To, w jaki sposób są naliczane opłaty za odpady komunalne, jest przedmiotem zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich. Z najnowszych informacji uzyskanych od Ministerstwa Klimatu i Środowiska prowadzone są prace, które mają zakończyć odpowiedzialność zbiorową za niedopełnienie obowiązku segregacji w budynku wielolokalowym.
Skargi na system naliczania opłat za śmieci do Rzecznika Praw Obywatelskich
W Biuletynie Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) możemy przeczytać, że z okazji perspektywy 10-letniego funkcjonowania obecnie obowiązującego systemu gospodarowania odpadami warto rozpocząć dyskusję na temat jego zmiany. Jednym z celów jest doprowadzenie do tego, by zasada "zanieczyszczający płaci" naprawdę była realizowana.
Jak wskazuje RPO, już od niemal 10 lat prowadzi on dyskusję z ministrami środowiska na ten temat, ponieważ obywatele skarżą się na obecny system. Ostatnia reformaopłat za odpady komunalne została wprowadzona Ustawą z dnia 1 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Wówczas chodziło o przekazaniem gminom organizacji odbioru śmieci w zamian za opłatę. Jednak obywatele uważają, że opłaty na rzecz gmin są niewspółmierne do tego, ile odpadów jest wytwarzanych.
"Formalnie gminy zostały wyposażone w narzędzia, które powinny umożliwić urzeczywistnienie zasady »zanieczyszczający płaci«. Ich stosowanie przez gminy napotyka jednak problemy natury praktycznej, przede wszystkim związane z określeniem odpowiedniej wysokości stawek opłat, wynikającej z konieczności zapewnienia zbilansowania systemu gospodarowania odpadami" – czytamy w Biuletynie.
Gminy stosują proste metody ustalenia opłat, a przez to naliczane obciążenia mogą być niesprawiedliwe. Dlatego też RPO poprosił MKiŚ o stanowisko w tej sprawie.
Ministerstwo pracuje nad zmianami w opłatach za śmieci
Jak możemy przeczytać w odpowiedzi udzielonej przez Anitę Sowińską, podsekretarz stanu w MKiŚ, "kwestie sprawnego i sprawiedliwego naliczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi są przedmiotem prac w Ministerstwie".
W 2020 roku został powołany Zespół doradczy do spraw systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami, który wciąż działa i pracuje. Jak wskazuje podsekretarz, ostatnio zajmował się ustaleniem sposobów, które pomogłyby gminom w sprawniejszym weryfikowaniu informacji o tym, ile osób mieszka w danej nieruchomości, co uczyniłoby prostszym stosowanie metody "od osoby".
Czy to koniec odpowiedzialności zbiorowej?
W odpowiedzi możemy także przeczytać, że wprowadzono zmiany do Ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – dzięki temu jest możliwe odejście od tego, że w razie niedopełnienia obowiązku segregacji odpadów przez jednego mieszkańca w przypadku budynku wielolokalowego, stosowana jest odpowiedzialność zbiorowa.
"Dodano przepis, który umożliwia, po zapewnieniu technicznych możliwości identyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych lokalach, postanowienie przez radę gminy, w drodze uchwały, o ponoszeniu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez właściciela lokalu lub inną osobę, której służy tytuł prawny do lokalu w budynku wielolokalowym, lub osobę faktycznie zamieszkującą lub użytkującą ten lokal. Dzięki takiemu rozwiązaniu gmina może odejść od odpowiedzialności zbiorowej w zabudowie wielolokalowej […]" – informuje Anita Sowińska
Ma to sprawić, że w przypadku problemów z prawidłową segregacją lub pomijaniu tego obowiązku, zapłaci wytwórca, a nie wszyscy, którzy mieszkają w danym budynku.
Rozwiązania długoterminowe
We wskazanej odpowiedzi na pytania RPO Ministerstwo wskazało, że bierze udział w pracach, które dążą do zmian w polskiej gospodarce i uczynienie z niej gospodarki o obiegu zamkniętym. Takie rozwiązanie mogłoby sprawić, że powstawałoby mniej odpadów, a tym samym koszty gospodarowania nimi byłyby mniejsze.
