Zmiany w ubezpieczeniach społecznych: Część IV. Świadczenia wypadkowe

Niektórzy płatnicy twierdzili, że zdarzenia niebędące wypadkiem, a tylko z nim zrównane, nie powinny być uwzględniane w ZUS IWA jako wypadki przy pracy, bo to zrównanie dotyczy tylko kwestii wypłaty świadczeń. Nowelizacja te wątpliwości usuwa. Co jeszcze się zmieni?

to wchodzi w życie 18 września 2021 r.

Definicja wypadku przy pracy

Artykuł 3 ust. 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205; dalej: ustawa wypadkowa) określa zdarzenia, które ustawa traktuje na równi z wypadkiem przy pracy „w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie” ‒ np. podczas podróży służbowej. Niektórzy płatnicy twierdzili, że zdarzenia niebędące wypadkiem, a tylko z nim zrównane, nie powinny być uwzględniane w ZUS IWA jako wypadki przy pracy, bo to zrównanie dotyczy tylko kwestii wypłaty świadczeń.

Nowelizacja te wątpliwości usuwa. Nowe wprowadzenie do wyliczenia w ust. 2 będzie brzmiało: „na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ: (...)”. Usunięto sporne wyrażenie „w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie”. Tym samym nie będzie już wątpliwości, że płatnicy powinni ujmować w informacji ZUS IWA ten rodzaj zdarzenia.

Wysokość stopy procentowej składki wypadkowej

Stopa składki wypadkowej, w przeciwieństwie do pozostałych składek, różni się w zależności od płatnika. W przypadku większych (powyżej 9 ubezpieczonych) stopę tę ustala ZUS. Jest ona uzależniona m.in. od liczby wypadków przy pracy, jakie miały miejsce u płatnika, i rodzaju działalności, jaką on prowadzi. Nowelizacja wprowadza kilka zmian dotyczących ustalenia tej stopy.

Jedną z niejasnych kwestii dotyczących zasad ustalania składki jest, czy ustalona składka podlega sukcesji, np. w przypadku przekształcenia jednoosobowej działalności w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. ZUS w większości przypadków stał na stanowisku, że nie jest to możliwe, z czym nie zgadzały się (zazwyczaj) sądy. Nowelizacja, wprowadzając zmiany do art. 27 ust. 2 ustawy wypadkowej, sprawę przesądza. Zgodnie z jego treścią do stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się odrębnych przepisów o sukcesji praw i obowiązków w przypadku przekształceń, łączenia się lub podziału płatników składek. Oznacza to, że w takich sytuacjach nowo powstały podmiot będzie musiał mieć obliczoną stopę procentową ponownie.

Doprecyzowanie przepisów

Poza tą znacząca zmianą nowelizacja wprowadziła do ustawy wypadkowej jeszcze kilka innych o charakterze doprecyzowującym.

Zmiany w ubezpieczeniach społecznych: Część III. Nowelizacja nie ominęła także zasiłków

Do art. 29 dodano ust. 3, zgodnie z którym przy oznaczaniu rodzaju działalności, co jest konieczne do obliczenia stopy procentowej, w przypadku płatnika osoby fizycznej posiadającego ustalony odrębnie więcej niż jeden rodzaj przeważającej działalności, przyjmuje się ten wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

O wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym ZUS powinien zawiadomić płatnika nie później niż do 20 kwietnia danego roku. Po wejściu w życie nowelizacji zawiadomienie to powinno być doręczone w postaci elektronicznej na profilu na PUE ZUS.

Zmianie ulega również art. 33 ust. 2 ustawy wypadkowej, z którego wynikają okoliczności ustalania zaliczkowej wysokości stopy procentowej składki wypadkowej. W dotychczasowym brzmieniu działo się tak, gdy przed upływem terminu opłacania składek płatnik nie otrzymał z urzędu statystycznego zaświadczenia o wpisie do rejestru REGON zawierającego informację o rodzaju prowadzonej działalności według PKD. Po zmianach zaliczkowa stopa będzie ustalana do momentu ujęcia w rejestrze.

Aby ZUS mógł obliczyć stopę procentową, płatnicy zobowiązani są do corocznego przekazania ZUS informacji zawierającej m.in. liczbę ubezpieczonych zgłaszanych do ubezpieczenia wypadkowego. Jeśli w trakcie kontroli inspekcja pracy stwierdzi, że podane przez płatnika dane były nieprawdziwe, to kontrolerzy przekazują właściwe dane.

Nowelizacja dopuszcza możliwości wystąpienia przez ZUS o przeprowadzenie kontroli pracy płatnika. Zgodnie z nowo dodanym art. 35 ust. 2 ustawy wypadkowej będzie to możliwe, gdy płatnicy złożą do ZUS korektę informacji dotyczącej liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

to wchodzi w życie 1 stycznia 2022 r.

Wypłata świadczeń wypadkowych

Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych będących płatnikami składek na własne ubezpieczenia oraz członków ich rodzin wypłata świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego jest wstrzymana, jeśli w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekracza 6,60 zł. Prawo do świadczeń przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu sześciu miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie tych świadczeń z tytułu choroby zawodowej. Takie zasady są dziś. Nowelizacja zmienia próg zadłużenia z 6,60 zł na 1 proc. minimalnego wynagrodzenia – analogicznie do nowo wprowadzonych zasad do ustawy zasiłkowej.