Wydatki na działalność pełnomocnika burmistrza ds. osób niepełnosprawnych trzeba ująć w budżecie gminy

Jestem skarbnikiem w urzędzie miasta. Od czerwca planujemy utworzyć nowe stanowisko, tj. pełnomocnika burmistrza ds. osób niepełnosprawnych. Mam jednak wątpliwość, gdzie ująć wydatki związane z działalnością pełnomocnika. Czy należy to zrobić w planie finansowym urzędu miasta, czy może innej jednostki, np. ośrodka pomocy społecznej?

Wydatki związane z funkcjonowaniem pełnomocnika burmistrza ds. osób niepełnosprawnych powinny być ujmowane w ramach planu finansowego urzędu miasta, a nie planu finansowego ośrodka pomocy społecznej. Uzasadnione jest to względami systemowymi i usytuowaniem ww. stanowiska w strukturze organizacyjnej gminy jako podległego wójtowi.

Zadania własne

Skoro przedmiotowe zapytanie dotyczy działań ukierunkowanych na wspieranie osób niepełnosprawnych, warto w pierwszej kolejności wskazać, że działalność ta wpisuje się w szeroki – otwarty – katalog zadań własnych gminy, które wymieniono w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. W przepisie tym m.in. postanowiono, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne gminy obejmują sprawy dotyczące: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej; gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego; wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych; utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych; wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych; zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz; działalność w zakresie telekomunikacji; lokalnego transportu zbiorowego; ochrony zdrowia czy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych.

Wspomniane zadanie jest związane z pomocą społeczną, która jest bardzo pojemną kategorią uszczegółowioną w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 901 ze zm.). Z art. 7 tego aktu prawnego wynika, że pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu: bezdomności, bezrobocia czy niepełnosprawności.

W ocenie podanego stanu faktycznego warto także przypomnieć, że zarówno urząd miasta, jak i ośrodek pomocy społecznej posiadają status jednostek budżetowych. Jednostki te charakteryzują się specyficznym sposobem prowadzenia gospodarki finansowej, co wynika z art. 11 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Z treści tego przepisu zaś wynika, że jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności. Ponadto podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany ,,planem finansowym jednostki budżetowej”.

Stanowisko RIO

Niestety na kanwie ujmowania wydatków w planie finansowym jednostki budżetowej powstała wątpliwość związana z pokrywaniem funkcjonowania działalności pełnomocnika burmistrza ds. osób niepełnosprawnych. Z pozoru mogłoby się wydawać, że plan finansowy tych wydatków powinien być ujęty w ramach planu finansowego ośrodka pomocy społecznej; jednakże uwzględniając rozwiązania systemowe przewidziane w przepisach ww. ustawy o finansach publicznych, można dojść do wniosków przeciwnych. W efekcie wiele JST ma problem, gdzie należy ująć ww. wydatki. W tym zakresie szczególnie pomocne będzie stanowisko wyrażone w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z dnia 20 marca 2024 r. (znak RP.063.84.10.1.2024), w którym wprost odniesiono się do problematyki związanej z planem finansowym na zadania dotyczące działalności pełnomocnika wójta ds. osób z niepełnosprawnościami w kontekście ujęcia tego planu w gminnym ośrodku pomocy społecznej albo w urzędzie gminy. I tak RIO zwróciła uwagę przede wszystkim na art. 249 ustawy o finansach publicznych, który w ust. 3 stanowi, że w planie finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego ujmuje się wszystkie wydatki budżetowe nieujęte w planach finansowych innych jednostek budżetowych, w tym wydatki związane z funkcjonowaniem organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego i zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Gwoli ścisłości dodajmy, że w planie, o którym mowa w ust. 3 art. 249 ustawy o finansach publicznych, ujmuje się także:

1) dotacje dla samorządowych zakładów budżetowych;

2) dotacje i środki przekazywane na rzecz innych jednostek samorządu terytorialnego i związków jednostek samorządu terytorialnego;

3) pozostałe dotacje, zgodnie z ust. 5;

4) wpłaty do budżetu państwa z przeznaczeniem na zwiększenie części subwencji ogólnej, określone w odrębnych ustawach;

5) płatności oraz składki wpłacane na rzecz instytucji krajowych i zagranicznych (ust. 4).

Determinuje usytuowanie

W ramach analizy prawnej podkreślono, że stanowisko pełnomocnika wójta ds. osób z niepełnosprawnościami jest związane z zadaniami wykonywanymi przez wójta gminy (zarząd jednostki samorządu terytorialnego), co determinuje nie tylko sposób usytuowania tego stanowiska w strukturze organizacyjnej gminy (stanowisko podległe wójtowi), lecz także w konsekwencji ma wpływ na finansowanie wydatków związanych z funkcjonowaniem tego stanowiska w ramach jednostki budżetowej (urząd gminy), której kierownikiem jest wójt gminy. Następnie dodano, że z powyższych uwarunkowań systemowych należy wnioskować, że nie jest uzasadniona koncepcja ujmowania planu finansowego na realizację ww. zadań w ramach innych jednostek budżetowych, a dodatkową przesłanką negatywną jest odmienny zakres zadań realizowanych przez inne aniżeli urząd gminy jednostki budżetowe.

Reasumując, w podanym stanie faktycznym wydatki związane z utworzeniem stanowiska pełnomocnika wójta ds. osób z niepełnosprawnościami, w tym obejmujące wynagrodzenie osoby powołanej na ww. stanowisko, powinny być ujęte w planie finansowym urzędu miasta. ©℗