Podwładny, który rozwiązał stosunek pracy z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków przez zatrudniającego, może ubiegać się o wsparcie przedemerytalne. Musi on jednak spełnić wszystkie warunki przewidziane w przepisach.
Do osób mogących ubiegać się o świadczenie przedemerytalne należą te, których stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy – w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Chodzi tu m.in. o sytuacje, gdy zwolnienie nastąpiło:
zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących załogi (w ramach zwolnień grupowych) lub zgodnie z przepisami kodeksu pracy (w przypadku rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę zatrudniającego mniej niż 20 pracowników),
z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych lub technologicznych.
W tych sytuacjach inicjatorem rozwiązania stosunku pracy jest pracodawca. Nie zawsze jednak musi tak być. W niektórych przypadkach świadczenie przedemerytalne może być przyznane również wtedy, gdy zatrudniony rozwiązał stosunek pracy z własnej inicjatywy.

Przyczyny dotyczące pracodawcy

W wyniku nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która weszła w życie 1 lutego 2009 r., do przyczyn dotyczących zakładu pracy zalicza się również rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 par. 11 kodeksu pracy – z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec podwładnego. Rozwiązanie stosunku pracy w takim trybie stanowi więc odrębną podstawę umożliwiającą uzyskanie prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Przepisy kodeksu pracy nie określają katalogu sytuacji, w których zatrudniony może rozwiązać stosunek pracy z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków, jakiego się dopuścił wobec niego pracodawca. Niewątpliwie jednak takie uprawnienie przysługuje podwładnemu m.in. w przypadku:
niewypłacania przez pracodawcę wynagrodzenia za pracę lub nagminnego wypłacania pensji po terminie,
naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, stwarzającego dla pracownika zagrożenie życia lub zdrowia,
powtarzającego się naruszania przepisów dotyczących czasu pracy lub urlopów wypoczynkowych, mimo sprzeciwu zatrudnionego. [przykład 1]

Niezbędne wiek i staż

Warunkiem uzyskania świadczenia przedemerytalnego przez osoby, które rozwiązały z pracodawcą stosunek pracy w trybie art. 55 par. 11 k.p., jest ukończenie wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz posiadanie okresu uprawniającego do emerytury w wymiarze co najmniej 30 lat (kobieta) i 35 lat (mężczyzna). Obydwa te warunki muszą być spełnione do dnia rozwiązania stosunku pracy. Ponadto zatrudnienie to musi trwać przynajmniej 6 miesięcy. Przepisy przewidują również możliwość uzyskania świadczenia przedemerytalnego bez względu na osiągnięty wiek. Dotyczy to osób zatrudnionych przynajmniej przez 6 miesięcy u pracodawcy, który ich zwolnił, o ile najpóźniej w dniu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy posiadały okres uprawniający do emerytury w wymiarze co najmniej 35 lat (kobieta) lub 40 lat (mężczyzna). [przykład 2]

ZUS zaliczy pracę na roli

Jednym z warunków uzyskania świadczenia przedemerytalnego przez osoby, które rozwiązały stosunek pracy z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika, jest udowodnienie odpowiedniego okresu uprawniającego do emerytury.
Przy ustalaniu tego stażu uwzględniane są wszystkie przebyte przez ubezpieczonego okresy składkowe i nieskładkowe, wymienione w art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Obowiązuje przy tym ogólne zastrzeżenie, że okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Ustalając okres uprawniający do emerytury, ZUS uwzględnia również okresy ubezpieczenia za granicą w państwach, z którymi łączą Polskę umowy międzynarodowe w zakresie zabezpieczenia społecznego (m.in. okresy przebyte na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej). Jeżeli suma okresów składkowych, nieskładkowych oraz zagranicznych nie jest wystarczająca do przyznania świadczenia przedemerytalnego, ZUS może – w zakresie uzupełniającym – uwzględnić również okresy pracy w gospodarstwie rolnym, wymienione w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i niezaliczone przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty rolniczej. Należą do nich:
okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki przewidziane w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,
okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16. roku życia, przypadające przed 1 lipca 1977 r.,
okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia, przypadające przed 1 stycznia 1983 r.

Dodatkowe wymogi

Osoby, których stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy, muszą ponadto spełnić pewne ogólne warunki, wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego od wszystkich osób ubiegających się o to świadczenie, tj.:
pobierać zasiłek dla bezrobotnych przynajmniej przez 6 miesięcy,
w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówić powiatowemu urzędowi pracy bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a także zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
złożyć wniosek o świadczenie przedemerytalne wraz z odpowiednią dokumentacją w ciągu 30 dni od daty wydania przez powiatowy urząd pracy zaświadczenia potwierdzającego pobieranie przynajmniej przez 6 miesięcy zasiłku dla bezrobotnych, a w dniu zgłoszenia tego wniosku nadal posiadać status osoby bezrobotnej. [przykład 3]

PRZYKŁAD 1

Brak wynagrodzenia
Pracownik był zatrudniony w spółce, która od pewnego czasu miała poważne kłopoty finansowe. Przez ostatnich kilka miesięcy nie otrzymywał wynagrodzenia. W tej sytuacji postanowił rozwiązać stosunek pracy z powodu ciężkiego naruszenia przez spółkę podstawowych obowiązków wobec pracownika, w trybie art. 55 par. 11 k.p. Pomimo, że ustanie zatrudnienia nie nastąpiło z inicjatywy zakładu pracy, ubezpieczony będzie mógł ubiegać się o przyznanie świadczenia przedemerytalnego.

PRZYKŁAD 2

Po zakończeniu umowy
Podwładna 31 października 2012 r. rozwiązała stosunek pracy z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę (u którego była zatrudniona przez kilka ostatnich lat) jego podstawowych obowiązków wobec niej. Do tego czasu udowodniła okres uprawniający do emerytury wynoszący 31 lat. Wymagany wiek 55 lat osiągnęła jednak dopiero 15 stycznia 2013 r. W związku z tym, że miało to miejsce już po ustaniu zatrudnienia, a ubezpieczona nie udowodniła 35-letniego stażu zwalniającego z warunku ukończenia tego wieku, nie będzie mogła nabyć prawa do świadczenia przedemerytalnego.

PRZYKŁAD 3

Zaświadczenie powiatowego urzędu pracy
Zatrudniony z końcem grudnia ubiegłego roku rozwiązał, w trybie art. 55 par. 11 k.p., stosunek pracy z pracodawcą, który przez 7 ostatnich miesięcy nie płacił mu wynagrodzenia. Do tego czasu ukończył 60 lat oraz udowodnił 36-letni okres składkowy i nieskładkowy. Kilka dni później zarejestrował się w powiatowym urzędzie pracy i uzyskał prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Po upływie 6 miesięcy pobierania tego zasiłku 23 lipca b.r. zgłosił wniosek o świadczenie przedemerytalne. Do wniosku dołączył m.in. zaświadczenie powiatowego urzędu pracy potwierdzające, że:
● pobierał zasiłek przez wymagany okres,
● nie odmówił w tym okresie podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
● nadal jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna.
W związku z tym, że wnioskodawca spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego, ZUS ustalił mu prawo do tego świadczenia.
Podstawa prawna
Art. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. nr 170).
Art. 6, art. 7, art. 10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).
Art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.).
Art. 55 par. 11 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).