Prowadzę działalność gospodarczą, ale nie opłacam składek na ubezpieczenie społeczne, bo pracuję na umowie o pracę. Pracuję na pół etatu i zarabiam 3200 zł miesięcznie. Od 1 stycznia 2023 r. wzrasta pensja minimalna, ale mój pracodawca już zapowiedział, że nie otrzymam podwyżki. Czy to oznacza, że będę musiał opłacać składki ubezpieczeniowe z tytułu prowadzenia firmy?
Tak, jeśli przedsiębiorca nie otrzyma podwyżki wynagrodzenia z etatu do wysokości nowej płacy minimalnej, od 1 stycznia 2023 r. będzie zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Związane to będzie ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia w 2023 r. Zgodnie z niedawno ogłoszonym rozporządzeniem Rady Ministrów z 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. minimalne wynagrodzenie za pracę od 1 stycznia 2023 r. będzie wynosiło 3490 zł. Od lipca 2023 r. będzie wynosiło już 3600 zł.
Wpłynie to na zastosowanie zasad tzw. zbiegu ubezpieczeń, które rozstrzygają, jakie składki są obowiązkowe, gdy ubezpieczony podlega ubezpieczeniom społecznym z więcej niż jednego tytułu. Kluczowe w opisywanej sprawie reguły zostały wskazane w art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z ust. 1 osoby pracujące m.in. na etacie i spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi z innych tytułów są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, jeśli podstawa wymiaru z etatu jest nie niższa niż aktualnie obowiązujące minimalne wynagrodzenie (ust. 1a). Z tego zwolnienia korzysta obecnie osoba w opisywanej wyżej sytuacji. Jeśli wynagrodzenie z etatu będzie jednak niższe niż minimalne wynagrodzenie, to konieczne stanie się opłacanie składek także z innych tytułów, a więc w tym przypadku z prowadzonej działalności gospodarczej.
Takie rozumienie przepisu znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, w którym akcentuje się m.in., że gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia i jednocześnie osoba ta ma inny tytuł do ubezpieczeń, np. prowadzi działalność gospodarczą, to obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z obu tych tytułów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 26 października 2015 r., sygn. akt 790/15).
W opisywanej sytuacji pracodawca przedsiębiorcy zapowiedział, że wynagrodzenie nie ulegnie podwyższeniu w 2023 r. Trzeba bowiem zwrócić uwagę, że wynagrodzenie 3200 zł będzie co prawda kwotą poniżej minimalnego wynagrodzenia (od stycznia 2023 r. to 3490 zł), ale skoro pracownik pracuje tylko na pół etatu, to wymagana ustawowo stawka będzie dla niego o połowę niższa (1745 zł). Pracodawca nie będzie zatem zobowiązany do podwyższania wynagrodzenia. Jednak zamrożenie pensji spowoduje, że przedsiębiorca nie będzie już spełniał warunku posiadania dodatkowego tytułu ubezpieczeniowego z odpowiednio wysoką podstawą wymiaru składek. Tym samym nie będzie mógł korzystać ze zwolnienia ze składek z tytułu prowadzonej działalności.
Zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia wpłynie także na wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców. Bez zmian pozostają ogólne zasady jej obliczania wprowadzone Polskim Ładem. Nadal będzie ona obliczana w większości przypadków od dochodu albo przychodu przedsiębiorcy w zależności od tego, jakiemu opodatkowaniu podlega. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku osób obliczających podatek dochodowy np. według skali podatkowej, niezależnie od tego, jak niski osiągnie dochód, składka zdrowotna musi być odprowadzona od kwoty nie mniejszej niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w pierwszym dniu roku składkowego. Wzrost minimalnego wynagrodzenia automatycznie więc podwyższy minimalną możliwą podstawę wymiaru tej składki.©℗
Podstawa prawna
• art. 9 ust. 1 i 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)
• rozporządzenie Rady Ministrów z 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz.U. poz. 1952)
• art. 81 ust. 2d ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
