Wcześniejsze złożenie wniosku o orzeczenie nie pozbawia świadczenia pielęgnacyjnego

Generalnie w takich przypadkach ma zastosowanie art. 63 ust. 3 ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. poz. 1429). Zgodnie z nim osoby ze świadczeniem pielęgnacyjnym na starych zasadach zachowują prawo do niego, jeśli członkowi rodziny, nad którym sprawują opiekę, wygaśnie orzeczenie o niepełnosprawności lub jej stopniu i wydane zostanie nowe. Warunkiem jest, aby wniosek o nowy dokument dla krewnego został złożony w ciągu trzech miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia, zaś wniosek o świadczenie pielęgnacyjne w ciągu trzech miesięcy od uzyskania nowego orzeczenia.

Jednak w praktyce jest tak, że większość osób niepełnosprawnych o kolejne orzeczenie występuje już wcześniej, ze względu na długi czas oczekiwania na wyznaczenie posiedzenia w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności. Wtedy dotychczasowy dokument, na podstawie art. 6bb ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz.U. z 2025 r. poz. 913), zachowuje ważność jeszcze przez sześć miesięcy, dzięki czemu jego posiadacz może korzystać z należnych na jego podstawie uprawnień, zanim uzyska nowe orzeczenie.

Tyle że właśnie takie postępowanie stało się powodem kłopotów z zachowaniem świadczenia pielęgnacyjnego przez jednego z opiekunów, co doprowadziło do złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Bydgoszczy. Samorządowe Kolegium Odwoławcze (SKO) uznało bowiem, że skoro wniosek o wydanie nowego orzeczenia dla niepełnosprawnego brata, którym się zajmował, został złożony, gdy jeszcze ważny był posiadany przez niego dokument potwierdzający dysfunkcję zdrowotną, to nie został spełniony warunek z art. 63 ust. 3 ustawy o świadczeniu wspierającym. W efekcie opiekun nie może kontynuować pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach.

WSA po stronie opiekuna

Mężczyzna nie zgodził się z tym rozstrzygnięciem i złożył skargę do WSA, zarzucając w niej SKO błędną wykładnię art. 63 ust. 3 ustawy. Sąd w wyroku z 15 lipca 2025 r. (sygn. akt II SA/Bd 171/25) przyznał rację opiekunowi i uchylił decyzję kolegium. Stwierdził, że organ w swoim rozstrzygnięciu oparł się na literalnej wykładni wspomnianego przepisu. Natomiast w ocenie WSA zastosowanie wyłącznie takiej interpretacji prowadzi do wniosków, które są sprzeczne z założeniami ustawy. Sąd wyjaśnił przy tym, że art. 63 ust. 3 miał zredukować sytuacje występowania z wnioskami o świadczenie pielęgnacyjne bez ograniczenia terminu ich składania. Stąd wprowadzone zostało zastrzeżenie, że muszą być złożone w wyznaczonym terminie, który musi określać długość jego trwania (trzy miesiące) oraz rozpoczęcie jego biegu, którym jest dzień następujący po dniu wygaśnięcia orzeczenia. Jednocześnie sąd zauważa, że jest to sformułowanie „dość niefortunne”, które w sposób dezinformujący sugeruje, że nie tylko późniejsze (po upływie trzech miesięcy), ale też zbyt wczesne złożenie wniosku odnosi taki sam skutek, czyli brak kontynuacji świadczenia pielęgnacyjnego.

Niemniej, jak podkreślił WSA, celem art. 63 ust. 3 nie było wykluczenie z kręgu osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach opiekunów tych członków rodziny, którzy jeszcze przed datą utraty ważności orzeczenia wystąpili o wydanie nowego.

Wniosek o orzeczenie można złożyć wcześniej

Natalia Siekierka, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (MOPS) we Wrocławiu wskazuje, że dosłowne brzmienie art. 63 ust. 3 może wydawać się sprzeczne z innymi przepisami, które regulują proces uzyskiwania orzeczenia o niepełnosprawności, ale tylko pozornie.

– Bieg terminu na złożenie wniosku o wydanie nowego orzeczenia na potrzeby kontynuacji świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach trzeba było w jakimś momencie zacząć, ale nie oznacza to, że jeśli ktoś zrobi to wcześniej, to straci taką możliwość – wyjaśnia.

Również Sebastian Gajdzik, kierownik działu świadczeń rodzinnych OPS w Chorzowie, zwraca uwagę, że art. 63 ust. 3 w rzeczywistości wyznacza maksymalny termin na złożenie wniosku o nowe orzeczenie. Nie ma natomiast w tym przepisie zwrotu, że nie można tego zrobić nie wcześniej niż od dnia następującego po dniu utraty ważności dotychczasowego orzeczenia.

– Złożenie wniosku o nowe orzeczenie, zanim wygaśnie to obecne, leży w interesie osoby niepełnosprawnej, bo zabezpiecza ją przed sytuacją, w której na jakiś czas zostanie pozbawiona tego statusu i wynikających z niego uprawnień. Tym bardziej nie powinno to prowadzić do dyskryminacji jej opiekuna poprzez pozbawianie go świadczenia pielęgnacyjnego – potwierdza Katarzyna Tynkowska, zastępca dyrektora Gdańskiego Centrum Świadczeń.

Podobne co sąd stanowisko przedstawia też Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które informuje, że wniosek o nowe orzeczenie może być złożony w trakcie ważności starego orzeczenia, bo jak najbardziej jest wtedy spełniony wymóg złożenia wniosku nie później niż trzy miesiące od dnia upływu terminu ważności dotychczasowego dokumentu. Przypomina przy tym, że zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego termin jest zachowany, jeśli wymagana czynność zostanie dokonana przed jego upływem. ©℗