Za pracę w podwójnym wymiarze godzin nauczyciel nie otrzyma podwójnej pensji

W tym roku szkolnym znaczna część nauczycieli naszej szkoły skorzystała z możliwości wzięcia dodatkowej liczby godzin ponadwymiarowych. Jednak po wypłacie na koniec września wielu pedagogów się rozczarowało. Spodziewali się, że za pracę w podwójnym wymiarze otrzymają podwójne wynagrodzenie, tymczasem kwoty, jakie otrzymali, są mniejsze. Z kolei księgowa rozliczająca pensje naszej szkoły twierdzi, że wynagrodzenie zostało wypłacone we właściwej wysokości, gdyż nadgodziny wylicza się na podstawie wynagrodzenia zasadniczego, nie biorąc pod uwagę np. dodatku za wysługę lat. Czy ma rację? Jak prawidłowo policzyć wypłaty za godziny ponadwymiarowe nauczycieli?

W związku z reformą oświaty likwidującą gimnazja w roku szkolnym 2023/2024 r. do szkół średnich trafiły podwójne roczniki. Ustawodawca zdecydował się zatem na rozwiązanie temporalne i nauczyciele niektórych szkół mogą w obecnym roku szkolnym pracować w większym wymiarze godzin ponadwymiarowych. Zmiany te weszły w życie na mocy ustawy z 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1586; dalej: nowelizacja).

Epizodyczne przepisy

Wprowadzony do ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2005; dalej: KN) epizodyczny przepis, tj. art. 93b, brzmi: „w roku szkolnym 2023/2024 w szkole ponadpodstawowej, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 lit. a–c ustawy – Prawo oświatowe, nauczycielowi mogą być przydzielone, za jego zgodą, godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż określony w art. 35 ust. 1 KN”. Chodzi przy tym o nauczycieli zatrudnionych w:

• czteroletnich liceach ogólnokształcących,
• pięcioletnich technikach,
• trzyletnich branżowych szkołach I stopnia,
• trzyletnich szkołach specjalnych przysposabiających do pracy,
• dwuletnich branżowych szkołach II stopnia,
• szkołach policealnych dla osób posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie bez matury.

To znaczna zmiana, bo art. 35 ust. 1 KN wskazuje, że w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być zobowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Natomiast przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. A zatem co do zasady w praktyce nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze etatu może mieć przyznane godziny ponadwymiarowe nie wyższe niż połowa swojego pensum (np. pedagog zatrudniony w wymiarze 18/18 może pracować ponad ten wymiar maksymalnie 9 godzin).

Głosy niezadowolonych

A zatem tymczasowy przepis temporalny idzie znacznie dalej i wielu nauczycieli z nowej możliwości skorzystało – nauczyciele nierzadko przekraczają pensum nawet dwukrotnie. Jednak po pierwszej wypłacie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe przepracowane we wrześniu br. na forach internetowych pojawiły się liczne głosy rozczarowanych pedagogów. Nie ukrywają, że spodziewali się, że większa liczba godzin pracy w bieżącym roku szkolnym przełoży się na proporcjonalnie wyższą pensję.

Niestety, nauczyciele ci nie mają racji. Sęk w tym, że nie biorą oni pod uwagę, że są to jednak tylko godziny ponadwymiarowe, które co do zasady obliczane są poprzez podzielenie wynagrodzenia zasadniczego przez miesięczny wymiar godzin pedagoga – bez uwzględnienia dodatków (wyjątkiem jest tylko dodatek za warunki pracy). Takie przepisy obowiązują od lat. Przypomnijmy, że na podstawie art. 30 ust. 1 KN wynagrodzenie nauczycieli składa się z:

1) wynagrodzenia zasadniczego;

2) dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, w tym z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy, oraz za warunki pracy;

3) wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;

4) nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jednorazowego świadczenia na start i dodatku wiejskiego.

Powyższe oznacza, że np. nauczyciel dyplomowany legitymujący się tytułem magistra i posiadający 20-letni staż pracy obecnie otrzymuje co najmniej:

• 4550 zł – w ramach wynagrodzenia zasadniczego,
• 910 zł – jako dodatek za wysługę lat.

Jeśli do tego dojdą inne dodatki (np. większość nauczycieli zatrudnionych w szkołach pełni funkcję wychowawcy klasy, a dodatek ten wynosi co najmniej 300 zł), wówczas pensja brutto może wynosić ok. 6000 zł.

Sposób wyliczenia

Godzinę ponadwymiarową oblicza się tylko z wynagrodzenia zasadniczego, bez uwzględnienia dodatków, co oznacza, że praca w podwójnym wymiarze godzin nie oznacza podwojenia pensji.

Zgodnie z art. 30 ust. 3 KN wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. Natomiast w celu wyodrębnienia stawki za jedną godzinę pracy zastosowanie znajdzie par. 2 ust. 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 416; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 352), zgodnie z którym wysokość stawki wynagrodzenia zasadniczego za jedną godzinę przeliczeniową dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin oblicza się, dzieląc odpowiednią minimalną stawkę wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela (wynikającą z tabeli stanowiącej załącznik do omawianego rozporządzenia) przez miesięczną liczbę godzin, będącą wynikiem pomnożenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin (wynikającego z umowy o pracę) przez 4,16 (przeciętna liczba tygodni w miesiącu) – z zaokrągleniem do pełnych godzin, w ten sposób, że czas zajęć do 0,5 godziny pomija się, a co najmniej 0,5 godziny liczy się za pełną godzinę.

Jeżeli zatem nauczyciel ma wynagrodzenie zasadnicze 3690 zł i świadczy pracę np. w:

• 18-godzinnym pensum, to miesięczna liczba godzin wyniesie: 18 × 4,16 = 74,88 ≈ 75, a stawka za godzinę wynosi: 3690 zł : 75 = 49,20 zł;
• 20-godzinnym pensum, to miesięczna liczba godzin wyniesie 20 × 4,16 = 83,2 ≈ 83, a stawka za godzinę wynosi: 3690 zł : 83 = 44,46 zł;
• 22-godzinnym pensum, to miesięczna liczba godzin wyniesie 22 × 4,16 = 91,52 ≈ 92, a stawka za godzinę wynosi: 3690 zł : 92 = 40,10 zł.

Jak widać, w zależności od pensum, w którym jest zatrudniony pedagog, stawka za jedną godzinę pracy różni się, gdyż wskazane wyżej przepisy definitywnie wskazują sposób jej obliczania w odniesieniu do miesięcznej liczby godzin. Do tego należy dodać, że nawet wtedy, gdy poszczególni nauczyciele są zatrudnieni w tym samym pensum, to stawka za godzinę może się dla nich różnić w zależności od wysokości wynagrodzenia, które przysługuje zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami oraz stopniem awansu zawodowego.

Sprawdźmy zatem stawki, jakie otrzyma nauczyciel zatrudniony w wymiarze 18/18 (czyli przeciętnie pracujący 75 godzin miesięcznie), w zależności od posiadanych kwalifikacji i stopnia awansu:

• jeśli jest magistrem i nauczycielem początkującym, miesięcznie otrzymuje 3690 zł, a jego stawka za godzinę wyniesie: 3690 zł : 75 = 49,20 zł;
• jeśli jest magistrem i nauczycielem mianowanym – miesięcznie otrzymuje 3890 zł, a jego stawka za godzinę wyniesie: 3890 zł : 75 = 51,87 zł;
• jeśli jest magistrem i nauczycielem dyplomowanym – miesięcznie otrzymuje 4550 zł, a jego stawka za godzinę wyniesie: 4550 zł : 75 = 60,67 zł;
• jeśli ma licencjat i jest nauczycielem początkującym – miesięcznie otrzymuje 3600 zł, a jego stawka za godzinę wyniesie: 3600 zł : 75 = 48 zł;
• jeśli ma licencjat i jest nauczycielem mianowanym – miesięcznie otrzymuje 3700 zł, a jego stawka za godzinę wyniesie: 3700 zł : 75 = 49,33 zł;
• jeśli ma licencjat i jest nauczycielem dyplomowanym – miesięcznie otrzymuje 3960 zł, a jego stawka za godzinę wyniesie: 3960 zł : 75 = 52,80 zł.

Wyżej wymienione stawki godzinowe mnoży się właśnie przez liczbę przepracowanych godzin ponadwymiarowych. Nie ma w nich niestety dodatków, co oznacza, że te osoby, które liczyły na to, że dodatkową pracą zarobią drugie tyle – faktycznie mogły się rozczarować. Przepisy w materii obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe pozostają bez zmian od czasu powołania do życia Karty nauczyciela. ©℗

przykład 1

przykład 2