Fundusz sołecki: jak można sfinansować lekcje nauki konnej dla dzieci

Fundusz sołecki to określona pula pieniędzy wyodrębniona w budżecie gminy, które są przeznaczone dla sołectw na realizację wskazanych przez nie wydatków. W myśl art. 2 ust. 6 i 7 ustawy o funduszu sołeckim (dalej: u.f.s.) środki funduszu sołeckiego przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które są:

• zadaniami własnymi gminy,
• służą poprawie warunków życia mieszkańców i
• są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

Ponadto mogą być przeznaczone na pokrycie wydatków na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej.

Jakie są wymogi wobec wniosku w sprawie przeznaczenia środków z funduszu sołeckiego

Z kolei zgodnie z art. 5 ust. 1 u.f.s. warunkiem przyznania w danym roku budżetowym środków z funduszu jest złożenie do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez sołectwo wniosku, który spełnia określone w ustawie warunki. Przede wszystkim wniosek ten musi uchwalić zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa (art. 5 ust. 2 u.f.s.). Powinien on zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa (ust. 3).
Przyjęty przez zebranie wiejskie wniosek sołtys przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), aby uwzględnił go w projekcie budżetu gminy. Musi to zrobić w terminie do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy wniosek (ust. 4).

Uwaga! Jeżeli wniosek nie spełnia któregoś z powyższych warunków, włodarz w terminie 7 dni od dnia otrzymania odrzuca go, jednocześnie informując o tym sołtysa.

Czy można przekazać pieniądze z funduszu sołeckiego dla stowarzyszenia?

Przepisy dotyczące funduszu sołeckiego są jednak nieprecyzyjne i ogólne, w efekcie w praktyce często rodzą się wątpliwości interpretacyjne co do możliwości realizowania niektórych przedsięwzięć. Dlatego przed złożeniem wniosku warto sprawdzać stanowiska organów nadzoru oraz orzecznictwa sądowego. Na przykład Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku w piśmie z 7 sierpnia 2025 r. (znak RP.63.45.2025) wypowiedziała się na temat dopuszczalności przeznaczenia środków z funduszu sołeckiego na sfinansowanie kilku godzin zajęć jazdy konnej oraz hipoterapii dla dzieci z terenu sołectwa. Środki miały zostać przekazane zarówno na zakup sprzętu do jazdy konnej dla stowarzyszenia, jak i na dofinansowanie samej usługi w tym zakresie.

RIO wskazała, że wszystkie wymienione w art. 2 ust. 6 u.f.s. warunki muszą zostać spełnione kumulatywnie, a zatem „brak któregokolwiek z nich skutkuje brakiem możliwości finansowania danego przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego”. Jednocześnie RIO wskazała, że kluczowe znaczenie ma art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), który zawiera katalog zadań własnych jednostki samorządowej szczebla podstawowego. Jak zauważyła, w punkcie 10 tego katalogu zawarto sprawy z zakresu kultury fizycznej i turystyki, a w punkcie 19 – „sprawy z zakresu współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie”. Wyjaśnijmy, że te podmioty to m.in.

• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego;
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
• spółdzielnie socjalne;
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe prowadzące działalność na podstawie ustawy o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

W ocenie RIO art. 7 ust. 1 pkt 19 u.s.g. należy interpretować jako możliwość zaangażowania podmiotów, o których mowa w tym przepisie w realizację zadań gminy, a nie jako możliwość finansowania ich działalności przez gminę. „Zadaniem własnym gminy nie jest bowiem finansowanie działalności organizacji pozarządowych” – wskazała Izba.
Zdaniem RIO, brak jest zatem podstaw prawnych do tego, żeby ze środków pochodzących z funduszu sołeckiego sfinansować zakup sprzętu do jazdy konnej celem przekazania go na własność stowarzyszenia.

Czy można wykupić usługi? Jakie warunki trzeba przy tym spełnić?

RIO wskazała, że wydatkowanie środków z funduszu sołeckiego na zakup lekcji jazdy konnej oraz zajęć z zakresu hipoterapii może służyć realizacji zadania gminnego, o którym mowa w art. 7 ust. 10 u.s.g. Konieczne jest jednak, zdaniem RIO, jednoczesne spełnienie pozostałych warunków określonych w art. 2 ust. 6 u.f.s. Dopuszczalność pokrywania ze środków pochodzących z funduszu sołeckiego kosztów tego typu zajęć jest uzależniona zatem nie tylko od tego, czy ww. zadanie mieści się w katalogu zadań własnych gminy, ale również od tego:

• czy przyczyni się do poprawy warunków życia mieszkańców sołectwa,
• czy będzie dostępne dla ogółu mieszkańców sołectwa
• oraz od tego, czy będzie zgodne ze strategią rozwoju gminy.

Uwaga! Izba podkreśliła, że jeżeli zajęcia będą przeznaczone wyłącznie dla wąskiej grupy mieszkańców (będą służyły zaspokajaniu ich indywidualnych potrzeb) lub będą sprzeczne ze strategią rozwoju gminy, wówczas nie ma podstaw do finansowania ich z funduszu sołeckiego.

Podsumowując: przepisy nie pozwalają, aby środki funduszu sołeckiego były przeznaczone na zakup sprzętu, którym będzie dysponować stowarzyszenie. Nie jest jednak wykluczone przeznaczenie ich na sfinansowanie usług nauki jazdy konnej, w tym usług świadczonych przez osoby należące do stowarzyszenia, jeśli usługi te będą dostępne dla ogółu mieszkańców sołectwa.©℗