Pracownica urodziła dziecko w połowie grudnia 2021 r. i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80 proc. podstawy. Przed porodem przebywała na zasiłku chorobowym (100 proc.), a na początku grudnia przez dwa dni pracowała. Zakład pracy jest płatnikiem zasiłków. Jak obliczyć zaliczkę na podatek od dochodów za grudzień i styczeń, a w szczególności od zasiłków? Pracownica ma prawo do kwoty zmniejszającej podatek oraz do podstawowych kosztów uzyskania przychodów. Nie należy do PPK.

odpowiedź

Za grudzień pracownicy przysługuje zarówno wynagrodzenie za pracę (za przepracowane dni), jak i zasiłek chorobowy oraz macierzyński. Pracodawca jako płatnik zasiłków musi obliczyć zaliczkę na podatek również od zasiłków. Jednak na potrzeby ich rozliczenia powinna być sporządzona odrębna lista wypłat. Koszty uzyskania przychodów należy potrącić, ale wyłącznie od wynagrodzenia za pracę. Natomiast kwota zmniejszająca może być również zastosowana przy ustalaniu zaliczki od zasiłków, z tym że miesięcznie przysługuje jedna norma 43,76 zł. Od 1 stycznia 2022 r. kwota ta wzrośnie do 425 zł.
Dwa różne źródła
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) w art. 10 wymienia źródła przychodów. Służy on do ustalenia sposobu opodatkowania różnego rodzaju zarobków i innych przysporzeń o charakterze dochodowym. Wśród źródeł są m.in.:
  • stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
  • działalność wykonywana osobiście;
  • pozarolnicza działalność gospodarcza;
  • kapitały pieniężne;
  • najem, dzierżawa;
  • inne źródła.
Za przychody z innych źródeł uważa się w szczególności:
  • kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
  • kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego;
  • wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego;
  • zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego;
  • alimenty;
  • stypendia;
  • świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach;
  • dotacje (subwencje);
  • dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów zaklasyfikowanych do pozostałych wymienionych w art. 10 PIT.
Zatem pierwszy wniosek jest taki, że przychody ze stosunku pracy i zasiłki z ubezpieczenia społecznego – tj. zasiłki chorobowy, opiekuńczy, macierzyński, wyrównawczy oraz świadczenie rehabilitacyjne – należą do dwóch odrębnych źródeł przychodów, co wpływa na sposób ustalania zaliczek na podatek od tych należności. Choć obie są opodatkowane według zasad ogólnych, czyli według skali podatkowej, to różnica dotyczy kosztów uzyskania przychodów.
Obowiązki płatnika
Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej będące zakładami pracy są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy (...).
Zaliczki za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:
  • za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy nie przekroczył kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali – 17 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu;
  • za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali – 17 proc. od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32 proc. od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali;
  • za miesiące następujące po miesiącu, o którym mowa w pkt 2 – 32 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu.
Za dochód uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody w rozumieniu art. 12 (ze stosunku pracy i pokrewnych) oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez ubezpieczonego.
Koszty tak, ulga nie
Koszty uzyskania są jednak związane wyłącznie z przychodami ze stosunku pracy i pokrewnych. Wynoszą miesięcznie 250 zł lub 300 zł, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę. Koszty są potrącalne w przypadku uzyskania przez daną osobę przychodu ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych. Warunkiem ich naliczenia nie jest faktyczne świadczenie pracy ani nawet pozostawanie w stosunku pracowniczym w chwili osiągnięcia przychodu z tego źródła. Jeżeli więc w danym miesiącu pracownik otrzymał zarówno przychód ze stosunku pracy – np. wynagrodzenie, premię – jak i zasiłek, to koszty mają zastosowanie do przychodu z etatu, przy czym nie mogą one przekroczyć wysokości przychodu ze stosunku pracy. Jeśli natomiast pracownik otrzymał wyłącznie zasiłek, np. chorobowy lub macierzyński, to przy obliczaniu zaliczki na podatek koszty nie występują.
Okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie wlicza się do limitu korzystania z małego ZUS plus
Okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie wlicza się do limitu korzystania z małego ZUS plus

Zobacz również
Jeśli chodzi o kwotę zmniejszającą podatek, to odlicza się ją od obliczonej zaliczki na podatek, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożył zakładowi pracy oświadczenie o wzorze PIT-2, w którym stwierdził, że:
  • nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;
  • nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
  • nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podatek według skali podatkowej na podstawie art. 44 ust. 3 PIT (tj. dochodów z działalności gospodarczej);
  • nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
  • ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.
Oświadczenia PIT-2 nie składa się, jeżeli stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie.
W 2021 r. miesięczna kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek wynosi 43,76 zł (525,12 zł x 1/12). Kwoty tej nie uwzględnia się, począwszy od miesiąca, w którym zaliczka na podatek wynosi wyłącznie 32 proc., lub w przypadku gdy pracownik złoży oświadczenie, że za dany rok jego dochody przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali albo gdy stan faktyczny z oświadczenia PIT-2 uległ zmianie.
Podsumowując, kwota zmniejszająca podatek, w przeciwieństwie do kosztów uzyskania przychodów, ma zastosowanie do zasiłków z ubezpieczenia społecznego. Jeśli pracodawca jest w danym roku płatnikiem zasiłków (przy aktualnym PIT-2), to odlicza ją nawet wtedy, gdy w danym miesiącu zasiłek był jedyną wypłatą dla pracownika. Wszystkie zasiłki nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ani na ubezpieczenie zdrowotne. Zatem za miesiąc, w którym pracownik uzyskał wyłącznie zasiłek macierzyński lub zasiłek chorobowy i macierzyński, należna jest zaliczka na podatek obliczona bezpośrednio od kwoty brutto świadczenia. Nie stosuje się bowiem ani kosztów uzyskania przychodów, ani składek na ZUS.
Warto przypomnieć, że jeśli pracownik korzysta z ulgi „zerowy PIT dla młodych” (do 26 lat), a uzyska zasiłek, to pracodawca pobiera zaliczkę na podatek od tego zasiłku, ponieważ przychody z innych źródeł nie są objęte tym zwolnieniem. Podobnie będzie z przyszłorocznymi nowymi zwolnieniami z podatku dochodowego, np. ulgą za osiedlenie w Polsce czy ulgą dla rodziców co najmniej czwórki dzieci.
Od 1 stycznia 2022 r. miesięczna kwota zmniejszająca podatek wzrośnie do 425 zł. Będzie ona miała zastosowanie do wszystkich zaliczek na podatek, również tych w wysokości 32 proc. Nowa ulga, zwana potocznie ulgą dla klasy średniej, nie będzie dotyczyła zasiłków, co oznacza, że w kwocie przychodu, po osiągnięciu którego ulga będzie odliczana, nie mieszczą się zasiłki. Nie są bowiem przychodami ze stosunku pracy. ©℗
Ile do wypłaty za grudzień... ©℗
Pracownica w grudniu 2021 r. uzyskała przychód ze stosunku pracy w wysokości 280 zł oraz zasiłek chorobowy 100 proc. za 14 dni w wysokości 1691,28 zł i zasiłek macierzyński – 80 proc. za 17 dni w kwocie 1642,95 zł.
Wynagrodzenie
1. Wynagrodzenie 280 zł
2. Składki na ubezpieczenia społeczne 38,39 zł
3. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej 241,61 zł
4. Składka zdrowotna:a) wyliczona (wiersz 3 x 9 proc.)b) należna do ZUS po obniżeniu do wysokości zaliczki PITc) do odliczenia od podatku dochodowego (wiersz 3 x 7,75 proc.) 21,74 zł0 zł (patrz wiersz 8)0 zł
5. Przychód 280 zł
6. Koszty uzyskania przychodów 250 zł
7. Podstawa opodatkowania po zaokrągleniu (wiersz 1 – wiersz 6 – wiersz 2) 0 zł
8. Zaliczka na podatek 0 zł
9. Kwota do wypłaty (wiersz 1 – wiersz 2 – wiersz 4b – wiersz 8) 241,61 zł
Zasiłki
1. Zasiłek chorobowy 2. Zasiłek macierzyński 1691,28 zł + 1642,95 zł = 3334,23 zł
2. Podstawa opodatkowania po zaokrągleniu 3334 zł
3. Zaliczka na podatek po zaokrągleniu (wiersz 2 x 17 proc.) – 43,76 zł 523 zł
4. Kwota do wypłaty (wiersz 1 – wiersz 3) 2811,23 zł
Dochód ze stosunku pracy był na tyle niski, że nie powstał obowiązek zapłaty podatku, dlatego kwotę zmniejszającą podatek można zastosować przy obliczeniu zaliczki od zasiłków.
…a ile za styczeń ©℗
Za styczeń 2022 r. zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru wyniesie 2995,96 zł.
1. Zasiłek macierzyński 2995,96 zł
2. Podstawa opodatkowania po zaokrągleniu 2996 zł
3. Zaliczka na podatek po zaokrągleniu (wiersz 2 x 17 proc.) – 425 zł (kwota zmniejszająca podatek) 84 zł
4. Kwota do wypłaty (wiersz 1 – wiersz 3) 2911,96 zł
Podstawa prawna
•art. 18 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
•art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; Dz.U. z 2021 r. poz. 2120)
•art. 10, art. 20, art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105)
•ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105)