginesie warto dodać, że wyjątkowo w innych okolicznościach ZUS może umorzyć składki należne tylko za płatników opłacających składki za siebie. Wyjątek ten nie będzie miał jednak znaczenia w tym przypadku, bo dotyczy on zaległych składek za pracowników.

Ustawa systemowa zawiera zamknięty katalog okoliczności, w których zadłużenie składkowe staje się całkowicie nieściągalne. Należy do nich np.zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności albo gdy jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Nie ma przy tym przeszkód, żeby występować o umorzenie samych tylko odsetek. Warto zwrócić uwagę w tym miejscu na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 25 lipca 2024 r., sygn. akt I SA/Ke 248/24. Sąd weryfikował decyzję odmowną w sprawie umorzenia odsetek. Sąd podkreślił, że istotą decyzji dotyczącej umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne jest jej uznaniowy charakter. Uznanie administracyjne nie oznacza jednak dowolności organu administracji publicznej co do rozstrzygnięcia, o czym świadczą określone w przepisach przesłanki podejmowania decyzji w tej materii. Katalog przesłanek pozwalających na umorzenie składek został określony precyzyjnie i zakreśla granice swobodnego uznania organu. Sąd przyznał zasadność decyzji ZUS, ponieważ nie wystąpiła w sprawie żadna z przesłanek całkowitej nieściągalności. Co więcej, płatnik dysponował majątkiem, zarówno nieruchomościami, jak i ruchomościami. Okoliczności te nie pozwalały na umorzenie należności.

Sąd zwrócił dodatkowo uwagę na kwestie odsetek. Jak czytamy w uzasadnieniu, „podniesienia również wymaga, że nie mogą przesądzać o zasadności umorzenia zaległych należności akcentowane przez stronę okoliczności związane z naliczeniem odsetek za zwłokę (…). Okoliczności, w jakich zadłużenie powstało, nie mogą tu mieć znaczenia (…). W postępowaniu w sprawach o umorzenie należności analizie nie podlegają ani wysokość należności (określona inną decyzją organu), ani przyczyny powstania zadłużenia”.

Podobnie w opisywanej w pytaniu sytuacji należy uznać, że nie ma możliwości kwestionowania wysokości zadłużenia odsetkowego, które zostało ustalone odrębną decyzją ZUS, ani okoliczności powstania tego zadłużenia. Przedsiębiorca może kwestionować decyzję o odmowie umorzenia odsetek, lecz tylko w kontekście przesłanek umorzenia, które są określono w ustawie systemowej. Skoro jednak dysponuje majątkiem i prowadzi działalność, nawet w niewielkim zakresie, to już z tego względu szanse na zmianę decyzji ZUS przez sąd są iluzoryczne. ©℗