Jak obliczyć zasiłek po zmianie wynagrodzenia minimalnego?

W 2024 r., podobnie jak w roku poprzednim, stawka minimalnego wynagrodzenia za pracę wzrosła dwukrotnie – od 1 stycznia wynosiła 4242 zł, a od 1 lipca wynosi 4300 zł. Nie oznacza to jednak, że jest to tzw. płaca zasadnicza. Na pensję minimalną mogą się bowiem składać premie, dodatki, nagrody, wynagrodzenie w formie akordowej, prowizyjnej, godzinowej czy w stałej stawce miesięcznej. Miesięczne wieloskładnikowe pobory pracownika po zsumowaniu nie mogą być niższe niż kwota ustawowego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli takie wynagrodzenie nie zostałoby osiągnięte, to pracownikowi przysługuje wyrównanie za każdą godzinę pracy. Takie ukształtowanie zarobków oraz prawo do poszczególnych składników w okresie absencji chorobowych ma wpływ na ustalanie podstawy wymiaru zasiłku, a także wynagrodzenia chorobowego.

W każdym razie od 1 lipca 2024 r. podstawa wymiaru zasiłków z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa niż 3710,47 zł (4300 zł po odliczeniu 13,71 proc.).

Zasady ogólne

Podstawę wymiaru zasiłków z ubezpieczeń społecznych dla pracownika, a także wynagrodzenia chorobowego od pracodawcy stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Ustalone średnie wynagrodzenie będące podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe, jest pomniejszane o część składkową, którą finansuje ubezpieczony (łącznie 13,71 proc.).

Należy jednak zwrócić uwagę na art. 45 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 poz. 2780; dalej: ustawa zasiłkowa), który zastrzega, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, a także pozostałych świadczeń z tego ubezpieczenia z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tego wynagrodzenia. Wynagrodzenie minimalne, po odliczeniu części składek społecznych odliczanych z dochodu pracownika, stanowi więc jednocześnie minimalną podstawę wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze godzin.

Komentarz ZUS („Komentarz do ustawy do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ‒ wybrane zagadnienia” stanowiący załącznik do wytycznych nr 994800/0200/16/2023 członka zarządu nadzorującego Pion Świadczeń i Orzecznictwa ZUS) dodatkowo wyjaśnia, że podstawa wymiaru zasiłku wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników po pomniejszeniu o 13,71 proc. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy te kwoty są odpowiednio zmniejszane, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Zatem podstawa wymiaru zasiłku przy pełnym etacie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę po odliczeniu składek społecznych, ale tylko gdy wynagrodzenie stanowiące tę podstawę razem ze składnikami niezmniejszanymi za czas choroby jest równe bądź wyższe od najniższej podstawy zasiłkowej obowiązującej dla pracowników pełnoetatowych. W takim przypadku podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi faktyczna podstawa, bez uwzględniania składników, do których pracownik zachowuje prawo przez cały czas. Zgodnie bowiem z art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.

Hipotetyczna podstawa

Jeśli pracownik otrzymuje, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, dodatkowe składniki, ale takie, które nie są pomniejszane za czas absencji chorobowych, np. premie, dodatek za staż pracy, funkcyjny, to najpierw należy ustalić hipotetyczną podstawę wymiaru zasiłku, a potem porównać ją z minimalną podstawą zasiłkową. Jeżeli podstawa ustalona z uwzględnieniem składników, do których pracownik zachowuje prawo mimo choroby, czyli ta hipotetyczna, jest równa bądź wyższa od minimalnej ustawowej, to jako podstawę wymiaru zasiłku przyjmuje się faktyczne wynagrodzenie, bez składników dodatkowych, których nie wlicza się do podstawy zasiłkowej.

Jeśli natomiast wszystkie zliczone składniki wynagrodzenia, z tymi niezmniejszanymi włącznie, nie dorównują podstawie minimalnej, to podstawę wymiaru zasiłku podwyższa się do kwoty tej minimalnej podstawy wymiaru, obliczonej jako różnica minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu 13,71 proc. i kwoty składnika, do którego pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, również po pomniejszeniu o część składkową. [przykład s. D1]

przykład

Zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku (par. 2 pkt 24 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe; t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 728; ost.zm. Dz.U. 2023 r. poz. 1665).

Powyższe zwolnienie stosujemy, jeśli są spełnione wszystkie wymienione warunki. Przepisy ubezpieczeniowe nie określają bowiem, jak rozliczyć składki, gdy zasiłek przysługuje tylko za część miesiąca. Wiadomo jednak, że zwolniony ze składek pozostaje tylko ten jego ułamek, który przypada na okres pobierania zasiłku. Trzeba więc policzyć tę wartość składnika, która podlega oskładkowaniu. Ze względu na brak odpowiedniego wzoru, który miałby zastosowanie w tym przypadku, przyjęło się wysokość składnika wynagrodzeniowego dzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca, mnożyć przez liczbę dni pobierania zasiłku/wynagrodzenia chorobowego, a następnie od wartości pełnego świadczenia odliczać otrzymany wynik.

Zatem w omawianym przykładzie za lipiec 2024 r. oskładkowaniu podlega dodatek specjalny w wysokości 335,50 zł:

400 zł : 31 dni lipca = 12,90 zł; 12,90 zł x 5 dni choroby = 64,50 zł

400 zł – 64,50 zł = 335,50 zł. ©℗