Subskrybuj nas na Youtube
Pan Maciej jest nauczycielem. – Wiem, że istnieje nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Chciałbym je uzyskać, ale nie jestem pewien, czy spełniam warunki. Kolega z pracy, który rok temu ubiegał się o nie, został odprawiony z kwitkiem. Podobno dlatego, że po tym, jak został zwolniony ze szkoły, przez pół roku prowadził własną działalność. Też miałem taki pomysł, ale teraz nie wiem, czy warto – zastanawia się czytelnik.
Skoro pan Maciej zastanawia się nad nauczycielskim świadczeniem kompensacyjnym, powinien raczej zapomnieć o rozpoczęciu prowadzenia działalności po rezygnacji z pracy w szkole. Zgodnie z przepisami świadczenie kompensacyjne mogą uzyskać nauczyciele, wychowawcy i pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych oraz niepublicznych przedszkolach, szkołach, placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych lub w ośrodkach, które umożliwiają udział w zajęciach dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym. Najważniejsze jednak, że może ono zostać przyznane tylko osobie, która przed zgłoszeniem wniosku pracowała na stanowisku nauczyciela. Jeśli ustanie stosunek pracy i nauczyciel aż do czasu zgłoszenia wniosku nie wykonywał żadnego zatrudnienia ani nie prowadził działalności – świadczenie otrzyma. Jeśli podejmie inny rodzaj pracy albo pozarolniczą działalność gospodarczą – traci taką możliwość.
To jednak tylko jeden z warunków, jakie należy spełnić. By ZUS wypłacił świadczenie, przede wszystkim trzeba osiągnąć wymagany przez ustawę wiek. Do końca ubiegłego roku był on jednakowy dla kobiet i mężczyzn (55 lat), teraz zależy od roku, w którym zostanie osiągnięty (np. co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 56 lat dla mężczyzn – w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2015–2016). Pan Maciej nie pisze, ile ma lat, dlatego trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy ma prawo ubiegać się o świadczenie. Łatwo to jednak sprawdzić – jeśli ukończy 56 lat w tym lub przyszłym roku, może się już o nie starać. Uwaga! Dla ustalenia wieku wymaganego do przyznania świadczenia nie ma znaczenia data zgłoszenia wniosku. Prawo do niego mają również osoby, które urodziły się przed 1954 rokiem, czyli te, które skończyły 55 lat przed 2009 rokiem.
Oprócz osiągnięcia odpowiedniego wieku konieczne jest wykazanie odpowiedniego okresu składkowego i nieskładkowego, który wynosi co najmniej 30 lat, w tym 20 lat wykonywania pracy we wspomnianych placówkach, co najmniej na pół etatu. Przy ustalaniu stażu nie będzie więc możliwe uwzględnienie okresów pracy nauczycielskiej wykonywanej np. w 1/3 obowiązkowego wymiaru zajęć. Mogą być natomiast wliczone do 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, o ile zostały przebyte po 14 listopada 1991 roku. Co istotne, przy ustalaniu okresu pracy nauczycielskiej nie uwzględnia się czasu niewykonywania pracy, za który nauczyciel otrzymał wynagrodzeniu – może być to urlop dla poratowania zdrowia, urlop szkoleniowy lub urlop udzielony w celu dalszego kształcenia się. Do 20-letniego stażu pracy nie będą też brane pod uwagę okresy urlopów wychowawczych, urlopu bezpłatnego czy służby wojskowej.
Wciąż wiele osób nie wie, jak poprawnie wyliczyć okresy składkowe i nieskładkowe. W dużym uproszczeniu okresy składkowe to te, podczas których były opłacane składki, czyli zatrudnienie, prowadzenie działalności gospodarczej i takie, za które składka nie była opłacona, bo nie było takiego obowiązku. Okresy nieskładkowe to brak aktywności zawodowej – niezdolność do pracy, zasiłki chorobowe, studia wyższe. Okresy nieskładkowe są uwzględniane w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Jeśli zbiegają się w czasie, uwzględniony zostanie okres korzystniejszy dla świadczeniobiorcy.
Kolejny warunek otrzymania świadczenia kompensacyjnego to rozwiązanie stosunku pracy na swój wniosek. Prawo do niego będzie przysługiwać również wtedy, gdy praca ustała z powodu całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły, która spowodowała zmniejszenie liczby oddziałów, i zmian w planie nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.
Kiedy można dostać świadczenie i w jakiej wysokości
Prawo do świadczenia kompensacyjnego powstaje z dniem spełnienia ostatniego z wymaganych warunków. Jeśli więc nauczyciel spełnia wszystkie warunki, a wciąż pracuje, to będzie mu ono przysługiwać następnego dnia po ustaniu stosunku pracy. Jeśli w trakcie spełnienia ostatniego warunku jest na zasiłku chorobowym albo świadczeniu rehabilitacyjnym, to na świadczenie może liczyć dopiero, gdy zaprzestanie jego pobierania.
Świadczenie kompensacyjne ma charakter okresowy – ustaje wraz z dniem, który poprzedza osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego. Podobnie jest w przypadku nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.
Obliczane jest poprzez podzielenie podstawy obliczenia emerytury przez dalsze średnie trwanie życia dla osób w wieku 60 lat. Nie może być jednak niższe niż gwarantowana kwota najniższej emerytury, czyli obecnie 880,45 zł.
Podstawa prawna
Art. 2, art. 4–5, art. 7–8, art. 17 ustawy z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. z 2009 r. poz. 800).