Jestem już po pięćdziesiątce i coraz trudniej znaleźć mi „oskładkowaną” pracę, a wydłużony ostatnio okres pracy oddala moment przejścia na emeryturę. Zastanawiam się, czy mam szansę na świadczenie przedemerytalne – pisze pani Iwona. – Czy jest ono wypłacane do czasu późniejszego przejścia na emeryturę w związku z przesuniętym wiekiem zakończenia aktywności zawodowej i jakie warunki trzeba spełnić – pyta.
Warunki konieczne do skorzystania z możliwości przejścia na świadczenie przedemerytalne można podzielić na dwie grupy. W pierwszej są te jednakowe dla wszystkich, którzy się o nie ubiegają, druga zawiera warunki szczególne, zindywidualizowane.
Przede wszystkim każdy ubiegający się o świadczenie przedemerytalne musi mieć status osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku, być w odpowiednim wieku i posiadać odpowiednio długi staż pracy, a więc wykazać się latami składkowymi i nieskładkowymi.
Okresy składkowe to ogólnie ujmując lata pracy, w których opłacona była składka na ubezpieczenia społeczne lub prowadzona pozarolnicza działalność gospodarcza. Nieskładkowe to bezczynność zawodowa, np. czas studiów, urlop wychowawczy, zasiłek chorobowy, praca w gospodarstwie własnym lub rodziców, okresy kombatanckie. Przy obliczaniu świadczeń okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać jednej trzeciej składkowych, gdyż zalicza się je tylko jako uzupełnienie brakujących okresów składkowych.
Kryteria dotyczące wieku i stażu są różne w zależności od przyczyn rozwiązania przez firmę umowy o pracę, gdyż kolejny warunek to właśnie konieczność utraty pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Nie można więc zwolnić się samemu ani np. dyscyplinarnie.
Świadczenie przedemerytalne otrzyma osoba, która spełnia jeden z wymienionych warunków.
Jeśli straciła pracę z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy:
● musi mieć ukończone co najmniej 56 lat (kobieta) albo co najmniej 61 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania umowy o pracę (lub stosunku służbowego) i osiągnąć co najmniej 20 lat (kobieta) i 25 lat (mężczyzna) stażu pracy;
● bez względu na wiek, gdy do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę jej staż pracy wynosił co najmniej 34 lata (kobieta) i 39 lat (mężczyzna).
Jeśli straciła pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy (np. likwidacja stanowiska, zwolnienia grupowe, inne przyczyny ekonomiczne):
● ma ukończone co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania umowy o pracę (lub stosunku służbowego) oraz udowodni 30-letni (kobieta) i 35-letni staż pracy (mężczyzna);
● bez względu na wiek, jeśli do dnia rozwiązania umowy (stosunku służbowego) ma staż pracy wynoszący co najmniej 35 lat (kobieta) lub 40 lat (mężczyzna).
Warunkiem koniecznym w wymienionych sytuacjach jest przepracowanie w zwalniającej firmie co najmniej sześciu miesięcy.
Kolejne sytuacje dające prawo do świadczenia przedemerytalnego dotyczą pracowników branżowych, którzy:
● byli zatrudnieni w dniu 28 września 1997 r. w zakładach produkujących wyroby zawierające azbest i w zakładach, które zaprzestały produkcji azbestu, byli oddelegowani do tych zakładów lub zatrudnieni w przedsiębiorstwach powstałych w wyniku przekształcenia, podziału lub połączenia tych zakładów do czasu zaprzestania produkcji wyrobów zawierających azbest oraz rozwiązali umowę o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy i wykażą staż pracy wynoszący 20 lat (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna), w tym co najmniej 10 lat w zakładach produkujących azbest;
● byli pracownikami stoczni, które objęto postępowaniem kompensacyjnym (dostają świadczenie po spełnieniu specjalnych warunków).
Do świadczenia przedemerytalnego mają też prawo prowadzący przynajmniej przez dwa lata (bez przerwy) działalność gospodarczą i opłacający w tym czasie składki na ubezpieczenia społeczne, pod warunkiem ogłoszenia upadłości firmy. Dodatkowy warunek: ukończone 56 lat (kobieta) lub 61 lat (mężczyzna) i udowodnione co najmniej 20 lat stażu (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna).
Kolejną uprawnioną grupą są renciści tracący prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, którą pobierali przez pięć lat bez przerwy. W ich przypadku dodatkowe warunki to: co najmniej 55 lat życia i 20 lat stażu (kobieta) lub 60 lat życia i 25 lat stażu (mężczyzna), zarejestrowanie się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni od utraty renty.
Uwaga! Stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego wydłuża czas pobierania świadczenia przedemerytalnego. Od 1 marca 2013 r. wyskość wsparcia wynosi 975,78 zł.
Podstawa prawna
Art. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170).
Każda osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne musi spełnić te same warunki ogólne. Przede wszystkim powinna zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny, a następnie przez sześć miesięcy pobierać zasiłek dla bezrobotnych. W okresie jego pobierania osoba taka nie może odmówić bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia zaproponowanego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a także prac interwencyjnych lub robót publicznych. Następnie składa ona w oddziale ZUS właściwym ze względu na własne miejsce zamieszkania (za miejsce zamieszkania uważa się miejsce ostatniego zameldowania na pobyt stały) wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego na formularzu ZUS Rp-26. Ma na to 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy zaświadczenia potwierdzającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub 14 dni od ustania zatrudnienia, w tym w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej. W szczególnie uzasadnionych przypadkach – po wystąpieniu zainteresowanego – ZUS może przywrócić termin złożenia wniosku.
Do wniosku powinny być dołączone odpowiednie dowody, niezbędne do ustalenia uprawnienia, m.in.:
● zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy, potwierdzające co najmniej 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, fakt aktualnego zarejestrowania jako bezrobotny oraz zawierające potwierdzenie, iż w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych wnioskodawca nie odmówił propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez uzasadnionej przyczyny,
● świadectwo pracy stwierdzające, na jakiej podstawie prawnej został rozwiązany stosunek pracy lub stosunek służbowy albo inny dokument, z którego wynika ta podstawa,
● postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości – w przypadku osób, które prowadziły pozarolniczą działalność,
● świadectwo pracy potwierdzające zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
● dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe (np. świadectwa pracy, legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy, zaświadczenia, lub inne dokumenty właściwych organów, urzędów lub organizacji).