Posłowie zajmą się ochroną ludności. Nowe przepisy od nowego roku

Stworzenie Systemu Bezpiecznej Łączności Państwowej czy programu ochrony ludności i obrony cywilnej, które mają zapewnić sprawne funkcjonowanie administracji rządowej i samorządowej – to część rozwiązań zaproponowanych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Na ochronę ludności, która w czasie wojny przekształci się w obronę cywilną, rząd chce rocznie przeznaczać przynajmniej 0,3 proc. PKB.

Nowe przepisy mają zapewnić podstawę do funkcjonowania w Polsce obrony cywilnej po tym, jak została ona usunięta z porządku prawnego przez wejście w życie ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 248 ze zm.). Poprzedni rząd chciał uregulować te kwestie w kompleksowej ustawie, zawierającej również przepisy dotyczące zarządzania kryzysowego. Nie doszedł jednak do porozumienia z samorządami (m.in. ze względu na próbę wprowadzenia nowych stanów nadzwyczajnych) i projekt ostatecznie nie trafił nawet do Sejmu.

Zgodnie z nową rządową propozycją za realizację polityki państwa w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej będzie odpowiadał szef MSWiA. Ważną rolę do odegrania będą jednak mieli również – jako terytorialne organy – wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast), starostowie i wojewodowie (w pewnym zakresie również marszałkowie województw), którzy będą realizować określone zadania na poziomie odpowiednio: gmin, powiatów i województw. Będą do nich należały m.in. kierowanie i koordynowanie działań na ich terenie czy tworzenie i utrzymywanie odpowiednich zasobów, w tym zapewnianie zaopatrzenia w wodę.

Strona samorządowa na etapie konsultacji pozytywnie zaopiniowała projekt, jednocześnie zgłaszając wiele uwag, których uwzględnienia oczekuje na etapie prac parlamentarnych (pisaliśmy o tym: „Samorządy chcą w Sejmie poprawić ochronę ludności”, DGP nr 141/2024). Jednym z postulatów było położenie większego nacisku na obowiązki obywateli w kryzysowych sytuacjach. MSWiA częściowo się zgodziło, zmieniając definicję społecznej odporności, która miała zakładać zdolność ludzi do „samodzielnego zaspokajania ich podstawowych potrzeb bytowych, w tym dzięki posiadaniu własnych zapasów niezbędnych produktów”. Ten ostatni element pozostał z taką zmianą, że z projektu usunięto wyraz „samodzielnego”.

Lokalni włodarze mają planować finansowanie zadań ochrony ludności i obrony cywilnej w budżetach gmin, powiatów i samorządów województw. Będą też mogli wykorzystać rezerwę celową przeznaczoną na zarządzanie kryzysowe. Projekt zakłada jednak dofinansowanie z budżetu centralnego do 100 proc. kosztów danego zadania za pośrednictwem dotacji udzielanej przez wojewodę.

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2025 r. Wcześniej mają się rozpocząć prace m.in. nad stworzeniem Systemu Bezpiecznej Łączności Państwowej i programem ochrony ludności i obrony cywilnej. To drugie będzie podstawą finansowania nowych zadań. ©℗