Od 1 stycznia 2024 roku wejdą w życie przepisy zmieniające ustawę o emeryturach pomostowych. Zmiana dotknie 7,3 tys. Polaków, którzy będą mogli skorzystać z wcześniejszego odejścia z pracy z powodu zatrudnienia w trudnych warunkach.
Zmiany w emeryturach pomostowych zostały zapowiedziane przez poprzedni rząd. Na mocy porozumienia jakie władza Mateusza Morawieckiego podpisała z „Solidarnością” w czerwcu 2023 roku, ustawa o emeryturach pomostowych zakończy swój wygasający charakter.
– Pozbywamy się różnego rodzaju naleciałości z czasów dzikiego kapitalizmu, gdzie rządziło prawo pięści. I ten akt jest też aktem sprawiedliwości – powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas uroczystości podpisania ustawy uchylającej wygasanie emerytur pomostowych.
Emerytury pomostowe – co się zmieni?
Przypomnijmy: w ramach rozwiązań z 2009 roku emerytury pomostowe miały wygasać i ograniczyć wcześniejsze przechodzenie na emeryturę. Postanowiono uchylić ten przepis, dzięki czemu osoby zatrudnione w trudnych profesjach będą mogły korzystać ze świadczenia. Zdaniem rządzących to rozwiązanie miało zwiększyć atrakcyjność wspomnianych zawodów.
Na mocy przepisów, które wejdą w życie 1 stycznia 2024 roku,, z wcześniejszego świadczenia będą mogły skorzystać osoby, które po raz pierwszy podjęły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 1 stycznia 1999 roku.
Jak informuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przyszli emeryci nie będą musieli udowadniać, że wykonywali pracę w szczególnych warunkach przed 31 grudnia 1998 roku. Osoby ubiegające się o emeryturę pomostową mogły rozpocząć wykonywanie takiej pracy dopiero po 31 grudnia 2008 roku.
„Dzięki zmianie przepisów prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed 1 stycznia 1999 r. Aby mieć prawo do emerytury pomostowej, w dalszym ciągu trzeba spełniać łącznie pozostałe warunki przyznania tego świadczenia” – informował ZUS.
Emerytury pomostowe – komu przysługują?
Według ustawy emerytury pomostowe przysługują osobom, które wykonywały lub wykonują pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub o szczególnym charakterze. Chodzi o te profesje, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować jego trwałe uszkodzenie. Prace o szczególnym charakterze to takie, które wymagają wyjątkowej sprawności psychofizycznej.
Do zawodów, które spełniają te wymagania, zaliczają się między innymi:
- prace wykonywane bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogaceniu,
- prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górnictwie,
- prace przy obsłudze wielkich pieców,
- prace przy ręcznym zestawianiu surowców lub ręcznym formowaniu wyrobów szklanych w hutnictwie szkła,
- prace przy obsłudze agregatów,
- prace przy produkcji koksu w bateriach koksowniczych,
- prace nurka lub kesoniarza,
- prace rybaków morskich,
- prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór,
- prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową,
- prace tancerzy zawodowych związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym,
- prace pilotów statków powietrznych,
- prace kontrolerów ruchu lotniczego,
- prace kierowców autobusów i pojazdów uprzywilejowanych,
- prace członków zespołów ratownictwa medycznego,
- prace personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych,
- prace operatorów żurawii,
- prace nauczycieli, wychowawców zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, socjoterapii, szkolno-wychowawczych.
Ponadto, aby otrzymać emeryturę pomostową, należy wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat. Należy również osiągnąć wiek co najmniej 55 lat w przypadku kobiet i co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzn.
Staż ubezpieczeniowy musi wynosić co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Jakie dokumenty złożyć, aby otrzymać emeryturę pomostową?
Jak informuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, prawo do emerytury pomostowej oraz jej wysokość zostanie ustalona po otrzymaniu wniosku. Można go złożyć w placówce zakładu, za pośrednictwem płatnika składek, przez internet lub pocztą.
Do wniosku o emeryturę należy dołączyć:
- zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze,
- orzeczenie o niezdolności, jeżeli orzeczenie takie jest jednym z warunków przyznania emerytury pomostowej,
- dokumenty do ustalenia kapitału początkowego,
- dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy.
Wysokość emerytury pomostowej
Według ZUS-u liczba osób, które będą mogły przejść na emeryturę pomostową po uchyleniu wygasającego charakteru, wyniesie w 2024 roku 7,3 tys., w 2029 roku – 4,0 tys., a w 2033 roku – 4,8 tys.
Od dnia 1 marca 2023 r. kwota najniższej emerytury pomostowej oraz kwota najniższego nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, analogicznie jak w latach poprzednich, jest równa kwocie najniższej emerytury i wynosi obecnie 1 588,44 zł.
W marcu 2023 roku emerytury pomostowe pobierało 39,9 tys. osób, w porównaniu z analogicznym okresem 2022 roku liczba ta wzrosła o 3,4 proc. – czytamy w opracowaniu zakładu.
W strukturze wysokości emerytur pomostowych najwyższy odsetek – 17,3 proc. stanowiły osoby pobierające świadczenia w przedziale wysokości od 3 500,01 zł do 4 000,00 zł. Świadczenia w wysokości powyżej 4000 zł pobiera łącznie 55,3 proc. osób.