Przygotowany przez ministra zdrowia projekt zakłada ponadto, że przyjęcie do domu pomocy społecznej osoby bez jej zgody, a za zgodą jej przedstawiciela ustawowego, wymagać będzie orzeczenia sądu opiekuńczego o skierowaniu do takiego domu. Nowe przepisy mają dostosować polskie prawo do wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Konstytucyjnego.
Projekt przewiduje też obowiązek okresowego badania stanu zdrowia psychicznego osoby przebywającej w domu pomocy społecznej, jeśli chodzi o uzasadnienie jej pobytu w takiej placówce. Badania przeprowadzane byłyby co najmniej raz na sześć miesięcy.
W regulacji uwzględniono także możliwość wystąpienia – w tym również przez osobę ubezwłasnowolnioną – o zmianę orzeczenia o przyjęciu do domu pomocy społecznej. Ponadto osoba, która nie wyrazi zgody na dalszy pobyt w domu pomocy społecznej będzie mogła wystąpić z wnioskiem o zniesienie obowiązku przebywania w nim.
Aby zapewnić lepszą ochronę prawną osobie kierowanej bez jej zgody do szpitala psychiatrycznego (albo domu pomocy społecznej lub przebywającej w danej placówce), wprowadzono obowiązek ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Sąd będzie miał również obowiązek ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu, jeżeli jego udział uzna za potrzebny, a osoba, której postępowanie dotyczy nie będzie zdolna do złożenia odpowiedniego wniosku.
Projekt nowelizacji ustawy przewiduje również, że osoba, która musi poddać się leczeniu odwykowemu będzie mogła złożyć wniosek o zmianę przez sąd postanowienia, jeśli chodzi o rodzaj zakładu leczenia odwykowego.
Regulacja wprowadza zmiany wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, dotyczącego przepadku przedmiotów i narzędzi niebędących własnością sprawcy. Sąd będzie mógł orzec przepadek rzeczy, jeżeli ich właściciel lub inna osoba uprawniona – nie zachowując ostrożności wymaganej w danych okolicznościach – przewidywała albo mogła przewidzieć, że mogą one służyć lub być przeznaczone do popełnienia wykroczenia.
Zaproponowano, aby znowelizowana ustawa weszła w życie 1 stycznia 2018 r.