Przekazanie do FUS kwoty stanowiącej przekroczenie progu dochodowego nie jest obowiązkowe. Jeśli jednak zainteresowany tego nie zrobi, to będzie musiał oddać całość nienależnie pobranych świadczeń
Pracuję na etacie i pobieram rentę rodzinną po śmierci żony. ZUS przysłał mi PIT-11, w którym wykazano:
1) przychód 23 530,74 zł,
2) zaliczkę na podatek dochodowy (19 proc.) 4470,84 zł,
3) składkę na ubezpieczenie zdrowotne 1823,63 zł,
4) dobrowolną (w rzeczywistości przymusowa) składkę na FUS 14 691,45 zł,
5) do wypłaty 2444,82 zł.
Czy dobrowolną składkę na FUS można odliczyć od podstawy opodatkowania? Jest to o tyle istotne, że wykazując cały przychód z tytułu renty po zsumowaniu z wynagrodzeniem na etacie, przekraczam próg podatkowy, ale faktycznie nie mam tych pieniędzy, bo muszę je przecież oddać.
Zasady zmniejszania i zawieszania emerytur i rent wynikają z art. 103 i nast. ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Są one uzależnione od wielkości innych dochodów świadczeniobiorcy. Nie stosuje się ich do osób, które osiągnęły wiek emerytalny. Jeżeli dochody nie przekraczają 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (dalej: przeciętne wynagrodzenie), to procedura nie jest uruchamiana. W przypadku uzyskiwania dochodu powyżej tego progu, ale nieprzekraczającego 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, świadczenia są zmniejszane. Prawo do świadczeń jest zawieszane po przekroczeniu 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia. [tabela]
Co istotne, prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego oraz z tytułu służby (np. w wojsku lub policji). Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego uważa się przy tym zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Oznacza to, że bez wpływu na świadczenia jest np. umowa o dzieło, która nie podlega składkom ZUS. W omawianym przypadku podatnik uzyskuje jednak przychody ze stosunku pracy, które wpływ taki już wywierają, a w związku z tym, że jego dochody przekraczają dozwolony próg – część otrzymanych z ZUS pieniędzy musi zwrócić.
Wpłata teoretycznie nieobowiązkowa
Zgodnie z par. 9 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty organ rentowy po ustaleniu, że łączny dochód emeryta przewyższył kwotę graniczną dochodu o sumę niższą niż kwota nienależnie pobranych świadczeń, informuje go o możliwości uniknięcia zwrotu całości nienależnie pobranych świadczeń. Jest to możliwe w razie przekazania na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych sumy równej kwocie tego przekroczenia, którą należy pomniejszyć o pobraną zaliczkę na podatek dochodowy. Termin jej zwrotu wyznacza ZUS. Jeśli świadczeniobiorca nie dokona wpłaty w określonym terminie, organ rentowy dochodzi zwrotu całości nienależnie wypłaconej emerytury lub renty na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin albo w przepisach odrębnych – obecnie zgodnie z regułami określonymi dla świadczeń nienależnych w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.). Wpłata ma dobrowolny charakter, czyli emeryt nie musi jej dokonywać. Jeżeli jednak tego nie zrobi, w efekcie straci, bo będzie musiał oddać całość nienależnie pobranych świadczeń.
To nie składki
Uwzględniając, że wpłata nie stanowi składek ZUS, nie ma możliwości rozliczenia jej na zasadach przewidzianych dla składek. Nie oznacza to jednak, że od zwróconej kwoty należy zapłacić podatek dochodowy. W opisywanej sytuacji wiąże się to z koniecznością zastosowania wyższej stawki podatkowej, co jest dodatkową dolegliwością.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodu odlicza się kwoty dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika. Zwrot świadczenia uprawnia zatem do odliczenia w zeznaniu rocznym. Problemem może być jedynie wykazanie przychodu w danym roku, a rozliczenie zwrotu w roku kolejnym (jeżeli taka sytuacja miałaby miejsce). Może to bowiem prowadzić do sytuacji, że podatek należy naliczyć według stawki 32 proc., a – jeżeli dochody uległyby obniżeniu – do zwrotu mogłoby być jedynie 18 proc. Jeżeli podatnik nie dokonał takiego odliczenia, to może złożyć korektę zeznania rocznego. Przysługuje ono bowiem z mocy prawa i nie traci się możliwości skorzystania z niego po upływie terminu rozliczenia (30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym).
Ważne
Dobrowolna wpłata do ZUS nadwyżki dochodu nie stanowi składek ubezpieczeniowych
Zasady zmniejszania i zawieszania
Podstawa prawna
Art. 103 i nast. ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748).
Par. 9 rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz.U. nr 58 poz. 290 ze zm.).
Art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
