Narodowy Fundusz Zdrowia, który ma dominującą pozycję na rynku, nie może stosować arbitralnych kryteriów różnicowania sytuacji przedsiębiorców, które nie mają ekonomicznego i organizacyjnego uzasadnienia.
Podmioty ubiegające się o zawarcie z właściwym oddziałem Narodowego Funduszu Zdrowia umowy o świadczenie usług opieki zdrowotnej mają prawo do równego traktowania. Taki wniosek płynie z decyzji prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 28 grudnia 2011 r. (sygn. akt RKT-411-08/11/MI). W decyzji tej UOKiK stwierdził, że śląski oddział NFZ jako jeden z warunków wyboru świadczeniodawcy ubiegającego się o zawarcie umowy na usługi zaopatrzenia w produkty ortopedyczne i środki pomocnicze ustanowił obowiązek posiadania przez świadczeniodawcę własnego miejsca udzielania świadczeń na terenie województwa śląskiego. W ocenie UOKiK tego rodzaju warunek, jako niemający uzasadnienia ze względów organizacyjnych, technicznych i prawnych, skutkował tym, że określona grupa potencjalnych świadczeniodawców (tj. ci, którzy nie mieli własnego miejsca udzielenia świadczeń na terenie województwa śląskiego) została pozbawiona dostępu do danego rynku właściwego. Skutek w postaci wyeliminowania z rynku określonej grupy podmiotów miał szerszy wymiar, powodował bowiem, że podmioty składające wniosek o zawarcie umowy o świadczenie usług opieki zdrowotnej były pozbawione możliwości zlecania tych usług podwykonawcom.
Ograniczona konkurencja
W efekcie UOKiK uznał, że śląski oddział NFZ w wyniku nadużycia swojej pozycji dominującej na krajowym rynku organizowania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych doprowadził do ograniczenia konkurencji na rynku z nim bezpośrednio powiązanym, tj. krajowym rynku udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie zaopatrzenia w produkty ortopedyczne i środki pomocnicze. Tym samym fundusz naruszył przepisy art. 9 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
NFZ – tak samo jak przedsiębiorcy – musi przestrzegać prawa konkurencji
Ograniczenie konkurencji w tym przypadku polegało na stworzeniu przez śląski odział NFZ niejednolitych warunków konkurowania pomiędzy świadczeniodawcami w oparciu o kryterium, które nie miało swojego obiektywnego uzasadnienia, tak ekonomicznego, jak i prawnego. Posiadanie własnego miejsca świadczenia usług nie jest w opinii UOKiK takim kryterium. Co więcej, uzależnianie zawarcia umowy o świadczenie usług opieki zdrowotnej od spełnienia tego warunku prowadzi do dyskryminowania świadczeniodawców poprzez nadanie uprzywilejowującej pozycji konkretnej grupie świadczeniodawców, w tym w szczególności świadczeniodawcom nieposiadającym podwykonawców. W szerszej perspektywie taki warunek generuje dla świadczeniodawców, którzy chcieliby go spełnić, dodatkowe koszty związane z posiadaniem własnego punktu świadczeń, co ogranicza możliwości skutecznej alokacji zasobów i pozbawia konsumentów wymiernych korzyści.
Warunki takie same dla wszystkich
Powyższa decyzja ma niebagatelne znaczenie dla przedsiębiorców ubiegających się o zawarcie umowy z NFZ w zakresie udzielania świadczeń opieki zdrowotnej. UOKiK potwierdza, że NFZ, jak każdy podmiot gospodarczy ma obowiązek przestrzegania prawa konkurencji. Z uwagi na posiadanie pozycji dominującej na krajowym rynku organizowania świadczeń opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych NFZ musi w szczególności zapewnić wszystkim potencjalnym kontrahentom tożsame warunki konkurowania. Innymi słowy NFZ jako dominant nie może stosować arbitralnych kryteriów różnicowania sytuacji przedsiębiorców, które nie mają ekonomicznego i organizacyjnego uzasadnienia.
Warto podkreślić, że zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w razie naruszenia tych zasad przez NFZ przedsiębiorcy dysponują możliwością złożenia do prezes UOKiK zawiadomienia dotyczącego podejrzenia naruszenia przepisów zakazujących tzw. praktyk antykonkurencyjnych. Uwzględniając wzmożoną aktywność prezes UOKiK w zakresie wykrywania i eliminowania naruszeń prawa konkurencji, zawiadomienie takie może okazać się skutecznym narzędziem eliminowania z obrotu zachowań naruszających zasady wolnej konkurencji.
Podstawa prawna
Decyzji prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 28 grudnia 2011 r. (sygn. akt RKT-411-08/11/MI).
Jarosław Fidala, Kancelaria Prawna Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy