Rada miasta może narzucić przedszkolom termin składania rozliczenia dotacji

Wkrótce rada miasta ma przyjąć nową uchwałę dotacyjną dla niepublicznych przedszkoli i szkół. Chcemy uszczelnić przepisy i wprowadzić regulacje przewidujące maksymalny termin na korektę rozliczenia dotacji do 31 stycznia kolejnego roku po roku jej udzielenia oraz uprawnienie dla prezydenta miasta do upoważnienia do kontroli podmiotów zewnętrznych. Czy te rozwiązania będą legalne?

W art. 38 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: u.f.z.o.) postanowiono m.in., że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala: „tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w art. 15‒21, art. 25, art. 26, art. 28‒31a i art. 32, oraz tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, termin przekazania informacji o liczbie odpowiednio dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, o których mowa w art. 34 ust. 2, oraz termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji”. Dalej dodano, że „organ dotujący, o którym mowa w art.15‒21, art. 25, art. 26, art. 28‒31a i art. 32, w związku z udzielaniem i rozliczaniem wykorzystania dotacji, o których mowa w art. 15‒21, art. 25, art. 26, art. 28‒31a i art. 32, przetwarza dane osobowe dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych odpowiednio w przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego, szkołach i placówkach, w tym z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych służących do gromadzenia danych osobowych” (art. 38 ust. 2).

Orzecznictwo potwierdza

W orzecznictwie sądowym akcentowano dotychczas zgodnie, że z art. 38 ust. 1 u.f.z.o. w sposób jednoznaczny wynika, że organ stanowiący JST, w drodze uchwały, ustala tryb:

• udzielania i rozliczania dotacji,
• przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania.

Nie ma więc wątpliwości co do tego, że organ stanowiący (np. rada miasta) jest władny (a jednocześnie zobowiązany) wprowadzić przepisy w zakresie rozliczania dotacji, w tym związanego z tym rozliczeniem terminu. Co więcej, organ stanowiący ma również uprawnienie do wprowadzenia w ramach uchwały dotacyjnej stosownych zapisów dotyczących kontroli – o czym świadczy treść art. 38 ust. 1 u.f.z.o. Dodatkowo należy przytoczyć art. 36 ust. 1‒2 u.f.z.o., w którym postanowiono, że organ dotujący może kontrolować prawidłowość pobrania i wykorzystania udzielonych dotacji. Ponadto w przepisie tym przesądzono, że osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli mają prawo wstępu do przedszkoli, innych szkół i placówek wychowania przedszkolnego oraz wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dotyczącej przebiegu nauczania w związku z przekazaną dotacją, a w przypadku szkół, o których mowa w art. 26 ust. 2 u.f.z.o. – także do wglądu do list obecności, o których mowa w art. 26 ust. 3 u.f.z.o., oraz ich do ich weryfikacji.

W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 8 listopada 2023 r. (sygn. akt I SA/Sz 152/23) weryfikowano legalność uchwały rady miasta w przedmiocie trybu udzielania i rozliczania dotacji dla szkół, przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego oraz trybu przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania.

Sąd rozważał m.in., czy legalne są zapisy przewidujące termin korekty rozliczenia dotacji do 31 stycznia po roku, w którym została ona udzielona. Uznał, że rada miasta była uprawniona do wprowadzenia w uchwale terminu złożenia korekty rozliczenia dotacji. Przy tym podkreślił, że kontrola ma na celu realizowanie zadań wskazanych w art. 38 ust. 1 u.f.z.o. Przypomniano, że przepis ten przenosi na organ stanowiący właściwej JST ciężar ustalenia w drodze uchwały zasad dotyczących trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz trybu przeprowadzania kontroli, przez który należy rozumieć także zasady i terminy zgłaszania korekty danych stanowiących podstawę naliczania dotacji.

Uprawnienie dla burmistrza

W przytoczonym wyżej orzeczeniu WSA w Szczecinie nie podważył zapisu uchwały przewidującego, że kontrolę przeprowadzają upoważnieni pracownicy gminy lub inne osoby upoważnione, niebędące pracownikami gminy. W argumentacji powołał się na art. 36 ust. 2 u.f.z.o., gdzie ustawodawca użył sformułowania, że kontrole przeprowadzają „osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli”. Jest to jedyny warunek stawiany przez ustawę. W konsekwencji, zdaniem sądu, upoważnione do kontroli mogą być także inne osoby, a nie tylko pracownicy gminy. Na koniec sąd zaakcentował, że w ramach przyznanego jednostkom samorządowym prawa do udzielania i rozliczania, a także przeprowadzania kontroli prawidłowości pobrania i wykorzystania środków publicznych, jest dopuszczalne określenie w aktach prawa miejscowego innych warunków niezbędnych do realizacji celu, jakim jest pełna weryfikacja prawidłowego udzielenia, a następnie wykorzystania dotacji przez beneficjentów. Co więcej, zdaniem sądu, ww. zapisy uchwały służą realizacji celu ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, są bowiem wypełnieniem zapisów art. 38 u.f.z.o., mieszczą się w zakresie jej upoważnienia i stanowią ich rozwinięcie. Służą zapewnieniu celowego, racjonalnego i oszczędnego wydatkowania środków publicznych i mieszczą się w zakresie luzu decyzyjnego zostawionego uchwałodawcy przez ustawodawcę.

Podsumowując: oba zaproponowane w pytaniu rozwiązania legislacyjne są zgodne z prawem. Wpisują się bowiem w ustawowy zakres upoważnienia wynikający z przepisów u.f.z.o. W konsekwencji uprawnione będą: wprowadzenie ograniczenia czasowego korekty rozliczenia dotacji do 31 stycznia kolejnego roku po roku udzielenia dotacji oraz nadanie burmistrzowi uprawnienia do upoważnienia do kontroli nie tylko pracowników urzędu miasta. ©℗