Szukać paragrafów na wszystko, na co można znaleźć. Wnioskować o sankcje w górnych widełkach. I pamiętać, że nielegalnym wywozem leków zajmują się zorganizowane grupy przestępcze, w skład których wchodzą także właściciele aptek, farmaceuci i lekarze. Tak najkrócej można podsumować nowe wytyczne dla prokuratorów rozesłane właśnie przez prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobrę.
Są one związane z wejściem w życie nowelizacji prawa farmaceutycznego, która zaczęła obowiązywać 6 czerwca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 959). Wprowadzono na jej mocy szereg przepisów karnych. Za niedozwolony wywóz z kraju leków ujętych w wykazie produktów zagrożonych brakiem dostępności grozi do 10 lat pozbawienia wolności. Zbigniew Ziobro przypomina prokuratorom, że ustawodawca po to uchwalił taki przepis, by śledczy z niego korzystali. Powinni też weryfikować, czy apteki nie sprzedają leków do hurtowni (tzw. odwrócony łańcuch dystrybucji), co również jest zagrożone sankcją. I ukarać za to można nie tylko aptekarza, lecz także przedstawiciela hurtownika – choćby za pomocnictwo lub podżeganie.
Prokurator generalny apeluje do śledczych, by zaglądali również do kodeksu karnego, gdyż nielegalny wywóz leków można kwalifikować również jako przestępstwo stypizowane w kodeksie.
„W toku postępowań przygotowawczych, których przedmiotem jest tzw. odwrócony łańcuch dystrybucji, należy każdorazowo mieć na uwadze skutki, które, w okolicznościach danej sprawy, mogły zostać spowodowane przez zachowanie sprawców, oraz w miarę potrzeby podejmować czynności dowodowe zmierzające do ustalenia, czy mogło dojść do popełnienia przestępstwa określonego w art. 165 k.k. bądź innych przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu (...)” – wskazuje Ziobro. Wspomniany przepis przewiduje odpowiedzialność karną nawet do lat 12 za sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób. Prokurator generalny podpowiada, że warto przeanalizować, w jakich warunkach leki były transportowane. Jeśli w nieodpowiednich dla tak wrażliwych produktów – wypełnienie znamion z art. 165 par. 1 pkt 5 k.k. jest prawdopodobne.
Ponadto śledczy powinni ocenić, czy wywóz leków był prowadzony przez samodzielnie działających przestępców, czy przez zorganizowaną strukturę. Jeśli to drugie – warto zastanowić się nad wskazaniem w akcie oskarżenia art. 258 par. 1 k.k. (działalność w zorganizowanej grupie przestępczej).
Do tego przy konstruowaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów prokuratorzy mają w opisie czynów wskazywać ilość, wartość oraz rodzaj produktów leczniczych będących przedmiotem przestępstwa. Jest to niezbędne do prawidłowej oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz ustalenia rozmiaru osiągniętej korzyści majątkowej z popełnionego przestępstwa.
Zbigniew Ziobro podkreśla także, że głównym motywem sprawców jest szybkie wzbogacenie się. Dlatego skutecznym narzędziem do zniechęcania wywozowców powinno być zabezpieczenie na poczet przepadku korzyści przy zastosowaniu tzw. konfiskaty rozszerzonej.
I wreszcie, Zbigniew Ziobro przypomina, że nielegalny wywóz leków jest bardzo szkodliwy społecznie. Dlatego też proponowane przez prokuratora wnioski o wymiar kary muszą to uwzględniać. Mówiąc wprost – koniec z pobłażliwością dla mafii lekowej, umarzania postępowań na ich wczesnym etapie lub kierowania do sądów aktów oskarżenia, które były miażdżone w toku procesu.