Pracownik chorował nieprzerwanie od 20 grudnia 2021 r. do 5 czerwca 2022 r., łącznie przez 168 dni. Za grudzień przysługiwał mu zasiłek chorobowy. Obecnie ponownie choruje od 2 do 19 sierpnia. Od 6 do 17 czerwca wykorzystywał urlop wypoczynkowy, a od 25 lipca do 5 sierpnia jest na urlopie bezpłatnym. Od 1 czerwca br. w naszej firmie wszystkim pracownikom przyznano podwyżki wynagrodzenia o 5 proc. Pracownik do 31 maja br. zarabiał 4300 zł. W poprzednim roku od września do grudnia otrzymywał dodatek specjalny pomniejszany za okresy zwolnień lekarskich. Kolejny dodatek w wysokości 500 zł miesięcznie przyznano mu od 1 lipca do 30 września br. w związku z przydzieleniem pracownikom działu nowych zadań. Jak ustalić u tego pracownika uprawnienia zasiłkowe i podstawę świadczenia? Czy uwzględnić dodatek z 2021 r.?

odpowiedź

Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe na podstawie przepisów kodeksu pracy, którego podstawę wymiaru stanowi średnie miesięczne wynagrodzenie za okres od sierpnia 2021 r. do lipca 2022 r., przy czym miesiące od stycznia do maja 2022 r. należy wykluczyć, a wynagrodzenie za grudzień, czerwiec i lipiec uzupełnić. Ponadto chorobowe nie przysługuje za okres od 2 do 5 sierpnia.

Okres zasiłkowy

Za okres chorobowej niezdolności do pracy powstałej w sierpniu br. przysługuje wynagrodzenie chorobowe, ponieważ poprzednia niezdolność, za którą przysługiwał zasiłek chorobowy, przypadła na przełom roku i trwała nieprzerwanie. Zatem od 6 czerwca uruchomił się nowy okres płatny przez pracodawcę wynagrodzeniem chorobowym (33 dni lub 14 dni choroby łącznie w roku kalendarzowym). Jednak należy tu zwrócić uwagę, że wynagrodzenie chorobowe przysługuje w takich samych przypadkach jak zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego. Z kolei zasiłek ten przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) traktuje się niemożność wykonywania pracy:
  • w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
  • wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
  • z powodu przebywania w:
– stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego;
– szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
  • wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy, nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.
Do powyższego okresu, zwanego zasiłkowym, wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również wymienione okresy niemożności wykonywania pracy.
Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie i zasiłek chorobowy, a także okresy, w których pracownik nie ma prawa do tych świadczeń z przyczyn określonych w art. 14–17 ustawy zasiłkowej, a więc np.:
  • jeżeli niezdolność spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego;
  • gdy niezdolność pracy powstała w wyniku nadużycia alkoholu (zasiłek nie przysługuje za okres pierwszych pięciu dni niezdolności;
  • ubezpieczony podjął pracę zarobkową w okresie trwania zwolnienia lekarskiego lub wykorzystywał to zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem.
Z kolei do okresu zasiłkowego nie wlicza się następujących przerw w pracy:
  • okresu niezdolności do pracy przypadającej w czasie wyczekiwania na uprawnienia do świadczeń chorobowych;
  • niezdolności do pracy przypadających w okresie urlopów: wychowawczego i bezpłatnego, a także w czasie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.
Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się także okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.
Będzie wyższa dotacja z budżetu państwa dla PFRON
Będzie wyższa dotacja z budżetu państwa dla PFRON

Zobacz również
Odnosząc to do pytania czytelnika, należy zauważyć, że pracownikowi nie rozpoczął się w sierpniu nowy okres zasiłkowy, ponieważ między 6 czerwca a 1 sierpnia nie minęło 60 dni. Innymi słowy: okres zdolności do pracy był krótszy niż 60 dni. Oznacza to, że okres tej poprzedniej, długotrwałej choroby i ten kolejny zalicza się do jednego okresu zasiłkowego. Z podstawowego, 182-dniowego okresu pozostało jeszcze 14 dni (168 + 14 = 182). Pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia chorobowego od 6 do 19 sierpnia i jest to dokładnie 14 dni. Okresu choroby przypadającej od 2 do 5 sierpnia, czyli na urlop bezpłatny, nie wlicza się bowiem do okresu zasiłkowego.

Jakie świadczenia później

Jeśli pracownik będzie nadal chorował, zasiłek już nie będzie przysługiwał. O tym, co dalej, zadecyduje lekarz. Nie później niż 60 dni przed zakończeniem okresu zasiłkowego wystawiający zaświadczenie lekarskie przeprowadza badanie i ocenia, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego albo renty z tytułu niezdolności do pracy. Przy czym wystawiający zaświadczenie lekarskie powinien poinformować ubezpieczonego o terminie takiego badania. Stosownie do wyników oceny kondycji zdrowotnej lekarz wystawia zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego, informując ubezpieczonego o potrzebie niezwłocznego zgłoszenia wniosku o świadczenie rehabilitacyjne lub rentę.
W przypadku świadczenia rehabilitacyjnego należy przypomnieć, że przysługuje ono ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. O powyższych okolicznościach orzeka lekarz orzecznik ZUS.
Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego. A zasiłek chorobowy nie przysługuje m.in. za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego. Urlop bezpłatny jest bowiem okresem przerwy w ubezpieczeniu chorobowym.
W związku z tym za okres od 2 do 5 sierpnia pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie chorobowe.

Inne miesiące...

Zasady ustalania podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego są analogiczne jak podstawy zasiłku. Podstawy wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju, nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy.
W opisanym przypadku przerwa wyniosła jeden miesiąc kalendarzowy, tj. lipiec, a to oznacza, że podstawę wynagrodzenia chorobowego należy ustalić na nowo.
Podstawę wymiaru zasiłku i wynagrodzenia chorobowego u pracownika tworzy przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Za wynagrodzenie uważa się tu przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe finansowanych ze środków pracownika (zwykle 13,71 proc.). Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie uzyskane przez pracownika u płatnika składek w okresie ubezpieczenia chorobowego, z którego tytułu przysługuje zasiłek chorobowy.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem rocznego okresu, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.
Jeżeli w obranym okresie ubezpieczony nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:
  • wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
  • przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie z miesięcy, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.
Na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku uwzględnia się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych, nawet jeżeli w tych okresach nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia na skutek zmiany stanowiska pracy lub zmiany warunków wynagradzania ustalonych w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika za okres przyjęty do obliczenia podstawy, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte.

…bez poprzedniego dodatku

Składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres po tym terminie. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia, których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu. W związku z powyższym dodatku specjalnego za miesiące z 2021 r. nie należy uwzględniać. Do bieżącej podstawy wejdzie nowy dodatek, wypłacony za lipiec. Do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy zakwalifikować okres od sierpnia 2021 do lipca 2022 r.
Od 20 grudnia 2021 r. do 5 czerwca 2022 r. pracownik chorował bez przerwy, a to oznacza, że grudzień oraz czerwiec należy uzupełnić, ponieważ przepracował co najmniej połowę każdego z nich. Urlop wypoczynkowy w czerwcu jest tu traktowany jak okres przepracowany. Uzupełnieniu podlega także lipiec, ponieważ urlop bezpłatny rozpoczął się dopiero pod koniec miesiąca.
Pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie, dlatego wystarczy przyjąć pełną kwotę z umowy o pracę, przy czym za okres od sierpnia do grudnia będzie to po 4300 zł, a po odliczeniu składek: 3710,47 zł, a od 1 czerwca – po podwyżce – 3896 zł (4515 zł – 13,71 proc.). Do wynagrodzenia za lipiec należy doliczyć dodatek specjalny (500 zł – 13,71 proc. = 431,45 zł).
Podstawa wynosi 3763,48 zł.
5 miesięcy 3710,47 zł = 18 552,35 zł
(2 miesiące × 3896 zł) + 431,45 zł = 7792 zł
Razem: 26 775,80 zł
26 775,80 zł : 7 miesięcy = 3825,11 zł ©℗
Podstawa prawna
• art. 6, art. 8, art. 9, art. 12 ust. 2 pkt 1, art. 36, art. 38, art. 41 ust. 2, art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1265)
• art. 92 par. 3 pkt 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510)
• par. 9 ust. 3–5 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 10 listopada 2015 r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz.U. poz. 2013)