Dodatki i deputat: Na jakie świadczenia mogą liczyć emeryci

Jeszcze przed emeryturą seniorom przysługuje ochrona przed zwolnieniem z pracy. Zobacz, jaka ochrona przed zwolnieniem przysługuje seniorowi>> Po osiągnięciu wieku emerytalnego ochrona się kończy, seniorzy zyskują jednak nowe przywileje, w tym mogą otrzymywać kilka rodzajów świadczeń.

Świadczenie emerytalne. Powszechna emerytura przysługuje osobom, które osiągnęły odpowiedni wiek emerytalny. Co prawda, od 1 stycznia 2013 roku zaczęto podwyższać wiek emerytalny - do pułapu, który ostatecznie miał osiągnąć 67 lat dla kobiet i mężczyzn - jednak nowa ustawa, która wejdzie w życie 1 października 2017 roku, ponownie obniża wiek emerytalny do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Jak wygląda ochrona przed zwolnieniem po reformie emerytalnej, dowiesz się tutaj>>

Wysokość emerytury zależy natomiast od sumy odprowadzonych składek emerytalnych. Świadczenie podlega też waloryzacji od dnia 1 marca każdego roku - oto, ile wyniesie waloryzacja emerytur w 2018 roku>> Jak ZUS oblicza wysokość emerytury, dowiesz się z naszej galerii:

Dodatki do emerytur. Oprócz podstawowego świadczenia emeryt może starać się w ZUS o szereg dodatków, w tym o dodatek pielęgnacyjny. Przysługuje on osobie, która została uznana za całkowicie niezdolną do pracy. Z urzędu jest przyznawany osobom, które ukończyły 75 lat, a młodsi seniorzy muszą złożyć wniosek, na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS. Od 1 marca 2017 r. dodatek pielęgnacyjny wynosi 209,59 zł.

Specjalne dodatki przysługują też osobom poszkodowanych w wyniku działań wojennych. Kombatantom przysługuje więc dodatek kombatancki w wysokości 209,59 zł oraz dodatek kompensacyjny w wysokości 15 proc. dodatku kombatanckiego (31,44 zł).

Kombatantom oraz innym osobom będącym ofiarami represji wojennych i okresu powojennego przysługuje również dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji w wysokości 314,39 zł. Żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych przysługuje świadczenie w wysokości (w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy) od 10,51 zł do 209,59 zł.

Wysokość dodatku weterana poszkodowanego jest uzależniona od uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek wypadku pozostającego w związku z działaniami poza granicami państwa lub choroby nabytej podczas wykonywania zadań lub obowiązków służbowych w ramach działań poza granicami państwa. Podstawę wymiaru dodatku weterana poszkodowanego stanowi najniższa emerytura, czyli od marca 2017 roku 1000 zł.W efekcie dodatek wynosi :

• od 10 do 20 proc. uszczerbku - 10 proc. podstawy wymiaru, czyli 100 zł,
• od 21 do 30 proc. uszczerbku - 20proc. podstawy wymiaru, czyli 200 zł,
• od 31 do 40 proc. uszczerbku - 30 proc. podstawy wymiaru, czyli 300 zł,
• od 41 do 50 proc. uszczerbku - 40 proc. podstawy wymiaru, czyli 400 zł,
• od 51 do 60 proc. uszczerbku - 50 proc. podstawy wymiaru, czyli 500 zł,
• od 61 do 80 proc. uszczerbku - 60 proc. podstawy wymiaru, czyli 600 zł.
• powyżej 80 proc. uszczerbku - 80 proc. podstawy wymiaru, czyli 800 zł.

Natomiast osoby, które w czasie okupacji prowadziły tajne nauczanie lub przed dniem 1 września 1939 r. nauczały w języku polskim w szkołach polskich na terenie III Rzeszy Niemieckiej oraz byłego Wolnego Miasta Gdańska mają prawo do dodatku za tajne nauczanie wynoszącego 209,59 zł.

Dodatkowe świadczenie przysługuje również osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR. Dodatek dla deportowanych przysługuje za każdy pełny miesiąc trwania pracy (nie więcej jednak łącznie niż za 20 miesięcy pracy przymusowej). W zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy świadczenie wynosi od 10,51 zł do 209,59 zł.

Specjalne świadczenie pieniężne dla cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych przysługuje ponadto osobom, które nie wchodziły w skład formacji wojskowych, zmilitaryzowanych służb państwowych lub formacji zbrojnych ruchu oporu i doznały naruszenia organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy poprzez utratę wzroku. Ponadto musiało to mieć miejsce w wyniku działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 lub też eksplozji niewypałów lub niewybuchów pozostałych po wojnie 1939-1945, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Świadczenie to przysługuje w kwocie renty socjalnej - od marca 2017 r. jest to 840 zł.

Ryczałt energetyczny. Kombatantom (oraz wdowie lub wdowcowi po kombatancie), osobom, które były ofiarami represji oraz żołnierzom zastępczej służby wojskowej przysługuje także ryczałt energetyczny. Wynosi on 50 proc. taryfowych opłat za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej i cieplnej. Ryczałt przyznaje ZUS na wniosek emeryta.

Deputat węglowy. Emerytowi, który był pracownikiem kolejowym przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Emeryci nabywają prawo do ekwiwalentu z dniem przyznania emerytury. Świadczenie wypłaca ZUS w dwóch terminach wraz z wypłatą emerytury: w marcu za okres od 1 stycznia do 30 czerwca oraz we wrześniu - za okres od 1 lipca do 31 grudnia każdego roku.

Pomoc społeczna. Seniorzy mogą starać się także o wsparcie z pomocy społecznej. Zasiłek z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, jeśli dochód dla osoby samotnie gospodarującej nie przekracza kwoty 634 zł, natomiast dla osoby w rodzinie – kwota 514 zł.

Są trzy rodzaje zasiłków z pomocy społecznej. Zasiłek stały przysługuje osobom całkowicie niezdolnym do pracy, których dochody nie wystarczają na utrzymanie. Jego maksymalna wysokość na osobę, która gospodaruje razem z rodziną, stanowi różnicę między kryterium dochodowym a dochodem na osobę w rodzinie. Kwota zasiłku nie może być jednak niższa niż 30 zł miesięcznie.

Zasiłek okresowy przysługuje osobom, które przejściowo znalazły się w szczególnie trudnej sytuacji, a nie mają żadnych dochodów lub ich dochody nie wystarczają na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych - chodzi zwłaszcza o przypadki długotrwałej choroby czy niepełnosprawności. W przypadku rodziny zasiłek okresowy ustala się do wysokości różnicy między kryterium dochodowym a dochodem tej rodziny. Kwota zasiłku nie może być niższa niż 20 zł.

Są jeszcze zasiłki celowe, przyznawane na pokrycie określonych wydatków, na przykład na zakup żywności, leków, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów czy kosztów leczenia.

Wczasy pod gruszą. Emeryci mogą wreszcie ubiegać się o dofinansowanie z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w firmie, w której przeszli na emeryturę. Jeśli po przekroczeniu wieku emerytalnego dana osoba nadal pracuje, dodatkowe świadczenie przysługuje jej na zasadach dotyczących pracowników firmy.

Z Funduszu można finansować między innymi różnego rodzaju świąteczne prezenty dla podwładnych, bony (talony) do zrealizowania w wyznaczonych punktach, upominki rzeczowe, świadczenia pieniężne wypłacane w gotówce bądź w postaci kart przedpłaconych. Z ZFŚS pracodawca może również pokryć koszty (lub ich część) zakupu karnetów sportowych czy biletów na imprezy kulturalne. W ramach Funduszu były pracodawca może także dofinansować wypoczynek seniora, czyli tzw. wczasy pod gruszą.

>>Czytaj też: Wakacje pod gruszą i palmą na koszt pracodawcy

Dofinansowanie z ZFŚS jest zwolnione ze składek ZUS, a z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) tylko do kwoty 380 zł rocznie.