Rekordowe kontrole L4. Te zwolnienia ZUS sprawdza najczęściej

ZUS wypowiada wojnę nadużyciom zwolnień lekarskich. W 2024 roku cofnięto zasiłki na setki tysięcy złotych, a kontrole stają się coraz bardziej szczegółowe. Inspektorzy sprawdzają nie tylko miejsce pobytu i aktywność zawodową, ale także… media społecznościowe. Sprawdź, jakie metody stosuje ZUS i czego unikać, by nie stracić zasiłku.

Zima to czas, kiedy ZUS coraz częściej kontroluje i kwestionuje zwolnienia lekarskie, a liczba cofniętych zasiłków chorobowych rośnie. W 2024 roku wstrzymano wypłaty na kwotę niemal 640 tysięcy złotych. Kontrole są bardziej szczegółowe i obejmują analizę miejsca pobytu, aktywności zawodowej i mediów społecznościowych. Rosnąca liczba przypadków wykorzystywania L4 w sposób niezgodny z przeznaczeniem skłoniła ZUS do wprowadzenia jeszcze surowszych metod weryfikacji.

ZUS lawinowo kontroluje zwolnienia lekarskie

W ostatnich latach Zakład Ubezpieczeń Społecznych znacznie zwiększył liczbę kontroli zwolnień lekarskich. Wynika to z rosnącej liczby przypadków nieprawidłowego korzystania z L4, co generuje poważne straty dla budżetu państwa i pracodawców. Tylko w 2024 roku ZUS wstrzymał wypłaty zasiłków chorobowych na kwotę niemal 640 tysięcy złotych, co stanowi ponad dwukrotność sumy z 2020 roku. Jednym z powodów tego zjawiska jest coraz skuteczniejsze wykrywanie nadużyć przez kontrolerów, którzy nie ograniczają się jedynie do tradycyjnych metod sprawdzania zasadności zwolnienia, lecz stosują również analizę danych z mediów społecznościowych oraz monitorują podejrzane schematy zachowań pracowników.

Kontrola L4 - kto może sprawdzić zwolnienie? Podstawa prawna

Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zarówno ZUS, jak i pracodawca mają prawo weryfikować, czy zwolnienie lekarskie jest wykorzystywane zgodnie z przepisami. Pracodawcy zatrudniający powyżej 20 pracowników mogą samodzielnie kontrolować swoich pracowników, natomiast w przypadku mniejszych firm, obowiązek ten przejmuje ZUS. Kontrole mogą być przeprowadzane w miejscu zamieszkania, czasowego pobytu lub w innym miejscu, jeżeli istnieją ku temu przesłanki. Nowelizacje przepisów wprowadzają również coraz więcej narzędzi umożliwiających skuteczniejszą weryfikację osób przebywających na zwolnieniach.

Kontrola zwolnień lekarskich. Na co zwraca uwagę ZUS?

ZUS przeprowadza kontrole na podstawie kilku kluczowych czynników, które mogą wskazywać na nieprawidłowości:

• Długość zwolnienia – czy jest adekwatna do schorzenia i czy kolejne zwolnienia nie sugerują chęci unikania pracy,
• Zwolnienia od różnych lekarzy – czy kolejne L4 dotyczą różnych schorzeń i pochodzą od różnych specjalistów, co może wskazywać na próbę obejścia kontroli,
• Brak stawienia się na badanie kontrolne – osoby, które unikają badań, są szczególnie obserwowane i mogą spodziewać się dodatkowej weryfikacji,
• Poprzednie przypadki nadużyć – osoby, które już wcześniej zostały przyłapane na nieprawidłowym korzystaniu ze zwolnień, są częściej kontrolowane i objęte szczególnym nadzorem.

Metody kontroli L4: Analiza aktywności i mediów społecznościowych

Nowoczesne metody kontrolne obejmują analizę aktywności pracowników na zwolnieniu. Inspektorzy ZUS sprawdzają:

• Czy osoba przebywa pod wskazanym adresem i przestrzega zaleceń lekarza,
• Czy podejmuje jakąkolwiek pracę zarobkową, w tym pracę dorywczą lub działalność nierejestrowaną,
• Czy jej aktywność w mediach społecznościowych nie przeczy deklarowanej niezdolności do pracy, np. poprzez publikowanie zdjęć z podróży czy relacji z imprez sportowych.

Przykładem może być sytuacja, gdy osoba na L4 zamieszcza zdjęcia z wakacji lub bierze udział w zawodach sportowych, mimo formalnej niezdolności do pracy. Ponadto ZUS analizuje również transakcje finansowe, aby wychwycić osoby, które w okresie zwolnienia generują dochody z pracy zarobkowej.

Nowe uprawnienia ZUS w zakresie kontroli zwolnień lekarskich

Przypomnijmy, że od stycznia 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych zyskał dodatkowe uprawnienia w zakresie kontroli zwolnień lekarskich. Nowe przepisy umożliwiają inspektorom ZUS przeprowadzanie niezapowiedzianych wizyt w miejscu zamieszkania pracownika oraz weryfikację jego aktywności zawodowej podczas trwania zwolnienia. Dzięki temu ZUS może skuteczniej identyfikować przypadki nadużyć i nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień lekarskich.

Najczęstsze przyczyny kwestionowania zwolnień lekarskich przez ZUS

ZUS, w ramach swoich uprawnień kontrolnych, najczęściej kwestionuje zwolnienia lekarskie z następujących powodów:

• Wykonywanie pracy zarobkowej podczas zwolnienia: Pracownicy podejmujący działalność zawodową w okresie niezdolności do pracy.
• Niezgodność miejsca pobytu: Przebywanie w innym miejscu niż wskazane w zwolnieniu lekarskim bez uzasadnionej przyczyny.
• Niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia: Uczestnictwo w aktywnościach niezgodnych z celem zwolnienia, takich jak intensywne ćwiczenia fizyczne czy podróże.
• Brak współpracy podczas kontroli: Unikanie kontaktu z inspektorami ZUS lub odmowa udzielenia informacji..

Praca na L4 – przykłady nadużyć zwolnień lekarskich

Pracownicy przyłapani na wykonywaniu pracy podczas zwolnienia tracą prawo do świadczeń. W ostatnich latach ZUS wykrył wiele przypadków nieprawidłowego wykorzystywania L4, m.in.:

• Mechanik na zwolnieniu – oficjalnie niezdolny do pracy, w rzeczywistości nadal naprawiał samochody,
• Pracownik budowlany z kontuzją kręgosłupa – mimo L4, kontynuował pracę fizyczną na budowie,
• Sprzedawca na targu – zamiast odpoczywać, obsługiwał klientów na straganie,
• Kierowca Ubera – mimo zwolnienia, wykonywał regularne kursy przewozowe,
• Rolnik na L4 – formalnie niezdolny do pracy, w praktyce zajmował się uprawą roli i hodowlą zwierząt.

Do szczególnie rażących przypadków należą sytuacje, gdy osoby na zwolnieniu podejmują pracę w pełnym wymiarze godzin lub otwierają własną działalność gospodarczą. Często wykrywane są również przypadki osób, które w czasie zwolnienia angażują się w pracę dla innego pracodawcy niż ten, u którego formalnie zatrudnione.

Nieuczciwi lekarze pod kontrolą ZUS

Nieprawidłowości dotyczą nie tylko pracowników, ale i lekarzy. Zdarza się, że zwolnienia są wystawiane bez rzetelnej weryfikacji stanu zdrowia pacjenta. Niektóre przypadki wskazują na sytuacje, gdzie L4 było wydawane za korzyści finansowe. Znanym przykładem jest sprawa Beaty J., lekarki skazanej w 2017 roku za wystawianie fałszywych zwolnień lekarskich. W ostatnich latach nasiliły się przypadki wykrywania podobnych procederów, co skutkuje częstszymi kontrolami lekarzy oraz wyciąganiem konsekwencji prawnych wobec osób wystawiających nieuzasadnione zwolnienia.

ZUS nie odpuszcza kontroli L4 - podsumowanie

Liczba kontroli zwolnień lekarskich rośnie, a metody ich przeprowadzania stają się coraz bardziej skuteczne. W 2023 roku ZUS przeprowadził ponad 461 tys. kontroli, kwestionując niemal 29 tysięcy zwolnień, co pozwoliło zaoszczędzić ponad 29 milionów złotych. Dzięki dokładnej analizie dokumentacji, wywiadom i monitorowaniu aktywności pracowników, ZUS skutecznie ogranicza proceder „lewych” zwolnień lekarskich. W efekcie uczciwi pracownicy mogą liczyć na sprawiedliwe traktowanie, a budżet państwa oraz pracodawcy nie ponoszą strat wynikających z nadużyć. Przewiduje się, że w najbliższych latach kontrole będą jeszcze bardziej szczegółowe, a metody wykrywania oszustw – coraz skuteczniejsze.