Koniec sierpnia wyznacza co roku kres stosunków pracy wielu pedagogów zatrudnionych na stałe w placówkach oświatowych. Dyrektorzy muszą pamiętać, aby wypłacić przysługujące im świadczenia.
Z końcem sierpnia dyrektor szkoły rozstaje się głównie z nauczycielami zatrudnionymi na podstawie bezterminowych umów o pracę i mianowania w związku z:
- całkowitą lub częściową likwidacją szkoły,
- zmianami organizacyjnymi powodującymi zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmianami planu nauczania uniemożliwiającymi dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.

Odprawa ekonomiczna...

Tracący w ten sposób posadę nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania (o stopniu awansu nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego) dostaje odprawę w wysokości 6 wynagrodzeń zasadniczych (art. 20 ust. 2 i art. 22 ust. 2a Karty nauczyciela), a zatrudniony na podstawie umowy o pracę (kontraktowy; stażyści są zatrudniani na podstawie okresowych umów o pracę) – odprawę ekonomiczną określoną w art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych. Jej poziom jest uwarunkowany okresem zatrudnienia w szkole i wynosi:
- jednomiesięczne wynagrodzenie (liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy) – jeśli nauczyciel był zatrudniony w szkole krócej niż 2 lata,
- dwumiesięczne wynagrodzenie – jeśli nauczyciel był zatrudniony w szkole minimum 2 lata, ale krócej niż 8 lat,
- trzymiesięczne wynagrodzenie – jeśli nauczyciel był zatrudniony w szkole ponad 8 lat.
Odprawa ekonomiczna ma górny limit – jeden zainteresowany otrzymuje ją w kwocie nie wyższej niż 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli nie wyższej niż 24 000 zł (15 x 1600 zł).

...emerytalna lub rentowa

Nauczycielowi zatrudnionemu przynajmniej w połowie wymiaru zajęć, spełniającemu warunki nabycia emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na któreś z tych świadczeń, przysługuje pieniężna odprawa o wartości:
- dwumiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w szkole będącej podstawowym miejscem pracy – jeśli przepracował w szkole krócej niż 20 lat,
- trzymiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w szkole będącej podstawowym miejscem pracy – gdy przepracował w szkole przynajmniej 20 lat (art. 87 k.n.).
Nauczycielowi pracującemu w minimum dwóch placówkach, którego stosunek pracy ustał tego samego dnia w związku z przejściem na emeryturę, wskazaną rentę bądź nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, należy się jedna odprawa. Dostaje ją tylko od szkoły, w której dostawał wyższe wynagrodzenie, gdyż to ona w dniu ustania zatrudnienia stanowiła podstawowe miejsce pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 15 października 2010 r., sygn. akt III PK 9/10; OSNP 2012/1-2/7).
Uzyskanie odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy, określonej w art. 20 ust. 2 karty, nie pozbawia prawa do odprawy emerytalnej/rentowej (wyroki SN z 4 lipca 2001 r., sygn. akt I PKN 565/00, OSNP 2003/10/251 oraz z 2 października 2008 r., sygn. akt I PK 54/08, LEX 509038).
Obydwie odprawy obliczamy jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Podstawy jej wymiaru w placówkach feryjnych nie dzielimy przez 30, jak przy kalkulacji wynagrodzenia lub ekwiwalentu za urlop. Odprawa stanowi wielokrotność miesięcznego wynagrodzenia i dlatego nie ma potrzeby przechodzenia na stawkę za jeden dzień, a więc i dzielenia podstawy jej wymiaru przez 30 w placówkach feryjnych (uchwała SN z 9 maja 2000 r., sygn. akt III ZP 12/00, OSNP 2000/22/806).

Nagroda jubileuszowa

W razie ustania zatrudnienia w związku z przejściem na rentę z racji niezdolności do pracy lub emeryturę nauczycielowi, któremu brakuje mniej niż 12 miesięcy do nabycia jubileuszówki, licząc od daty rozwiązania stosunku pracy, wypłaca się nagrodę w dniu rozstania. Do szybszego uzyskania nagrody jubileuszowej w tym trybie jest konieczne ustanie/rozwiązanie stosunku pracy właśnie z powodu rozpoczęcia pobierania renty z racji niezdolności do pracy bądź emerytury (wyrok SN z 4 października 2006 r., sygn. akt II PK 14/06, OSNP 2007/19-20/273).

Urlopowe

Nauczycielowi, który stracił pracę z opisanych przyczyn organizacyjnych, przysługuje pełne świadczenie urlopowe. Pozostawał bowiem w zatrudnieniu cały rok szkolny. Świadczenia nie zmniejszamy z tego powodu, że przebywał on w czerwcu, lipcu, i sierpniu na wypowiedzeniu, a jednocześnie od końca czerwca do 31 sierpnia na urlopie wypoczynkowym. Świadczenie urlopowe równa się ustawowemu odpisowi podstawowemu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (ZFŚS). Ustalamy je proporcjonalnie jedynie do okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym oraz do rozmiaru jego zatrudnienia. Szkoła wypłaca świadczenia urlopowe do końca sierpnia ze środków ZFŚS. Nauczyciel, który je pobrał, wciąż ma prawo korzystać z pomocy z ZFŚS, mimo że jest w trakcie wypowiedzenia. W szczególności może się on ubiegać o wczasy pod gruszą, o ile spełni kryterium socjalne i regulamin funduszu w szkole przewiduje tego typu formę wsparcia.
Nauczyciel, który dostał wypowiedzenie, w czerwcu, lipcu i sierpniu pozostaje w trakcie biegnącego wypowiedzenia, a jednocześnie jest na urlopie wypoczynkowym. Za ostatni miesiąc zatrudnienia trzeba mu więc wypłacić wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy

Koniec okresu wypowiedzenia

W wyniku złożonych im do 31 maja trzymiesięcznych wypowiedzeń ich stosunki pracy ulegają 31 sierpnia rozwiązaniu, chyba że nauczyciel:

● zatrudniony na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony złoży wniosek o przeniesienie w stan nieczynny,

● zatrudniony na podstawie mianowania godzi się na ograniczenie zajęć maksymalnie do 1/2 pensum i proporcjonalne zmniejszenie pensji (art. 20 ust. 1 i 3 k.n.).

Podstawa prawna:

Art. 20, art. 22 ust. 2, art. 53 ust. 2, art. 87, art. 91b ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.).

Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz.U. nr 71, poz. 737 z późn. zm.).

Par. 3 ust. 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. nr 128, poz. 1418).

Art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.).