MEN, MZ i GIS stworzyły wytyczne dla publicznych i niepublicznych placówek oświatowych, które mają zostać otwarte od 1 września. Zdaniem dyrektorów są one jednak na dużym poziomie ogólności, nie dając odpowiedzi na wiele nurtujących ich pytań. Wraz z ekspertami, a także korzystając z ostatnich wyjaśnień resortu, postanowiliśmy rozwiać najważniejsze wątpliwości w kwestii organizacji pracy szkoły
▶ Jak powinna wyglądać inauguracja roku szkolnego?
Dotychczas standardem było dzielenie uczniów na dwie grupy. Osobno rozpoczęcie roku było dla klas I-III, a osobno dla pozostałych. Teraz, zdaniem ekspertów, dobrze byłoby wprowadzić kolejne grupy, by dzieci podczas inauguracji było jak najmniej. Bezpieczeństwo zwiększy też organizacja imprezy nie na sali gimnastycznej, ale na boisku szkolnym, gdzie łatwiej będzie utrzymać 1,5-metrowy dystans między uczniami. Nie ulega wątpliwości, że uroczystości związane z inauguracją roku szkolnego powinny być skrócone do minimum. Eksperci też podkreślają, że dyrektorzy nie powinni zapraszać na uroczystości osób z zewnątrz, np. włodarzy gmin czy radnych, co dotychczas było tradycją. Najlepiej, by w inauguracji nie brali udziału także rodzice uczniów, szczególnie jeśli będzie ona odbywała się w pomieszczeniu.
▶ Jakie zasady będą obowiązywały przy przychodzeniu dzieci do szkoły?
W wytycznych nie zostało to sprecyzowane. Mowa tylko o umieszczeniu przy wejściu do placówki płynu do dezynfekcji rąk oraz informacji o obowiązku ich dezynfekowania wraz z instrukcją użycia środka dezynfekującego. Ponadto wydano rekomendację posiadania termometru bezdotykowego, co najmniej jednego na placówkę, który powinien być dezynfekowany po użyciu w danej grupie. W przypadku posiadania innych termometrów niż termometr bezdotykowy konieczna jest dezynfekcja po każdym użyciu. Eksperci podpowiadają też, by – tak jak jest to na zachodzie Europy – wytyczyć godziny wejść dla poszczególnych roczników. W tym celu dla zwiększenia przepustowości warto, jeśli to możliwe, wpuszczać dzieci do szkoły nie tylko jednym, ale wszystkimi dostępnymi wejściami, pamiętając przy tym o zachowaniu między nimi 1,5-metrowego odstępu.
▶ Jak rozładować ścisk w szatniach?
Jeśli to możliwe, powinno się udostępnić uczniom co drugi boks lub wprowadzić różne godziny przychodzenia uczniów do szkoły. Poza tym przy wejściu do szatni należy zamieścić środek do dezynfekcji rąk.
▶ Czy na teren szkoły dzieci mogą wejść z opiekunami?
Zalecane jest, także przez GIS i MEN, ograniczenie osób z zewnątrz do minimum, przy czym dozwolone jest, by z dzieckiem na teren szkoły wchodził tylko jeden opiekun. Rodzic lub opiekun wchodzący na teren placówki musi bezwzględnie przestrzegać obowiązku stosowania środków ochronnych, czyli pamiętać o zakrywaniu ust i nosa, noszeniu jednorazowych rękawiczek, dezynfekcji rąk oraz o zachowaniu 1,5-metrowego dystansu w stosunku do innych osób. Dobrze jest też wyznaczyć obszary, do których rodzicom lub opiekunom wejść już nie wolno. Należy też wyznaczyć godziny, kiedy rodzice będą mogli wejść do placówki w celu załatwienia ważnych spraw administracyjnych. Najlepiej, by w tym czasie w szkole przebywało jak najmniej dzieci lub odbywało się to poza godzinami nauki.
▶ Jak podzielić szkoły na sektory? Czy to rozwiązanie pomoże w zmniejszeniu ryzyka zakażenia się wirusem?
Zdecydowanie tak, bo spowolni ono ruch w placówce. Wydzielenie stref będzie najłatwiejsze w wielopoziomowych szkołach. Każde piętro powinno oznaczać inny sektor, między którymi powinien być zakaz poruszania się. W szkołach jednopoziomowych strefy można wydzielić, odgradzając poszczególne sektory parawanami, stojącymi dotychczas na korytarzu ławkami czy taśmami.
▶ W jaki sposób zorganizować przerwy, by podczas nich uniknąć gromadzenia się uczniów na korytarzach?
Jedno jest pewne, dzieci nie mogą zostać pozbawione możliwości wyjścia z klasy na przerwie. Z drugiej strony zadbanie o zachowanie przez nie 1,5-dystansu graniczy z cudem. Dlatego rozwiązaniem może być ustalenie dla poszczególnych klas przerw w różnym czasie, czyli należy zrezygnować z tradycyjnego dzwonka. Oczywiście będzie to miało wpływ na długość lekcji oraz będzie się wiązało z przebudową całego grafika. Pytanie też, czy będzie do pogodzenia z czasem pracy nauczycieli. Trzeba też pamiętać o tym, że zgodnie z zaleceniem MEN, MZ i GIS przerwy w klasach I–III powinny ogłaszane nie rzadziej niż co 45 minut. Do tego w miarę możliwości dzieci powinny spędzać przerwy na świeżym powietrzu.
▶ Czy dyrektor szkoły może nakazać uczniom używanie maseczek, chociażby po wyjściu z klasy?
Jak podkreślają inspektorzy, wytyczne rządu to niezbędne minimum. Zatem, choć nie wprowadzono obowiązku noszenia maseczek na terenie szkoły, to dyrektorzy mogą sami zadecydować o ich zakładaniu. Informacja o tym powinna się znaleźć w regulaminie szkoły, by były podstawy do upominania ucznia lub nauczyciela o konieczności używania maseczki. Dobrze jest też dokładnie określić, kiedy maseczki mają być noszone – czy przez cały dzień, a może tylko podczas lekcji? W regulaminie powinien znaleźć się też zapis, kto ma obowiązek noszenia maseczek – czy tylko uczniowie, czy tylko pracownicy szkoły, a może wszystkie osoby przebywające na terenie szkoły.
▶ Czy jest możliwe ustalenie odrębnych kryteriów zawieszenia zajęć dla grupy, grupy wychowawczej, oddziału, etapu edukacyjnego lub całej szkoły, placówki?
Jak informuje MEN, będzie to zależało od sytuacji epidemiologicznej. I tak, jeśli jeden z uczniów zachoruje na COVID-19, kwarantannie będą musieli poddać się pozostali uczniowie z tej klasy. Nauka stacjonarna dla innych klas w danej szkole będzie zależała od tego, w jakim stopniu byli oni narażeni na zakażenie.
▶ Co w sytuacji, gdy jest podejrzenie, że uczeń jest chory na COVID-19?
W przypadku ucznia przed 18. rokiem życia powinno się zawiadomić rodziców lub opiekunów. O stosowanej procedurze warto poinformować już na początku roku poprzez dziennik elektroniczny czy trójki klasowe, które mają kontakty do rodziców lub opiekunów wszystkich dzieci z klasy. Natomiast pełnoletni uczniowie mogą zostać wypuszczeni do domu celem odbycia kwarantanny, ale powinno się ich uprzedzić, by wracali własnym transportem. Jeśli nie mają roweru, samochodu czy hulajnogi, mogą skorzystać ze środków transportu publicznego, jednak powinno się ich przestrzec o obowiązku używania środków ochrony indywidualnej. Zawsze też należy poinformować sanepid.
▶ Czy inspektorat sanitarny będzie powiadamiał dyrektorów o kwarantannie nauczycieli?
To nauczyciel po otrzymaniu takiej informacji od sanepidu (może odbyć się to w formie pisemnej lub ustnej) musi o tym bezzwłocznie poinformować pracodawcę. Równocześnie – jak informuje MEN – dyrektor szkoły w porozumieniu z nauczycielem powinien ustalić, czy nauczyciel może pracować zdalnie (prowadzenie zdalnych zajęć z uczniami) i zachować prawo do 100 proc. wynagrodzenia. Jeśli nauczyciel nie może wykonywać swojej pracy, to decyzja o kwarantannie będzie wywoływała takie same skutki jak orzeczenie o niezdolności do pracy wystawiane przez lekarza w przypadku zachorowania (zachowanie prawa do 80 proc. wynagrodzenia).
▶ Czy wiek pracownika szkoły jest przesłanką, aby odsunąć go od świadczenia pracy? A jeśli nie, to czy pracownik z tzw. grupy ryzyka musi mieć zapewnione dodatkowe środki ochrony indywidualnej?
Zgodnie z wytycznymi GIS – jak czytamy w wyjaśnieniach MEN – w miarę możliwości podczas organizowania pracy pracownikom powyżej 60. roku życia lub z istotnymi problemami zdrowotnymi, które zaliczają osobę do grupy tzw. podwyższonego ryzyka, należy zastosować rozwiązania minimalizujące ryzyko zakażenia (np. nieangażowanie w dyżury podczas przerw międzylekcyjnych, a w przypadku pracowników administracji w miarę możliwości praca zdalna). I choć obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom środków ochrony indywidualnej, to przepisy, jak zauważa resort, nie wprowadzają zróżnicowania w dostępie do środków ochrony osobistej ze względu na wiek pracownika.
▶ Jak zorganizować zajęcia wf?
W miarę możliwości powinny odbywać się na wolnym powietrzu. Jeśli w szkole jest więcej niż jedna sala do ćwiczeń, uczniowie powinni być dzieleni na grupy, w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia. Jeśli podczas zajęć nie można zachować dystansu, należy ograniczyć ćwiczenia i gry kontaktowe. Poza tym używany w sali sprzęt sportowy oraz podłoga powinny zostać umyte detergentem lub zdezynfekowane po każdym dniu zajęć, a w miarę możliwości po każdych zajęciach.
▶ Zajęcia w świetlicy – jak rozładować tłok i zwiększyć bezpieczeństwo?
Do regulaminu korzystania z zajęć świetlicowych należy wprowadzić zapisy dotyczące zachowania bezpieczeństwa w czasie epidemii. Środki do dezynfekcji rąk powinny być rozmieszczone w świetlicy w sposób umożliwiający łatwy dostęp dla wychowanków pod nadzorem opiekuna. Świetlice należy wietrzyć przed przyjęciem wychowanków oraz po przeprowadzeniu dezynfekcji. W trakcie przebywania dzieci w świetlicy pomieszczenie należy wietrzyć nie rzadziej niż co godzinę. W miarę możliwości można na cele świetlicy wydzielić drugie pomieszczenie, w którym będą np. przebywały tylko odrabiające lekcje dzieci ze starszych klas. Innym rozwiązaniem jest ograniczenie miejsc w świetlicy. Ze świetlicy dla najmłodszych dzieci powinny też zniknąć wszelkie zabawki pluszowe, z kolei inne powinny być dezynfekowane po zamknięciu świetlicy. Ze świetlic, a także z kącików zabaw w klasach nauczania początkowego, warto też usunąć wykładziny czy dywaniki.
▶ Jak powinna wyglądać praca biblioteki?
Należy ustalić i upowszechnić zasady korzystania z biblioteki szkolnej oraz godziny jej pracy, uwzględniając konieczny okres dwóch dni kwarantanny dla książek i innych materiałów przechowywanych w bibliotekach. Jeśli uczniowie dotychczas mieli możliwość samodzielnego wybierania książek, warto z tego zrezygnować i wprowadzić system wcześniejszych zamówień, najlepiej przez stronę internetową lub e-mailem. Wówczas uczeń przyjdzie do biblioteki tylko po odebranie zamówionej książki.
▶ Jakie środki dezynfekujące można bezpiecznie stosować w szkole?
Ogólnodostępne, jednak należy wybierać te z atestami wymaganymi na polskim rynku. W miarę możliwości warto też sięgać po te najmniej zapachowe. Przy czym tego typu płyny powinny być w widocznych, dobrze oznaczonych pojemnikach dozujących, które co do zasady należy przytwierdzić na stałe np. do ściany czy jakiegoś dużego mebla. W klasach nauczania początkowego tego typu środki powinny być pod kontrolą nauczycieli.
▶ Jak często trzeba wietrzyć sale?
Sale i części wspólne, czyli korytarze, należy wietrzyć co najmniej raz na godzinę, a także w czasie przerwy, a w razie możliwości także w czasie zajęć.
▶ Jak często odkażać toalety?
Idealnym rozwiązaniem jest to praktykowane przez żłobki i przedszkola, gdzie toalety są odkażane po każdym dziecku. W szkole, ze względu na dużą liczbę uczniów, nie wchodzi to w grę. Co najwyżej można wprowadzić odkażanie po każdej przerwie, do tego na wejściu warto zainstalować płyn do dezynfekcji, a także wprowadzić mydło w dozowniku i papierowe ręczniki.
▶ Jak zorganizować wydawanie żywienia na stołówce?
Należy wprowadzić zasady szczególnej ostrożności dotyczące zabezpieczenia pracowników. Powinna być zachowana odpowiednia odległość stanowisk pracy wynosząca minimum 1,5 m, a jeśli to niemożliwe – zapewnienie środków ochrony osobistej. Szczególną uwagę należy zwrócić na utrzymanie wysokiej higieny stanowisk pracy, opakowań produktów, sprzętu kuchennego, naczyń stołowych oraz sztućców, a także higieny osobistej. Do tego rekomenduje się zmianowe wydawanie posiłków lub w miarę możliwości spożywanie ich przy stolikach z rówieśnikami z danej klasy. Przy zmianowym wydawaniu posiłków konieczne jest czyszczenie blatów stołów i poręczy krzeseł po każdej grupie. Ponadto ze stolików w stołówce należy także usunąć np. cukiernice i solniczki. Przyprawy oraz cukier powinny być wydawane przez obsługę na prośbę dziecka. W stołówce nie zaleca się też samoobsługi. Dania i produkty powinny być podawane przez osobę do tego wyznaczoną. Rozwiązaniem jest też wprowadzenie spożywania jedzenia przez dzieci w salach lekcyjnych z zachowaniem zasad bezpiecznego i higienicznego spożycia posiłku. To rozwiązanie sprawdzi się jednak tylko w przypadku cateringu
▶ Co z naczyniami i sztućcami używanymi w stołówce?
Należy je myć w zmywarce z dodatkiem detergentu w temperaturze min. 60 st. C lub należy je wyparzać. Jeżeli szkoła nie posiada zmywarki, wielorazowe naczynia i sztućce należy umyć w gorącej wodzie z dodatkiem detergentu i wyparzyć. Od dostawców cateringu należy wymagać pojemników i sztućców jednorazowych. Wymaganie to dotyczy szkół, w których nie jest możliwe zapewnienie właściwych warunków mycia naczyń i sztućców, porcjowania/nakładania dostarczonych posiłków. Należy zadbać o odpowiednie segregowanie zużytych pojemników i sztućców. Jeżeli posiłki dostarczane przez firmę cateringową do tej pory były przywożone w pojemnikach zbiorczych, następnie rozkładane i podawane z wykorzystaniem talerzy i sztućców będących na wyposażeniu szkoły, to taki sposób podawania posiłków może być kontynuowany, pod warunkiem że naczynia i sztućce wielorazowego użytku stosowane w danej szkole będą myte zgodnie ze wskazanymi powyżej zaleceniami.
Alarm COVID-19 w placówce oświatowej – jak postępować
KROK 1. Jeżeli pracownik szkoły zaobserwuje u ucznia niepokojące objawy, powinien zmierzyć mu temperaturę i go odizolować w odrębnym pomieszczeniu lub wyznaczonym do tego miejscu, zapewniając minimum dwa metry odległości od innych osób. Taka sama zasada obowiązuje w przypadku, gdy objawy się ujawnią u pracownika szkoły.
KROK 2. W przypadku dziecka należy niezwłocznie powiadomić rodziców lub opiekunów o konieczności pilnego odebrania ucznia ze szkoły, a ci powinni skontaktować się z lekarzem rodzinnym lub przychodnią.
KROK 3. W oczekiwaniu na przyjazd rodziców lub opiekunów dyrektor szkoły lub wytypowany do tego pracownik powinien skontaktować się z powiatową stacją sanepidu, by powiadomić o ewentualnym przypadku zachorowania. PSSE należy zawiadomić również, gdy podejrzanym o zakażenie COVID-19 jest pracownik szkoły.
KROK 4. Gdy dyrektor szkoły nie może skontaktować się z rodzicami, powinien zawiadomić PSSE i wypytać w niej o dalszą ścieżkę postępowania. Dziecko nie może bowiem w nieskończoność przebywać w placówce. Gdy u ucznia występują objawy kliniczne, należy wezwać pogotowie.
KROK 5. W międzyczasie dyrektor szkoły lub pracownik powinien utworzyć tzw. listę kontaktów dziecka lub pracownika z innymi uczniami i nauczycielami, jeśli takie miały miejsce po dotarciu do szkoły. Powinna ona zawierać imię, nazwisko ucznia lub nauczyciela, numer telefonu oraz liczbę osób będących w jego ognisku domowym. Wszystko po to, by potem przyspieszyć prace z inspektorem sanitarnym. Eksperci doradzają, by zawczasu utworzyć takie listy dla każdej z klas.
KROK 6. Kolejnym krokiem powinno być zadbanie o klasę, z której pochodził uczeń lub w której nauczał nauczyciel z podejrzeniem koronawirusa. Pod warunkiem że miał z nią styczność. Uczniowie nie powinni wówczas opuszczać zajmowanej sali i czekać na przyjazd rodziców, którzy zabiorą ich do domu, najlepiej własnym transportem, w celu odbycia kwarantanny. Chyba że uczniowie są pełnoletni. Wówczas mogą wrócić do domu sami.
KROK 7. W przypadku wystąpienia narażenia na COVID-19 lub podejrzenia zakażenia u ucznia szkoły właściwy terenowo państwowy powiatowy inspektor sanitarny kontaktuje się z dyrektorem szkoły, by przeprowadzić dochodzenie epidemiologicznego na terenie szkoły, wśród uczniów i personelu. Obowiązkiem dyrektora w takiej sytuacji jest współpraca z pracownikiem sanepidu.
Obszar, w którym poruszał się i przebywał pracownik lub uczeń z infekcją dróg ! oddechowych, należy bezzwłocznie zdezynfekować (klamki, poręcze, uchwyty itp.) oraz zastosować się do indywidualnych zaleceń wydanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
