W pierwszych trzech latach obowiązywania ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa prokuratura nie skierowała ani jednego wniosku do sądu.
I. Ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa
Przepytaliśmy kilkadziesiąt urzędów różnych szczebli. Z odpowiedzi wynika, że w urzędach wojewódzkich, gminach, a nawet ministerstwach trudno szukać śladów stosowania ustawy z 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych.
II. Kary z kodeksu pracy i ustawy o służbie cywilnej
O ile przepisy ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa nie są w ogóle stosowanie w urzędach, o tyle kary porządkowe przewidziane w pragmatykach służbowych oraz kodeksie pracy już się zdarzają. W jednostkach samorządu terytorialnego najczęściej wymierzają kary na podstawie art. 108–113 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). Mamy tam do czynienia z karą upomnienia lub nagany. Szefowie urzędów, jeśli już muszą sięgać po karę, to stosują zwykłe upomnienie, które po roku nienagannej pracy ulega zatarciu i znika z akt pracowniczych.
● Katowice, Urząd Miasta
– W ubiegłym roku mieliśmy dwie takie sprawy. W jednej powództwo zostało uznane za bezzasadne i oddalone w listopadzie, a druga jest w toku – mówi Dariusz Czapla z Urzędu Miasta w Katowicach. Nie chce jednak sprecyzować, czego dotyczyły.
● Częstochowa, Urząd Miasta
Jak twierdzi Wanda Kukla, sekretarz miasta, w urzędzie spraw i postępowań wynikających z ustawy o odpowiedzialności majątkowej urzędników po prostu nigdy nie było.
● Lublin, Urząd Miasta
– Dbamy o to, aby realizacja zadań i procedur wykonywanych przez pracowników prowadzona była z należytą starannością zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego i ordynacją podatkową oraz przepisami szczególnymi. Dzięki temu nie dochodziło u nas do rażącego naruszania prawa – mówi Andrzej Wojewódzki, sekretarz miasta Lublina.
● Kraków, Urząd Miasta
Niezależnie od obowiązującej ustawy Urząd Miasta w Krakowie wprowadził zasady postępowania w sytuacjach uzasadniających dochodzenie odpowiedzialności majątkowej wobec pracowników urzędu z tytułu rażącego naruszenia prawa przy wykonywaniu władzy publicznej.
– Szczegółowo reguluje to specjalna instrukcja wprowadzona poleceniem służbowym dyrektora magistratu z 14 czerwca 2012 r. – twierdzi Jan Machowski z Urzędu Miasta w Krakowie. Tłumaczy, że wniosek do prokuratora okręgowego o wszczęcie odpowiedniego postępowania wyjaśniającego po zaistnieniu trzech przesłanek ustawowych kieruje dyrektor biura kontroli wewnętrznej. – Zaznaczam, że w urzędzie nie wystąpiła sytuacja, w której zaistniałyby przesłanki dopuszczenia się przez urzędnika rażącego naruszenia odpowiedzialności urzędniczej. Dlatego nie było podstaw do kierowania odpowiedniego zawiadomienia do właściwego prokuratora okręgowego – dodaje Machowski.
● MINISTERSTWA
Również w ministerstwach, które nam odpowiedziały, nie spotkano się z przypadkami karania na podstawie przepisów o odpowiedzialności finansowej urzędników.
● Gdańsk, Urząd Miasta
W gdańskim magistracie w ubiegłym roku ukaranych zostało kilku urzędników. –Trzech otrzymało upomnienie za brak nadzoru nad podległymi pracownikami w zakresie prawidłowego i terminowego załatwienia sprawy, niewłaściwe zachowanie w stosunku do kierownika i współpracowników oraz niewłaściwe zachowanie w stosunku do mieszkańca miasta – wylicza Antoni Pawlak z Urzędu Miasta w Gdańsku. Dodaje, że jeden z nich otrzymał naganę za niestosowne zachowanie się poza miejscem pracy. Tego typu przewinienia nie wiązały się jednak z błędami popełnianymi przez urzędników.
● Warszawa, Urząd Miasta
– W ubiegłym roku udzielono 42 upomnienia i nagany na podstawie art. 108 kodeksu pracy za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, w tym regulaminu pracy, przepisów BHP, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i usprawiedliwiania nieobecności w pracy – wylicza Agnieszka Kłąb, zastępca rzecznika prasowego stołecznego ratusza. Przyznaje, że pojawiały się również kary wydawane na podstawie ustawy 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2014. poz. 1202 ze zm.). Wymierzane były za niezłożenie w terminie oświadczenia o prowadzeniu działalności gospodarczej.
● Częstochowa, Urząd Miasta
Kara porządkowa dosięgła pięciu urzędników z Urzędu Miasta w Częstochowie. – Czterech otrzymało karę upomnienia, a jedna karę nagany. Wszystkie były związane z nieprzestrzeganiem przez pracowników ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy – mówi Wanda Kukla.
● Ministerstwo Rolnictwa
W ubiegłym roku urzędnik tego ministerstwa otrzymał karę upomnienia za nieprzestrzeganie art. 76 ust. 1 pkt 4 ustawy o służbie cywilnej (chodzi o przepis, zgodnie z którym członek korpusu służby cywilnej jest zobowiązany rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania).
● Ministerstwo Zdrowia
W ubiegłym roku dyrektor generalny Ministerstwa Zdrowia wymierzył dwóm osobom karę upomnienia. Powołał się przy tym na art. 115 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej – czyli w związku z naruszeniem obowiązków członka korpusu w zakresie ustalonego porządku i dyscypliny w pracy oraz zasad współżycia społecznego. – Dodatkowo w 2015 r. komisja dyscyplinarna wymierzyła karę upomnienia w stosunku do jednej osoby w związku z naruszeniem obowiązków członka korpusu, postępowaniem niezgodnym z zasadami współżycia społecznego – mówi Milena Kruszewska z Ministerstwa Zdrowia.
● Ministerstwo Sportu i Turystyki
Za nierzetelne i nieterminowe realizacje powierzonych zadań urzędnika z tego ministerstwa w ubiegłym roku ukarano karą upomnienia.
● Ministerstwo Skarbu Państwa
Za nierzetelne i nieterminowe realizacje powierzonych zadań urzędnika z tego ministerstwa w ubiegłym roku ukarano karą upomnienia.
● Mazowiecki Urząd Wojewódzki
W Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim sześciu pracownikom zarzucono naruszenie obowiązków członków korpusu i ukarano ich upomnieniem.
● Ministerstwo Edukacji Narodowej
Łukasz Trawiński z MEN wskazuje, że w ubiegłym roku w resorcie urzędnik został ukarany karą dyscyplinarną w postaci upomnienia na piśmie za naruszenie obowiązków członka korpusu służby cywilnej. Nie zastosował się do art. 80 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm.). Zgodnie z nim członek korpusu nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej.
KOMENTARZ EKSPERTA
Z tych danych wynika, że urzędnicy nawet za nierzetelne i nieterminowe realizacje zadań mogą uniknąć kary lub co najwyżej otrzymać najniższą z możliwych, czyli zwykłe upomnienie. Urzędnicy za lekceważenie swojej pracy powinni być przykładnie ukarani karą nagany lub nawet zwolnieniem. Tylko takie kary mogą odstraszyć innych urzędników od lekceważenia podstawowych obowiązków pracowniczych.