Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
- Szczepionka miała chronić dzieci, a dziś nie działa na najgroźniejszy szczep
- Zaledwie 2,3 proc. skuteczności szczepionki. Polska została w tyle za Europą
- „To sytuacja nieunikniona”. Bakterie uczą się szybciej niż system
- 83 proc. antybiotykoopornych szczepów – a szczepionka ich nie obejmuje
- Kto i kiedy dostanie nową szczepionkę
Szczepionka miała chronić dzieci, a dziś nie działa na najgroźniejszy szczep
W Polsce nadal finansowana jest szczepionka 10-walentna (PCV10) – wprowadzona w 2017 roku. Chroni przed dziesięcioma serotypami pneumokoków. Problem w tym, że te bakterie przez lata się zmieniły. Według najnowszych danych aż 31 proc. przypadków ciężkich zakażeń u dzieci do 5. roku życia wywołuje dziś serotyp 19A – ten, którego PCV10 nie obejmuje.
Dane pokazują jednoznacznie: PCV10 przestała chronić dzieci przed najczęstszymi infekcjami. Musimy ją wymienić – mówi prof. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego.
Zaledwie 2,3 proc. skuteczności szczepionki. Polska została w tyle za Europą
Jeszcze w 2016 roku PCV10 pokrywała ponad połowę (55 proc.) zakażeń pneumokokowych. W 2024 r. – już tylko 2,3 proc.
Eksperci biją na alarm: to dramatyczny spadek skuteczności. Dla porównania: nowsza szczepionka PCV13 mogłaby ograniczyć liczbę zakażeń o 52 proc., a PCV20 – aż o 66,7 proc.
W całej Europie PCV10 stosują już tylko trzy kraje: Polska, Serbia i Malta. Reszta dawno przeszła na nowsze preparaty – zauważa prof. Ernest Kuchar z WUM.
„To sytuacja nieunikniona”. Bakterie uczą się szybciej niż system
Lekarze tłumaczą, że zjawisko to nie jest zaskoczeniem. Każda szczepionka działa jak selekcja – usuwa stare szczepy bakterii, ale nowe zajmują ich miejsce. W Polsce przez lata rosła liczba przypadków ciężkich zapaleń płuc, sepsy i zapaleń opon mózgowych u dzieci, wywoływanych właśnie przez serotypy 19A i 3.
Ameryka czekała siedem lat, my już osiem. To najwyższy czas na zmianę – mówi Kuchar.
83 proc. antybiotykoopornych szczepów – a szczepionka ich nie obejmuje
Dane KOROUN są niepokojące. W 2024 roku 83 proc. zakażeń pneumokokowych w Polsce było wywołanych szczepami odpornymi na co najmniej trzy klasy antybiotyków – czyli takimi, które nie reagują na standardowe leczenie. Większość z nich pochodziła właśnie z serotypu 19A.
Prof. Anna Skoczyńska z KOROUN ostrzegała w Sejmie: „To ogromny problem kliniczny. Leczenie staje się coraz mniej skuteczne i coraz droższe”.
Kto i kiedy dostanie nową szczepionkę
Polskie Towarzystwo Pediatryczne rekomenduje, by:
- dzieci urodzone od 2026 roku były szczepione nowocześniejszymi preparatami – PCV13, PCV15 lub PCV20;
- starsze dzieci, które rozpoczęły cykl PCV10, mają go dokończyć tym samym preparatem – by zużyć zapasy.
Najszerszą ochronę ma PCV20 – właśnie ona powinna być bezwzględnie stosowana u wcześniaków, dzieci z grup ryzyka oraz po przeszczepach i usunięciu śledziony.
Dlaczego ta zmiana jest tak ważna
Pneumokoki to bakterie, które mogą doprowadzić do
- zapalenia płuc
- sepsy
- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Nawet po wyleczeniu mogą pozostawić trwałe powikłania – np. zrosty w płucach czy zaburzenia neurologiczne.
„Każdego roku rodzi się w Polsce coraz mniej dzieci. Musimy o nie dbać szczególnie – to kwestia bezpieczeństwa narodowego” – apeluje prof. Jackowska.
Co to oznacza w praktyce dla rodziców?
Na razie rodzice nie muszą składać żadnych wniosków ani rejestrować się do przychodni – decyzja o wymianie szczepionki należy do Ministerstwa Zdrowia. Jeśli zmiana wejdzie w życie, dzieci urodzone po 31 grudnia 2025 r. otrzymają już nowy preparat w ramach darmowych szczepień.
Dla wcześniaków i pacjentów z ryzyka lekarze będą mogli zlecić nowsze szczepionki już wcześniej – refundowane indywidualnie przez NFZ.
Podstawa prawna i dokumenty
- Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 23 listopada 2024 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2025 (Dz. Urz. Min. Zdrow. 2024 poz. 106).
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego z 19 października 2025 r. w sprawie konieczności aktualizacji PSO 2026.
- Materiały z posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Zdrowia Matki i Dziecka z 9.10.2025 r.
- Raport Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń OUN (KOROUN), 2024 – Zakażenia pneumokokowe u dzieci do 5 r.ż.
